Medicijntekorten: misschien weet oma nog raad?

De noodklok luidt inmiddels haast continu: medicijntekorten zijn groter dan ooit tevoren en dat heeft grote gevolgen voor artsen en patiënten. Ook ik krijg vrijwel wekelijks bericht van de apotheek dat bepaalde medicijnen niet meer leverbaar zijn. Tegelijkertijd schrijf ik op dit moment de tiende pil voor aan een van mijn bewoners op de PG-afdeling.

Haar bloeddruk is volgens de richtlijnen net wat te hoog en de leefstijlinterventies zijn weinig kansrijk. Ik voel me met de huidige medicijntekorten bijna schuldig over deze zoveelste pil op haar lijst. Terwijl ik naar mijn scherm staar, dwalen mijn gedachten af. Kunnen we wellicht nog wat leren van eeuwenoude medische kennis als onderdeel van de oplossing voor deze crisis?

In de afgelopen eeuwen heeft de geneeskunde zich razendsnel ontwikkeld. Dankzij medicijnen, bestralingen en operaties kunnen we de meest uiteenlopende ziektes behandelen; een luxe die de mensheid millennia lang niet heeft gehad. Ik vraag me wel af of we door die snelle ontwikkelingen niet ook een hoop waardevolle kennis zijn verloren. Er zijn in de voorbije eeuwen ongetwijfeld veel artsen geweest die patiënten adequaat hebben kunnen behandelen zonder moderne medicijnen.

Denk aan het gebruik van wilgenbast als pijnstilling in de tijd van Hippocrates. Later bleek dit salicylzuur te bevatten; de voorloper van aspirine. Of neem de Britten die in de achttiende eeuw hartklachten behandelden met vingerhoedskruid, wat we inmiddels in een andere vorm kennen als digoxine. En het Quechua-volk in Peru gebruikt al eeuwenlang de kina-plant voor zijn medicinale eigenschappen; de extracten hiervan bleken later onder de naam ‘kinine’ per toeval effectief in de bestrijding van malaria.

De lijst van klassieke behandelingen voor moderne aandoeningen lijkt lang. Toch zijn we inmiddels volledig afhankelijk van de grote farmaceuten, en zijn de natuurlijke roots van veel medicijnen in de vergetelheid geraakt. Hoewel het prettig is om te werken met goed onderzochte moderne middelen, vraag ik me soms af of we ons hier niet te veel op fixeren. Zeker bij de verpleeghuispopulatie, die al bovengemiddeld veel medicatie gebruikt en extra vatbaar is voor interacties en bijwerkingen. De recente toename van medicijntekorten onderstreept de noodzaak om alternatieve behandelingen te onderzoeken.

Ik denk dat we medische literatuur en behandelingen uit vervlogen tijden meer zouden moeten waarderen. Deze oude bronnen kunnen mogelijk waardevolle inzichten bieden die juist in tijden van schaarste van moderne medicijnen van pas kunnen komen.

Ik richt me weer op mijn scherm en druk zuchtend op de 'voorschrijven'-knop. Bij het volgende bericht van niet leverbare medicijnen zal ik mijn oma eens vragen of zij nog raad weet.