Medisch lijderschap

Altijd gezellig, die bedrijfsartsendagen op Papendal. De reden waarom ik elk jaar met plezier naar ons Nationaal Sportcentrum ga verschuift van het vakinhoudelijke naar het sociale. Gewoon lekker bijkletsen. Hoe gaat het met iedereen? De laatste roddels. Wie doet het met wie? Want je ziet steeds vaker samenwerking tussen zelfstandige bedrijfsartsen. Maatschappen en zo.

Het congresthema is ambitieus: werken aan/met/door gezond leiderschap. Maar liefst drie leerdoelen. Maar niet de mijne. Ik probeer elke dag mezelf te managen. Daar heb ik mijn handen aan vol. Ik moet er niet aan denken ook nog collega’s te moeten managen. Managen is afzien. Managen is lijden. Zeker als het hoogopgeleide en eigenwijze professionals betreft.

Mijn onderbuikgevoel wordt bewaarheid. Het congresthema is niet meer dan een drogreden om de Nederlandse bedrijfsartsen bijeen te roepen. Een kapstok om dingen aan op te hangen. In twee dagen komt een caleidoscoop aan onderwerpen langs. Maar als je leiderschap wilt leren moet je niet op Papendal zijn.

Eén lezing blijft me bij. Lea Bouwmeester bespreekt de kansen voor technologie bij veranderingen in de zorg. Spreekster heeft een baan bij de ICT & Health Redactieraad. Ze praat veel te vlug. Big data, hoor ik af en toe. Haar betoog ontgaat mij grotendeels. Dat ligt niet alleen aan Lea. Iedereen om mij heen is druk met andere dingen. Eigen dingen. Links van mij zit een verwoed zeezeiler. Hij gaat komend weekend met zijn boot de zee op. Hij is druk met buienradar in de weer. Hij zit hier voor de punten, vertrouwt hij me toe. Lea’s verhaal zal hem worst wezen. Vóór mij zijn twee vrouwen druk in gesprek. Met hun smartphones laten ze elkaar babyfoto’s zien. Moet ik er wat van zeggen? Ach laat maar. Dadelijk is er koffie.

Ineens zie ik de felrode titelpagina van een boek geprojecteerd. The Patient Will See You Now, van Eric Topol, naar verluidt één van Amerika’s topdokters. Hoe digitale technologie ons in staat stelt om onze gezondheid te bewaken. Ik schuif op naar het puntje van mijn stoel. Nu wordt het spannend. Als het aan Topol ligt gaat de patiënt, de lijder, de leiding nemen in de zorg. Dat heet patient’s leadership, ik noem het kortweg lijderschap. Voorbij is de tijd dat de patiënt onderdanig bij de dokter kwam voor een flitsconsult. Dat is tijdverspilling. De moderne patiënt krijgt met zijn smartphone toegang tot laboratoriumuitslagen, monitort dag en nacht zijn vitaliteit en gebruikt een intelligent algoritme om een diagnose te krijgen zonder een doktersbezoek. En dat alles razendsnel en voor weinig geld.

Topol noemt dit het Gutenberg-moment in de geneeskunde. Zoals eind vijftiende eeuw de kersverse boekdrukkers het verspreiden van kennis uit de handen van schrijvende kloosterlingen rukten, zo rukt het mobiele internet in de eenentwintigste eeuw de geneeskunde uit de handen van dokters. Het internet geeft de patiënt de lead over zijn gezondheid terug. Weg met dat paternalistische systeem waarin de dokter weet wat goed voor u is. De geneeskunde is gedigitaliseerd: nu wordt zij ook gedemocratiseerd. Computers gaan dokters vervangen voor diagnostische taken. Big data geven ons middelen om onbehandelbare aandoeningen alsnog te lijf te gaan. Massale vergelijkingen van Facebookachtige medische profielen zullen een realtime, real-world research mogelijk maken op enorme populaties. Natuurlijk zijn er nog een paar hobbels te nemen. De medische stand zal weerstand bieden en zijn macht niet zomaar prijsgeven. Ook moeten nog een paar privacyproblemen worden opgelost. Maar dat hebben we graag over voor die betere, goedkopere en menselijker zorg die Topol belooft.

Lea sluit af. Een mager applausje na al dit vooruitgangsoptimisme. Ineens denk ik aan de sluiting van het Slotervaartziekenhuis. De gesprekken die een 24-jarige coassistent opnam met dokters en patiënten. De tranen van lijdende patiënten om het verlies van hun dokter, van hun vertrouwde zorg. Het visioen van Topol zal in Amsterdam niet aanslaan. Ook niet in Lelystad. Laten we zuinig zijn op wat goed is in het Nederlandse zorgsysteem. Big data zijn er niet voor zichzelf. Big data staan in dienst van de zorg voor het individu. Die vertaalslag kan een computer niet maken. Uitleggen, geruststellen en troosten. Vaardigheden van een echte dokter. Drie prachtige leerdoelen voor Papendal 2020.