Blogs & columns
Blog

Meester Kackadoris

2 reacties

Ik moet een vergadering voorzitten op het Trefpunt Medische Geschiedenis. Er ligt een mooie houten hamer op tafel. Die komt goed van pas. Zo kan ik mijn voorzitterschap kracht bijzetten. Maar wat is dat? Naast de hamer ligt een plankje met daarop een grote steen. De steen is vastgelijmd. Ik pak het op. Er zit een etiket op, met als tekst: ‘Meester Kackadorisprijs’.

Meester Kackadoris is een kwakzalver in een 16de-eeuws toneelstuk. De naam Kackadoris doet denken aan een piskijker. Uitwerpselen zijn van oudsher voor een arts vertrouwd materiaal om een diagnose te stellen.

In het toneelstuk keren de rederijkers zich tegen misdaad en bedrog. Zij doen in hun toneel onthullingen die vaak verrassend actueel zijn. Zo ook in dit toneelstuk waarin een dokter zonder diploma net zo hard wordt aangepakt als zijn patiënt zonder verstand: Een tafel spel van Meester Kackadoris, ende een doof-wijf met ayeren. Het verschijnt in 1596.

In het begin van het tafelspel stalt de kwakzalver Kackadoris zijn waren uit: glazen flessen en bussen met kruiden en zalven. Tegenover het publiek is hij openhartig over zijn bedoelingen: de boeren te bedriegen en daarmee geld te verdienen. Een paar versregels:

 

Ick mach mijn Craem beginnen te stellen, fijn
Want de boeren ter marckt met de Karnemelck vast raecken
Dus wil ic mijn ras spoen voor alle saecken
En gelijck een Aegxster staen kaecken, om die Boeren te bedrieghen
Sal ickse vercopen ick moet wel dapper lieghen
.En latense vry vliegen, en speelen geck inde mou
Want ic selver van mijn Quacsalvery niet veel en hou
Anders en sou ick niet veel gelts ontfaen
Bey hier mosten myn glaesen en daer myn bossen staen
Wat cant schaen, dat ick wat schoon doe voort …

 

Dat ick wat schoon doe voort: dat ik ze wat moois voorspiegel. Kackadoris komt er rond voor uit dat hij een bedrieger is, een geldklopper. Hij lijkt bij de sjieke stadslui zelfs te rekenen op sympathie voor zijn bedrog waar die domme boeren het slachtoffer van zijn. Het is een kwakzalver van formaat!

Kennelijk is niet iedereen gesteld op de Kackadorisprijs! Een anonieme winnaar doet er afstand van en legt zijn prijs stiekem te vondeling op een vergadertafel op Urk. De Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtK) reikt de Meester Kackadorisprijs elk jaar uit aan de persoon of instelling die de kwakzalverij het afgelopen jaar het meest heeft bevorderd. Het is een soort publieke plagerij. Een prijs om iemand te ‘Kacken’ te zetten. En denk niet, dat zal mij niet overkomen. Alleen al het meewerken aan, of het tonen van belangstelling voor iets dat afwijkt van de orthodoxe geneeskunde maakt je een gerede kandidaat voor deze prijs. Een paar voorbeelden uit de afgelopen jaren.

In 2012 gaat de prijs naar Halbe Zijlstra, staatssecretaris van Onderwijs. Onder zijn bewind hebben twee ambtelijke diensten meegewerkt aan studiefinanciering voor een opleiding tot chiropractor. Chiropraxie ofwel bottenkrakerij is een dwaalleer, schrijft de VtdK in haar juryrapport.

Respectabele instellingen kunnen zomaar de Kackadorisprijs in de schoot geworpen krijgen. Dat is het geval in 2017 met de organisatie van verloskundigen KNOV. De jury hekelt enkele onwetenschappelijke methodes in de verloskunde, zoals de onderwaterbevalling. De KNOV heeft zich onvoldoende kritisch opgesteld tegenover deze praktijken.

In 2018 krijgt de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen de prijs vanwege de opleidingen Neurolinguistisch Programmeren en Verpleegkundige Complementaire Zorg. In 2019 is Jacobine Geel de gelukkige, voor haar ‘structurele avances richting de psycho-kwakzalverij’. In 2020 is het Koningin Wilhelmina Fonds aan de beurt wegens uitlatingen over complementaire zorg bij kanker. Wie volgt? De winnaar 2021 zal op 2 oktober bekend zijn. En …. wij kunnen hem dit jaar met zijn allen winnen! Kijk maar in MC 38: de KNMG staat op de shortlist vanwege ‘een te weinig openlijke distantie van een dwaalleer als homeopathie’. En we bevinden ons in goed gezelschap: het Artsen Covid Collectief staat er ook op. Dat maakt misschien nog wel meer kans!

Als de KNMG de prijs krijgt, stel ik voor dat René Héman hem wel in ontvangst neemt, maar hem onmiddellijk doorgeeft aan het Trefpunt Medische Geschiedenis. Aan de hand van de uitwerpselen van een tijdvak proberen we daar de medische geschiedenis te schrijven.

lees meer van André Weel
  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • H. van der Pol

    psychiater, Heerenveen

    Het is toch mirakels André hoe het Universum, of misschien beter: de Voorzienigheid (we zijn tenslotte op Urk), jou de Meester Kackadorisprijs deed toekomen. Op geheel Eigen wijze en ure, zoals we van Hem gewend zijn.
    En nu nog uitvinden waarom juis...t jou die eer te beurt is gevallen...

  • S. de Groot

    Huisarts, niet praktiserend, met verloskunde, Eelderwolde

    Prachtig verhaal Andre!
    Hopenlijk worden alle kackadorisprijswinnaars in de pers re kak gezet.
    Dat onderwaterbevallen beviel mij niet, ik heb het altijd geweigerd. Ze moesten dan maar een andere verloskundige zoeken. Ook bottenkraken vond ik eng. A...an een cursus neurolinguisitsch programmeren heb ik ook meegedaan maar ik weet vandaag de dag niet meer wat dat inhield, waarschijnlijk gebakken lucht. Nou ja en de homeopathie: goed dat sommige patiënten een goed heenkomen hadden, nu konden ze ook even bij een ander klagen. Ze moesten dat wel zelf betalen. Iets wat gratis is, is ook niks.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.