Blogs & columns
Blog

Krasse knarren

Plaats een reactie

‘Klasse Kop, we hebben het gered!’
‘Zekers’, roep ik naar mijn vriend Rens, en boven op de Stanserhorn bij Luzern delen we high fives uit aan elkaar. In zes uurtjes aangetikt, die top, gehiked (dat heet in onze generatie nog gewoon wandelen) vanuit het dal naar 2000 meter, een prestatie van formaat, vinden we zelf. Net op dat moment spurt een man van een jaar of 75 voorbij. Grijze haardos, baardje, tanig lijf met kuiten als ballonnen. Rennend, vanuit het dal. We kijken elkaar verbijsterd aan.
‘Ja maar hij woont hier, dat is niet eerlijk’, probeer ik. Ondertussen vergapen we ons aan de vitaliteit van deze ouwe knakker, wat een energie, wat een motivatie en wat een veerkracht van zijn gestel.

In mijn zoektocht naar het geluk van de dokter, in deze podcastserie, draait het wat mij betreft vooral om vitaliteit. Mijn grote voorbeelden in het leven, mijn ouders en schoonouders, zijn zeer vitale krasse knarren. Hoewel de op het oog meest vitale van de vier, mijn vader Kees, nu al tien jaar geleden overleden is. Kanker heeft namelijk zo zijn eigen kijk op vitaliteit.

De andere drie zijn inmiddels vitale 80’ers, GE- maar nog niet VERsleten door het leven zelf, dat zo’n beetje begon met een wereldoorlog, mind you. Met nadien een leven in toenemende algehele welvaart, waarbij voor- en tegenspoed elkaar opvolgden, zoals het leven loopt. In dit leven vol hobbels werd hun vitaliteit keer op keer op de proef gesteld.

Geldt: wie vitaal is kan het geluk ook grijpen en vasthouden wellicht. Maakt dit vitaliteit tot de belangrijkste pijler van geluk? Maar wat is dat eigenlijk, vitaliteit?

Socrates, Plato, Aristoteles zeiden het al: ‘Vitaliteit is de kern en jezelf kennen is het begin van alle wijsheid.’ Hier hebben we het de afgelopen afleveringen met meerdere gasten over gehad. Leer jezelf kennen dokter!

Maar de hedendaagse Aristoteles, het RIVM en TNO, definiëren vitaliteit als volgt:

‘Vitaliteit omvat de dimensies energie, motivatie en veerkracht, waarbij energie wordt gekenmerkt door zich energiek voelen, motivatie door doelen te stellen in het leven en moeite te doen om deze te behalen, en veerkracht door het vermogen om met de dagelijkse problemen en uitdagingen van het leven om te gaan.’

Mijn eigen vitaliteit is zeker ook getest gedurende de laatst 52 jaar. Niet altijd wist ik direct de energie, motivatie of veerkracht te vinden, heus niet. Ik rommelde maar wat aan. Ik liet angst toe, omdat ik niet meer kon vertrouwen op het leven zelf, en later mijn lijf en mijn intuïtie. Ik liet verdriet toe, omdat het niet meer weg te drukken was. Ik liet somberheid toe, tot die de overhand nam. Alles viel in duigen, maar ik had een excuus. Reactieve depressie, vind je het gek na het verlies van twee kinderen en opgeven van een kinderwens? Vind je het gek na het opgeven van een droom? Niet gek, maar wel desastreus bijna. Daar moest ik wat aan doen. En dat is hard werken. En vraagt dus vitaliteit: energie, motivatie en veerkracht.

In mijn vak als revalidatiearts wordt groots en meeslepend aanspraak gemaakt op de vitaliteit van onze patiënten. En bijzonder genoeg vindt het gros zijn of haar veerkracht om met de beperkingen die bijvoorbeeld een beroerte, dwarslaesie of neuromusculaire aandoening geven, het leven weer te aanvaarden. Beperkingen die er morgen, overmorgen en hé, over een maand ook nog zijn. Nog steeds dat slepende been, nog steeds dat spraak- of taalgebrek, die vermaledijde neuropathische pijnen, nog altijd die verlamde benen en die gestoorde seksualiteit- blaas- en/of darmfunctie. En toch doorgaan. Doorgaan door veerkracht, door gemotiveerd doelen te stellen en door het aanboren van energie. En dat laatste is nog geen sinecure, bijna alle ziektebeelden gaan gepaard met verminderde energie. Van een gebroken been tot een depressie, van postcovidsyndroom tot kanker. Energie is het sleutelwoord en staat te allen tijde onder druk.

Is het terug te winnen, te trainen? Jawel, met rust, reinheid en regelmaat, zeker. Maar ook door een juiste trainingsprikkel uit te delen, door het verbreken van de homeostase. En dat nu zijn de basisprincipes van de revalidatie, op de juiste manier trainen en bewaken van de balans tussen belasting en belastbaarheid. Meer energie in de tank verkrijgen en die dan op de juiste wijze weten te verdelen over de taken die belangrijk zijn of belangrijk gevonden worden. Ondertussen rekening houdend met psychosociale stressfactoren die al dan niet te beïnvloeden zijn.

Wat een wezenlijk vak eigenlijk, die revalidatiegeneeskunde!

Energie valt dus te trainen, binnen welke beperking dan ook, zegt de sportarts in mij. Motivatie dan? Dat is een cognitief proces, doelen stellen, voortgekomen uit verlangens, dromen en ratio. Maar wel realistische doelen graag. Ik bedoel, om nog Olympisch kampioen op de 100 meter te worden, is best een irreëel doel. Oké, olympisch kampioen op de 100 meter voor blanke mannen van 52 met meer dan tien hamstringrupturen op hun naam. Daar maak ik best een kans, sterker, die wedstrijd ga ik winnen, op zeker. Maar goed, het dus moet haalbaar zijn.

En veerkracht dan, is die te trainen? Als je de Emile Ratelbands van deze wereld mag geloven wel. Neem vitaliteitsthee! Loop over kolen! Ga op je kop staan! Of anders dr. Phil McGraw wel met zijn: Life is managed, not cured. Hier, koop mijn boek met tien life strategies. Nog gelezen ook dat boek. Genoeg zieltjes geholpen deze man, laten we daar niet geringschattend over denken.

Maar wat leert de wetenschappelijke literatuur ons? Die richt zich op pijlers als acceptatie, optimisme, zelfredzaamheid, persoonlijke verantwoordelijkheid, netwerkgeoriënteerd, oplossingsgerichtheid en toekomstgerichtheid. En deze pijlers zijn train- en leerbaar!

Het lijkt dus te trainen die vitaliteit, maar bewustzijn, daar begint het volgens mij mee.

Wellicht dat onze gast van vandaag professor Kiki Lombarts, hoogleraar professional performance, meer licht kan schijnen op deze zaak, vooral waar het artsen betreft, want dat is haar specialiteit: vitaliteit van artsen. Luister naar wat zij heeft te vertellen in de volgende podcast:

Meer van Casper van Koppenhagen

  • Casper van Koppenhagen

    Casper van Koppenhagen is revalidatiearts op de afdeling Rijndam Revalidatie van het Erasmus MC en sportarts np en auteur van de boeken Ik had je gedacht mijn kind en Bram Breedveld, Spits van Oranje.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.