Lieve Tamara,
7 reactiesWat was je deze week weer goed bezig. Ik zag je in de Tweede Kamer achter het spreekgestoelte. Hevig transpirerend, volop in debat. Jesse, Lilian en Rob interrumpeerden je, maar je liet je niet van de wijs brengen. Met weidse armgebaren zette je je standpunt kracht bij. Die leeftijdsdiscriminatie bij Triage Code Zwart moet worden geschrapt, hoor ik je zeggen.
Een duidelijk standpunt. Je bent nog maar een halfjaar minister van Medische Zorg. Je hebt bestuurskunde gestudeerd. Maar in je nieuwe baan ben je meteen nauw betrokken geraakt bij kwesties van leven en dood. De coronapandemie laat je geen keus. Je maakt je punt heel charmant. Eerst prijs je de KNMG en de Federatie Medisch Specialisten die het Draaiboek hebben opgesteld. Ik heb het over het Draaiboek Triage op basis van niet-medische overwegingen voor ic-opname ten tijde van fase 3 in de covid-19-pandemie. En dan concentreren wij ons op de Criteria voor fase 3 stap C. In de wandelgangen noemen we dat Triage Code Zwart: als er geen ic-bedden meer vrij zijn terwijl de patiëntenstroom aanhoudt. ‘Wat een prachtig werk is er met dat Draaiboek verzet!’ zeg je. Maar dan kom je toch eindelijk tot het pijnpunt. Dat ga je niet uit de weg. Klip en klaar jaag je de naald in het vlees. ‘Alles afwegende, voorzitter, is mijn conclusie dat het leeftijdscriterium niet een medisch criterium is, en dat het om die reden uit het Draaiboek geschrapt moet worden!’
Natuurlijk heb je een punt. Je krijgt zelfs steun uit onverdachte hoek. Artikel 1 van onze Grondwet zegt namelijk dat allen die zich in Nederland bevinden, in gelijke gevallen gelijk worden behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. Helder. Leeftijd staat er wel niet expliciet bij, maar dat valt onder ‘op welke grond dan ook’.
Maar je interrumpanten hebben ook een punt. Zij hebben nóg meer respect voor de artsenorganisaties. En nóg meer begrip voor de autonomie van de ic-dokters die ter plekke moeilijke afwegingen moeten maken. En zij krijgen de Kamer achter zich.
Ik ga even met je tot de kern van de zaak. We hanteren vijf principes in de medische ethiek. Eén daarvan noemen we ‘rechtvaardigheid’. Gelijke gevallen gelijk behandelen. Dat moet je als oud-staatssecretaris van sociale zaken vertrouwd in de oren klinken. Het rechtvaardigheidsbeginsel speelt een rol bij lastige afwegingen, bijvoorbeeld als twee ernstig zieke covid-19-patiënten gelijktijdig bij de ingang van de ic arriveren. Wie moet voorgaan? Dat is een morele vraag. De ernst van hun aandoening is ongeveer gelijk. Beiden zullen het niet redden zonder intensieve behandeling inclusief beademing. Er is geen medisch criterium dat de doorslag geeft. Maar in één opzicht verschillen de patiënten aanzienlijk. De een is 28 jaar oud, de ander 82. Volgens het Draaiboek moet de jongste voorgaan. Daar is een reden voor. Met het voorrang geven aan de jongste zijn meer gezonde levensjaren te winnen. Het is niet zo dat de levensjaren die de oudste nog voor de boeg heeft minder waard zijn. Alleen zijn die levensjaren minder in aantal. Daarom gaat de jongere voor. Die heeft meer gezonde levensjaren te goed dan de oudere. Met het voorrang geven aan de jongere dien je de rechtvaardigheid. Bovendien hoeven jongeren meestal niet zo lang op de ic te verblijven als ouderen. Hun bed komt sneller vrij. Er kunnen dus meer patiënten worden behandeld op de ic.
Om het voor jou als niet-medicus begrijpelijk te houden is dit een simpel voorbeeld. Wil je het nog eens rustig nalezen, ga dan naar aanbeveling 3.5 op pagina 14. Die had je nog niet gelezen, maar jouw opponenten in de Kamer kennelijk ook niet.
Lieve Tamara, leeftijd is bezien vanuit het rechtvaardigheidsbeginsel een relevant criterium voor triage. Het Draaiboek deelt op grond van leeftijd patiënten in in generaties. Oudere generaties hebben in hun leven meer kansen gehad dan jongere. Dat betekent dat jongere generaties een sterkere morele aanspraak op levensreddende zorg hebben dan oudere. Zo helpt dit niet-medische leeftijdscriterium om de schaarse zorg rechtvaardig te verdelen. En dat is toch precies wat jij ook wilt, als je zegt dat je tegen leeftijdsdiscriminatie bent?
Zie ook het laatste nieuws over dit onderwerp:
meer van André Weel
A
Neuroloog, Budel-Dorplein
Lieve Anco,
Jou ken ik ook niet. Je perfecte terechtwijzing maakt echter dat ik je wel met lieve durf en wil aanspreken. Dank.
Anco Straatman
bedrijfsarts, Amstelveen
Lieve André, hartelijk dank voor je duidelijke uitleg. Deze helpt bij het vormen van een standpunt hierover, dat artsen hopelijk nooit nodig gaan hebben, maar waar we ons wel op hebben te beraden.
Lieve Dolf, ook jij hartelijk bedankt: je aanvulli...ngen maakten het nog helderder en laagdrempeliger waar André mij niet bekende zaken te berde bracht.
Beste Desiree, A. en Arjen, dank voor het becommentariëren van het vermeende seksisme in het woord 'lieve'. Bij het lezen van de aanhef van het stuk moest ik direct aan mijn dochter denken die niet nalaat mij op zulke nuances te wijzen. (Ik dank haar hiervoor: de tijden veranderen voortdurend en zij houdt mij er bij de tijd mee en bewust.)
Hierboven druk ik echter met 'lieve' mijn waardering voor mijn beide collega's uit. Beiden zijn mij, elk op zijn eigen niveau, dierbaar. Dat zij man zijn, belet mij niet dit te uiten door hen met 'lieve' aan te spreken. Desiree, A. en Arjen, jullie ken ik niet, vandaar dat ik het bij jullie houd bij 'beste'.
Geen onderscheid op geslacht dus (of voor degenen onder ons die 'woke' zijn: gender), maar op basis van de emotionele inhoud.
Gelukkig zal ons geslacht niet uitmaken voor onze toegang tot een ic-bed, mocht dit onverhoopt nodig worden. Het stuk van André draagt echter bij aan aan de discussie of leeftijd wel aan dit onderscheid moet gaan bijdragen.
Ik spreek hierom de hoop uit dat eventuele verdere commentaren weer zullen ingaan op het leeftijdscriterium, te meer nu de dreiging van onder andere de Britse variant dit urgent en nog relevanter maakt.
Arjen Göbel
Huisarts, Amstelveen
Ik vind de reactie van mw. Hairwassers dermate interessant dat ik er ruim een half uur over heb zitten nadenken.
U zegt tegen de auteur: Van Ark is een vrouw en tegen haar zeg je 'lieve' en dat had je tegen Bruno Bruins niet gedaan.
U probeert daar...mee - en dat is een goede zaak - een subtiele vorm van discriminatie aan de kaak te stellen.
Maar wie discrimineert er nu eigenlijk? U maakt zélf onderscheid tussen man en vrouw en dat deed de auteur misschien wel helemaal niet.
Herinnert u zich enkele jaren geleden dat er een zwart jongetje stond afgebeeld in een modegids in een T-shirt met de tekst 'coolest monkey of the jungle'. Daar kwam veel heisa over, omdat een columnist had gezegd dat dat niet 'kon'. Het interessante daaraan was dat de persoon die vond dat het niet kon eigenlijk de enige was die discrimineerde, want die had blijkbaar de associatie in zijn hoofd tussen een zwarte huidskleur en 'monkey in the jungle' en vond DAAROM dat dat niet kon. Hoe kom je anders op die gedachte?
In mijn argeloze en niet discriminerende hoofd zat die associatie helemaal niet en blijkbaar ook niet in de hoofden van de makers van die modegids. En toch werden die beschuldigd van discriminatie. De klager wilde zichzelf als 'goed' presenteren en de makers van de gids als 'slecht'. De ironie is dus dat het omgekeerd was; hij was de enige die werkelijk discrimineerde.
Dit werd in de pers zo breed uitgemeten dat zelfs de moeder (!) van het jongetje zei: overdrijf toch allemaal niet zo, er is niks aan de hand
Ik zie hierin een analogie met het 'lieve' dat hier bekritiseerd wordt. Het wordt pas een probleem als je er discriminerend naar kijkt. Want, mw Hairwassers, ik vermoed dat u niet gereageerd zou hebben als er had gestaan 'beste'. U ziet blijkbaar in 'lieve' iets anders, iets ironisch wat blijkbaar niet voor vrouwen gebruikt mag worden omdat daar een eeuwenlange historie van....ja van wat eigenlijk, mee bekrachtigd zou worden?
Ik ga er nog even een half uurtje over nadenken...
A. Colon
Neuroloog/neurofysioloog. , Budel-dorplein
Sorr=y, laatste s uit uw naam ontbreekt. Welke term zou mij dat nu op moeten leveren?
A. Colon
Neuroloog/Klinisch neurofysioloog, Budel-Dorplein
@ mevrouw Hairwasser: Helemaal met uw reactie eens. Tenzij het goed doorgevoerd wordt en bij een eventuel bovenkomende onuitstaanbare persoonlijkheid (hopelijk niet en ook niet perse te verwachten) de moed opgebracht wordt om ook aan de andere kant v...an het spectrum haar aan te spreken als Trutje Tamara......Ik hoop niet dat dat de norm zou worden in MC. Laten we het zakelijk maar ook menselijk houden.
Desiree Hairwassers
Patient advocate borstkanker en erfelijke aanleg voor borst- en eierstokkanker, HUISSEN
Inhoudelijk een prima blog, maar mag dat 'lieve' weg? Dat zou je tegen Bruno Bruins ook niet gezegd hebben.
Dolf Algra
commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Terecht punt, fraaie goal ...de zaak op een rijtje
Aanbeveling 3.5 van pag 14
In het kader van intergenerationele solidariteit is leeftijd op grond van overwegingen van
rechtvaardigheid een relevant criterium . Iemand wordt op grond van leefti...jd ingedeeld in
een generatie. Dit betekent dat leeftijd relatief wordt gehanteerd. Het gaat hierbij dus niet
om een absolute leeftijdsgrens als exclusiecriterium.
Bepalend is de generatie waarin iemand wordt ingedeeld, en dus niet diens discrete leeftijd. De generaties zijn als volgt ingedeeld: 0 tot 20 jaar, 20 tot 40 jaar, 40 tot 60 jaar, 60 tot 80 jaar en 80 jaar en ouder.
Deze overweging is gebaseerd op het ‘fair innings’-argument dat zegt dat mensen zoveel
mogelijk gelijke kansen moeten hebben om verschillende levensfases te doorlopen. Mensen
uit een oudere generatie hebben daartoe al meer kansen gehad dan mensen uit een jongere
generatie. Dit betekent dat jongere generaties een sterkere morele aanspraak op
levensreddende zorg hebben dan oudere generaties, omdat die laatste al meer levensjaren
hebben genoten.
Andersom gezegd: het is rechtvaardig om jongere generaties voorrang te
geven boven oudere generaties, omdat iedereen in de loop van zijn of haar leven evenveel
gelijke mogelijkheden (‘fair innings’) zou moeten hebben. In dit argument gaat het
uitdrukkelijk niet om het soort en aantal (levens)ervaringen die iemand al heeft gehad of
welke doelen iemand al heeft bereikt. Het gaat om de kans, in de zin van tijd, die iemand al
dan niet heeft gehad om ervaringen op te doen en doelen te bereiken.
het draaiboek
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2020/11/24/draaiboek-triage-op-basis-van-niet-medische-overwegingen-voor-ic-opname-ten-tijde-van-fase-3-in-de-covid-19-pandemie
kamerbief bij draaiboek
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/11/24/kamerbrief-over-draaiboek-triage-op-basis-van-niet-medische-overwegingen-voor-ic-opname-ten-tijde-van-fase-3-in-de-covid-19-pandemie