Blogs & columns
Blog

Markante kop

1 reactie

Dat dokters er ook hobby's op na houden zou je bijna vergeten. Soms hebben de hobbydokters zich zelfs georganiseerd, zoals de fietsende en de schilderende dokters. De medische schilders, tekenaars en beeldhouwers hebben zich verenigd onder de naam Pincet en Penseel. Deze aan de KNMG gelieerde club bestaat in 2019 zeventig jaar. Bij de Noordwest Ziekenhuisgroep in Alkmaar is momenteel een expositie waar u werk van de leden kunt bewonderen.

De club is vooral bezig met het schilderen van landschappen, stads- en dorpsgezichten. En met beeldhouwen natuurlijk. Maar ze willen ook een dagdeel portretteren. De voorzitter heeft mij gevraagd om op een zondagmiddag tijdens een schildersweekend model te zitten. ‘Je hebt zo'n markante kop!' Dat streelt mijn ijdelheid. Ik heb dus ja gezegd.

En zo ben ik dan op een zonnige zondagmiddag het middelpunt van een halve cirkel met zeven schilderende en tekenende collega’s. Er zijn twee sessies van elk een halfuur. Ik hoef alleen maar in een stoel stil te zitten, vooral mijn hoofd niet te bewegen, en een vast punt met mijn ogen te fixeren. Ik probeer nog met een voorzichtig cheese een glimlach op mijn gezicht te toveren want ik wil niet onvriendelijk of nors overkomen. Tijdens de eerste sessie kijk ik verder constant naar een vlek op de muur. De groep werkt zwijgend en met grote concentratie.

Terwijl ik stiekem met mijn ogen beweeg zie ik heel verschillende technieken: potlood, houtskool, krijt en olieverf. Ik zie ook heel verschillende manieren van werken. De een kijkt elke vijf seconden op van zijn werk naar mij. De ander zit heel lang onafgebroken op papier of linnen te werken. Een derde zit vooral te gummen en te vegen.

In de pauze blijkt dat door al die interdoktervariatie de portretten heel verschillende kanten op gaan. En face of en profil, afhankelijk van waar iemand zit. Meer expressief of meer ingetogen, afhankelijk van de persoonlijke stijl. Maar één ding hebben al die portretten in wording gemeen: het zijn bepaald geen smileys. Ik kijk niet zo vriendelijk als ik had gehoopt. Een beetje boos zelfs. Wat een strenge blik heb je, zegt iemand. Tja, relativeer ik, wie kan een halfuur lang een glimlach in de lucht houden?

Na afloop worden de schetsen en schilderstukken naast elkaar gelegd. Ik mag de beste aanwijzen. Maar wat voor criteria moet ik hanteren? Ik schilder zelf niet en weet niet veel van schildertechnieken. Dan neem je toch gewoon die het beste lijkt, zegt iemand. Ook dat valt me niet makkelijk. Want die het beste lijkt vind ik weer niet zo mooi. Omdat … ik er niet zo op sta als ik zou willen zijn. IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid!

Ik vraag een uur bedenktijd. Bij de borrel kom ik met mijn oordeel voor de draad. Ik kies het met krachtige olieverfstreken en in sprekende kleuren geschilderde werkstuk van Wendela. Het lijkt niet 100 procent, maar het is zoals ik wil zijn. Mijn alter ego. U ziet het hierboven staan.

Zouden dokters in hun praktijk ook zo verschillend naar mensen kijken? Een belangrijke vraag. Want het gezicht is niet alleen de spiegel van de ziel, maar ook van de gezondheidstoestand. Dat laatste weten we al sinds Hippocrates. De facies hippocratica is het gelaat van de stervende, beschreven door de oervader van de geneeskunde zelf. Maar we kennen ook de facies abdominalis, de facies myopathica en de facies paralytica. Daarnaast – en dat spreekt vooral de schilderende dokters aan – geeft de kleur van het gelaat een belangrijke aanwijzing voor de diagnose. Een gelaat kan kleur bekennen. Het kan rood, geel of blauw van kleur zijn, hetgeen respectievelijk wijst op polyglobulie, icterus of cyanose. En vergeet de gelaatsuitdrukking niet. Lacht ie of huilt ie? Allemaal belangrijke redenen om tijdens het spreekuur niet te veel op je beeldscherm te turen. En de patiënt vooral recht in het gezicht te kijken.

Meer van André Weel

kunst
  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.