Koud water is goed voor u

Ik duik nu elke dag in een zwembad met steeds kouder wordend water. In de zomer was het water 33 graden. Nu is het 18 graden. Elke week wat kouder. Ik neem me voor elke dag erin te duiken en dan een paar baantjes te trekken. Want koud is goed.

Het stimuleert het immuunsysteem en is goed voor hart en bloedvaten. En voor veel meer. Aldus moderne gezondheidsadepten. Allen in navolging van de Duitse priester Sebastian Kneipp (1821 – 1897).

Onze Wim Hof heeft koudwaterzwemmen wereldbekend gemaakt. Het heeft nu zelfs een wetenschappelijke naam: cold-water immersion (CWI). In PubMed vind je ruim 2500 studies hierover, en sinds 2013 verschijnen er meer dan 100 studies per jaar over dit onderwerp.

Koud water als behandeling of preventie. In wezen niets nieuws onder de zon. Kneipp leed aan tuberculose. In 1849 las hij een boek over de werking van koud water voor een heel scala aan kwalen. Het was in die winter dat hij zelf in de koude Donau dook. Hij raakte daarna overtuigd van de helende werking van water en schreef er een dik boek over (1886), een boek dat indertijd bijzonder veel gelezen werd. Hoe kouder hoe beter, aldus Kneipp. Een ‘Iceman’ avant la lettre. De Duitse oer-Wim Hof. Hij adviseerde ook lopen met blote voeten in verse sneeuw. Drie tot vier minuten en niet stoppen onderwijl. Hij was heel duidelijk met zijn instructies. Duitse precisie met grote overtuigingskracht.

We zijn nu anderhalve eeuw verder. Kneipp wist dat koudwatertherapie zeer nuttig was. Dan zouden we het nu echt wel zeker moeten weten, denk je dan.

Een recente meta-analyse naar de gezondheidseffecten van koud water heeft alle studies hierover samengevoegd, tenminste als het water 20 graden of kouder was. De titel ervan onthult het resultaat meteen: ‘Gezondheidseffecten van vrijwillige blootstelling aan koud water – een voortdurend onderwerp van discussie’. We weten veel, maar nog steeds niet genoeg om zeker te weten dat koud water goed voor ons is, zo luidt de conclusie. Veel fysiologisch onderzoek suggereert invloed op allerlei parameters die voor onze gezondheid belangrijk zijn. Zoals de invloed van koud water op bepaalde immuunparameters: verhogingen van de plasmaconcentratie van interleukine (IL)-6, totale T-lymfocyten (CD3), T-helpercellen (CD4), T-suppressorcellen (CD8), geactiveerde T- en B-lymfocyten, et cetera. Ook zijn er vele effecten van koud zwemmen gemeld op het endocrien stelsel. En op overgewicht, omdat meer vet verbrand zou worden.

En uiteindelijk het eeuwige leven. Onderzoek bij hoogbejaarden liet zien dat een verhoogde plasma-adiponectinespiegel gerelateerd kon worden aan een langere levensduur. Blootstelling aan kou verhoogt de productie van adiponectine in vetweefsel. Wie weet word je dus door koud water zwemmen ook ouder. Het klinkt plausibel.

Allemaal dus heel indrukwekkend, maar wat is nu de klinische betekenis daarvan? Helaas geeft de meta-analyse aan dat er vrijwel geen goed interventieonderzoek gedaan is. Een voorbeeld. Koudwaterzwemmen zou een antidepressief effect hebben. Helaas is de steun voor deze bijzondere werking flinterdun, want het ging om slechts drie mensen die enkele depressieve symptomen vertoonden en zich koud gingen afdouchen. Daarna voelden ze zich stukken beter. Tja. Een aantal winterzwemmers met fibromyalgische en reumatische pijnen meldden dat de pijn afnam.

Na anderhalve eeuw koudwatertherapie weten we dus nog steeds niet of het klinische effect ervan zinvol is. Je zou toch verwachten dat een zo eenvoudige interventie veel beter onderzocht zou zijn. Nee dus. Maar ik ga vooralsnog door met mijn winterzwemproject. Ik rapporteer terug in de lente. Of ik me tien jaar jonger voel.