Lage dosis lsd in de ok: een risicoloze amfetaminewerking?
7 reactiesEen collega die binnen de muren van het ziekenhuis werkt vertelde me zo nu en dan een microdosering lsd tot zich te nemen, we hebben het over 10 microgram. Veel te weinig voor een psychedelisch effect, maar hij wist zeker dat het hem hielp bij de concentratie. Een patiënt met chronische pijn liet me weten inmiddels regelmatig een lage dosering van naltrexon (4 mg) in te nemen en daar baat bij te hebben. Ook lithiumzouten in lage doseringen (2 mg/dag) zouden werken voor een betere gemoedsgesteldheid.
Uit recent onderzoek van de universiteit van Maastricht is gebleken dat lage doseringen lsd inderdaad de aandacht kunnen verhogen (we hebben het over 5 en 20 microgram). Uit verder onderzoek van de vakgroep bleek dat de lsd-concentratie in het bloed in dit lage doseringstraject dosisafhankelijk toenam, hand in hand met de subjectieve effecten ervan. De laagste dosering met psychotrope effecten was 10 microgram. Dat is de reden dat de collega ervoer dat lsd de aandacht verscherpt. Maar lsd in de ok is behoorlijk contra-intuïtief! Even voor de niet-lsd-experts: psychedelische effecten beginnen bij ongeveer 80 microgram, en een volle psychedelische dosis is 100-150 microgram.
Elk medicament heeft een optimale dosis, een maximale dosis die gedefinieerd wordt door de nog net draagbare bijwerkingen, en een minimaal effectieve dosering waarbij er nog net een therapeutisch effect waarneembaar is.
Sinds enkele jaren is er meer aandacht voor eventuele farmacologische effecten in veel lagere doseringen dan de minimaal effectieve of therapeutische dosering. Dat is boeiend en de term die daarbij hoort is dus microdosering. Microdosering met psychedelische stoffen of paddenstoelen is bijvoorbeeld in toenemende mate populair als zelfbehandeling van psychiatrische ziektebeelden zoals depressies en angsten.
Bij het doseren van naltrexon en lithium voor de toegelaten indicaties voor die stoffen lijkt er een nog veel grotere afstand tussen de effectieve dosering en de microdosering, meer dan een factor 10. Microdoseringen van geneesmiddelen voor andere indicaties vallen in wezen onder offlabelgebruik. Ik vermoed dat microdoseren voornamelijk geïnitieerd wordt door de patiënt zelf, en dat er niet vaak recepten uitgeschreven worden daar waar dat zou kunnen (bij lithium en naltrexon). Gezien de grote afstand van microdoseringen tot het normale doseringsgebied, is het voorstelbaar dat bij microdoseren een ander en nog niet bekend werkingsmechanisme verantwoordelijk is. Zo zou een lage dosis naltrexon weleens kunnen werken via een zogenaamde Toll-receptor, die een rol speelt bij het immuunsysteem, in plaats van via het bekende opiaatsysteem.
Microdoseren heeft uiteraard vrijwel geen bijwerkingen. Er komen ook mondjesmaat meer aanwijzingen voor de zinvolheid ervan. Uiteraard doet de farmaceutische industrie geen onderzoek naar herpositionering van oude stoffen in lage doseringen. Alleen als het te patenteren zou zijn, en dat is bij herpositionering een zeldzaamheid. Maar microdoseren zou weleens een nieuw hoofdstuk kunnen worden binnen onze farmacotherapie. Dan moet wel de academia actief worden. Ik zou zelf voorstellen de microdosering naltrexon eens verder uit te werken bij de behandeling van chronische pijnen. Het zou toch mooi zijn als we een bijwerkingsvrije nieuwe behandeling daardoor ontwikkelen. Maar ook de psychedelica verdienen hernieuwde aandacht.
ook van Jan Keppel Hesselink
gepensioneerd huisarts, Den Haag
“… dat spul is toch gevaarlijker dan kroten met hachee” zong de Zangeres zonder Naam in de jaren 60 en 70. De grens tussen geneesmiddel en drug is flinterdun en vloeibaar.
LSD, een chemische variant van lysergeenzuur dat voorkomt in moederkoren (Cla...viceps purpurea), een voornamelijk op roggebrood voorkomende schimmel, veroorzaakte in de middeleeuwen de ziekte Sint-Antonisvuur: afstervende ledematen gepaard gaande met heftige hallucinaties.
In de jaren dertig van de vorige eeuw deed de Zwitserse chemicus Albert Hoffmann, die later als Hoffmann/Laroche de wereld zou verblijden met de uitvinding van de benzodiazepines (Valium®), onderzoek naar de verschillende ergotalkaloïden uit moederkoren en nam op 19 april 1943 als experiment op zichzelf prompt een overdosis van 250 microgram LSD-25. Na 40 minuten kon hij volgens zijn assistent geen zinnige bijdrage meer leveren aan verder wetenschappelijk onderzoek, waarna hij hem op de fiets naar huis begeleidde, letterlijk de eerste LSD-trip. (bron: Wikipedia)
Het middel werd op brede fronten ingezet: de CIA experimenteerde ermee als waarheidsserum en hersenspoelmiddel, waarbij nietsvermoedende ziekenhuispatiënten, bajesklanten en zelfs prostituanten als proefkonijnen werden gebruikt; het Britse M.I. 5 testte in de jaren ‘50 het middel uit op onwetende patiënten met verkoudheidsklachten; de integere (maar later omstreden) prof. Bastiaans gebruikte het middel om voormalige concentratiekampslachtoffers te genezen.
Er is dus niets nieuws onder zon en koffie is ook een drug. Maar misschien laat ik mij in de toekomst toch liever door een LSD-vrije robot opereren, ook al is de kans dat de operateur fysiek in China zit ook niet denkbeeldig.
Frans Brons
F. Broere
Huisarts
Ik mis een overdenking omtrent “placeboeffect” bij deze zelf-voorschrijvers?
J.M. Keppel Hesselink
pijnarts, Bosch en Duin
Dat is absoluut een goede opmerking, Placebo effecten spelen natuurlijk altijd een rol. Maar microdoseringen doen meer in het lichaam. Daar zijn zowel preklinische, klinische als epidemiologische aanwijzingen voor.
Microdoseren is voor lage dosis... naltrexone (LDN) in een aantal studies onderzocht, en een recent overzicht daarvan eindigt met de conclusie: "Based on sound pre-clinical studies and an excellent safety profile, clinical use of LDN and ULDN should be seen as a reasonable option in patients with chronic pain" - zie https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32845365/ .
Voor LSD is minder onderzoek, maar ook hier zijn studies die aantonen dat lage dosis LSD bijvoorbeeld een pijnstillende werking heeft. Onder leiding van de psychofarmacoloog prof. Jan Ramaekers, zie bijvoorbeeld: https://www.beckleyfoundation.org/wp-content/uploads/2020/08/Beckley-Maastricht-Press-Release-26-Aug-2020-Pain.pdf
Verder zijn er een aantal studies die laten zien dat lage dosis LSD de neuroplasticiteit beïnvloedt. Het geïdentificeerde 'Mechanisms of Action' voor LSD zou mogelijk via de verhoging van de BDNF spiegel kunnen verlopen.
Ook voor microdoseren van lithium zijn vergelijkbare gegevens beschikbaar.
Kortom, in het veld van microdoseren zijn voldoende preklinische, klinische en voor lithium ook epidemiologische aanwijzingen dat doseringen onder de bekende 'Minimal Effective Dose iets zouden kunnen doen, dat we nog onvoldoende op het vizier hebben...
Het veld is behoorlijk in beweging en de verwachting is dat we in de komende jaren meer van deze nieuwe insteek gaan horen.
P.J. Mitra
arts en jurist, medisch adviseur, Schaijk
Dit soort verhalen gaat al heel lang rond, net als verslavingscijfers in relatie tot medische specialisatie. In mijn ervaring is het vaker voer voor het weggelachen worden door beroepsgenoten als een grappige situatie, dan dat het serieus wordt genom...en. Toch kent elke arts wel die verhalen over bijvoorbeeld anesthesiologen en psychiaters met kennis van en toegang tot medicatie, of artsen die continue 'aan' moeten staan en pepmiddelen geven. En waar al jaren rook is, is misschien toch ook echt wel ergens vuur, toch?
Dit laten bestaan is wat mij betreft hele linke soep. Niet alleen omdat, naar aanleiding van discussie over het glaasje champagne tijdens dienst bij oud en nieuw, de KNMG een principieel standpunt ingenomen heeft, dat een ieder volledig vrij van gebruik van middelen (alcohol, drugs, etc.) moet zijn tijdens werkzaamheden die de individuele patiëntenzorg behelsen. Maar ook, omdat we enkel moeten varen op de mening van de gebruiker zelf, zonder dat dit medisch-objectief meetbaar is, dat het niet een negatieve invloed heeft, of kan hebben, op de kwaliteit van diens werk en de patiëntveiligheid. Dit terwijl de patiënt zelf van niets weet en ook mag rekenen op zorgmedewerkers aan bed, die volledig vrij zijn van gebruik van middelen.
Dit alsnog legitimeren met verwijzen naar doseringen waarboven de kwalijke effecten ontstaan is een drogreden, dit temeer deze waarden een afgeleide zijn van gemiddelden, die betrekking hebben op jonge, gezonde proefpersonen. En dus niet zorgpersoneel op leeftijd, of van middelbare leeftijd, met geen tijd voor normale maaltijden en misschien al meer dan twaalf uur op de been met het verstand en het lichaam vol gas aan, terwijl thuis ook nog een gezin draaiend moet worden gehouden.
Indien blijkt dat er, ook al zou deze dosering nog zo laag zijn, personeel dat dit soort middelen neemt betrokken is bij een medische fout, dan is dat niet alleen een klap in het gezicht van die patiënt en naasten, alsmede naar elke zorgmedewerker in Nederland die zich in zijn vertrouwen geschaad ziet. Ook kan dit een end-game situatie zijn voor de betrokken medewerker (het tuchtrecht staat er bol van), naast schadelijk voor zijn collega's en de instelling waar hij of zij voor werkt.
Contextueel relevant; een prachtig, illustratief en herkenbaar artikel las ik toevallig gisteren:
https://www.groene.nl/artikel/24-uur-per-dag-dokter-nee-bedankt
Als je denkt dat je het niet trekt zonder die middelen, dan wordt het tijd om na te denken over part-time werken. Dat ene begrip, dat met name onder het gros van de wat oudere medisch-specialisten wordt gedefinieerd als iets vies en/of beneden hun stand en/of ongrijpbaars. En anders gewoon een ander beroep kiezen. Er is meer dan werk alleen. En zinvolle zorg wordt niet alleen in het ziekenhuis geleverd.
[Reactie gewijzigd door Mitra, Peter John op 07-02-2022 12:22]
J.M. Keppel Hesselink
pijnarts, Bosch en Duin
De essentie van wat ik probeerde te bespreken in mijn Blog is niet misbruik van middelen maar werkzaamheid van psychoactieve stoffen in een lager dosis-bereik dan dat we kennen uit de dosis-effectiviteits-studies.
Zowel naltrexone and LSD lijken ...een dosis-werkingscurve te hebben met 2 verschillende pieken.
Collega Mitra kent vast het begrip 'neuro-hacking' niet, en lage dosis LSD zou een instrument kunnen worden voor 'neuro-hacking'. Natuurlijk moeten we daarvoor eerst behoorlijk wat onderzoek gaan doen. Maar om vooraf te stellen dat je geen enkel middel mag gebruiken bij het uitvoeren van bepaalde complexe taken, is ook direct de mogelijkheid afsluiten om mogelijk tot een beter functioneren te komen. Ik dank collega Mitra voor zijn input, omdat ik besef dat het boeiend zal zijn om een Blog te schrijven over neuro-hacking en waarom dat in toenemende mate populair is.
P.J. Mitra
arts en jurist, medisch adviseur, Schaijk
Collega Mitra begrijpt de essentie wel degelijk, namelijk dat gebruik van een party drug op de werkvloer (in patiëntenzorg) door een collega-zorgverlener wordt aangegrepen als inleiding van een betoog om op te roepen tot meer onderzoek naar bestaande... verbindingen in lagere doseringen. Voor dat laatste hebben we ethische commissies en dat soort onderzoek kan ik bij fiattering alleen maar toejuichen. Al denk ik wel dat de zinsnede "microdoseren heeft uiteraard vrijwel geen bijwerkingen" een misschien wat voorbarige conclusie is, zeker als het begrip 'microdoseren' niet vast omkaderd is en het betreffende onderzoek nog moet plaatsvinden.
Echter, ik reageer met name op het aangehaalde voorbeeld van die collega-zorgverlener. Zoals ik eerder aangaf heb ik reden te vermoeden, dat het niet op zichzelf staat. En dat roept bij mij wel een gevoel van weerstand op.
Wat iemand in zijn of haar vrije tijd doet moet die persoon ook echt helemaal zelf weten, maar wat mij betreft wél volledig buiten om de patiëntenzorg, het verkeer en andere omstandigheden waarin het anderen kan benadelen.
Het professioneel gebruik van een party drug binnen de patiëntenzorg is not done. Het KNMG-standpunt over een totale ban op het gebruik van welke middelen dan ook tijdens patiëntenzorg is kraakhelder en wat mij betreft niet multi-interpretabel. En dat is ook niet voor niets, het dient het vertrouwen dat patiënten blind in ons mogen en moeten kunnen hebben, dat wij ons werk naar ons beste kunnen doen en ook niet onder invloed van middelen. Als beroepsgroep hebben we dat ook te volgen.
Er een fancy Engelstalige naam aan hangen en betogen dat in situatie X onder omstandigheden Y dosering Z prima te verantwoorden is, is in mijn visie arrogant te noemen, zeker op basis van niet-objectiveerbare n=1 ervaringen en, zoals collega Keppel Hesselink zelf ook aangeeft, verder geen basis in evidence based medicine. Hiermee als zorgverlener toch experimenteren op de werkvloer komt wat mij betreft neer op een zwaktebod, om te compenseren voor, wat in essentie neerkomt op het niet kunnen (of willen) maken van fundamentele, individuele keuzes ten aanzien van werk-privé balans, zoals in het aangehaalde krantenartikel te lezen is een algemeen probleem onder artsen.
[Reactie gewijzigd door Mitra, Peter John op 08-02-2022 08:50]
J.M. Keppel Hesselink
pijnarts, Bosch en Duin
Precies daarom is het aan te bevelen meer onderzoek naar microdoseren te doen. Vooral bij psychedelische stoffen, waar we eigenlijk nog te weinig van weten.
Wat betreft de mogelijke voorbarige conclusie op gebied van bijwerkingen: in het algemee...n zijn microdoseringen lager dan de zogenaamde laagste effectieve dosering in studies naar de effectiviteit en de bijwerkingen, en dat is de basis van de opmerking over weinig bijwerkingen. Verder zijn er vele duizenden mensen die zich verenigd hebben in gebruikersgroepen over microdoseringen, zoals bijvoorbeeld bij naltrexone (LDN - groepen) en bijwerkingen die tot stoppen van microdoseringen leiden zijn zeldzaam.
Om optimaal op dit gebied te kunnen inspelen met onderzoek, is het echter van belang dat we weten wat er in de praktijk gebeurt. En welke maatschappelijke stromingen er zijn op dit gebied. Neuro-hacking mag dan een fancy naam zijn, als collega Mitra wat met deze term gaat spelen in Google, zal hij zien dat het een trend is die sinds de eeuwwisseling weer een opgaande lijn laat zien. Het optimaliseren van ons functioneren met behulp van farmaco-actieve stoffen is nu eenmaal een dergelijke trend.
Het onderzoek in Maastricht is een goed voorbeeld hoe we meer inzicht kunnen krijgen op dit nieuwe terrein van micro-doseren. En het zou goed mogelijk zijn dat microdoseringen van bekende oude stoffen zoals lithium zouten en naltrexone tot een herpositionering van die middelen leidt. En dan krijgen we goedkope en bekende middelen in lage doseringen in de hand voor de behandeling, bijvoorbeeld van chronische pijnen.