Je kind laten gaan

Laatst was mijn dochter verdrietig over iets naars wat ze meemaakte. Ik wil het niet bagatelliseren, maar het was iets wat bij het leven hoort, niet onoverkomelijk. Maar ik kan er slecht mee omgaan. Er hangt dan een grauwsluier over mijn leven, die pas optrekt als het weer beter gaat.

Hoe moet het dan wel niet zijn als je kind werkelijk ernstige problemen heeft? Dat is verschrikkelijk. Ik heb dat natuurlijk vaak gezien, omdat ik als kinder- en jeugdpsychiater kinderen zag met soms ernstige problemen en ook hun ouders. Wat er nog vaak bij kwam – vroeger meer dan nu – is dat ouders ook nog eens min of meer de schuld krijgen. Als de behandelaars of de omgeving dat niet doen dan doen mensen het wel zelf. Dat is helemaal hartverscheurend. Je kind zo te zien lijden en ook nog het gevoel hebben, dat het jouw schuld is.¹ Ik schreef er al eens het blog ‘Ode aan moeders’ over. Eén zin daaruit wil ik hier herhalen. ‘Omdat God niet alles zelf kan doen heeft hij moeders geschapen.’ Niks ten nadele van vaders hoor, maar zie het genoemde blog waarom dat toch anders ligt.

Ik moest eraan denken toen ik in het vorige blog schreef over Esther, een patiënte met een ernstige psychische aandoening, die ik zag in het kader van een vraag om euthanasie. In de eerste plaats natuurlijk verschrikkelijk voor haarzelf, dat het leven zo ondraaglijk lijden is. Maar voor ouders ook vreselijk. Het brengt hen ook in een onmogelijke positie. Een moeder, die ook een ernstig zieke dochter had hoopte soms, dat haar dochter niet meer wakker werd. ‘Dat is toch verschrikkelijk, dat ik mijn eigen kind dood wens’, zei ze. ‘Je wenst geen eind aan haar leven, maar aan haar lijden en je ziet geen andere manier’, heb ik tegen haar gezegd. Een andere moeder, die haar zoon steunde in zijn euthanasieverzoek, waarin hij aanvankelijk niet veel medewerking kreeg, zei: ’Het is toch verschrikkelijk, dat ík voor de dood van mijn zoon moet pleiten. Ik wil dat natuurlijk helemaal niet. Ik wil dat júllie het inzien en ervoor pleiten en dat ík mijn verzet kan voelen.’ De moeder van Esther benoemde iets dergelijks. Ze zei: ‘Mijn dochter heeft zich zo vaak ontzettend eenzaam gevoeld in haar verlangen naar de dood. Als ouders willen we die eenzaamheid niet nog verder vergroten. Maar nu voelt het alsof wij haar dood voorstaan, terwijl dat natuurlijk het laatste is wat je wilt. Het is voor ons zo belangrijk dat professionals inzien dat er echt geen andere mogelijkheid is om haar lijden te beëindigen in plaats van dat wij dat moeten aandragen.’

Het is hartverscheurend. Dat ik er weer over schrijf is om het begrip voor de positie van de ouders te vergroten en oordelen weg te nemen. Want een oordeel verdienen mensen die door zo’n zwaar lot getroffen worden, beslist niet. Esther niet en ook haar ouders niet. Ze verdienen juist diep respect voor de manier waarop ze, in hun diepste nood, met elkaar omgaan.

Esther en haar ouders hebben ook dit blog gelezen en stemmen in met publicatie. Ze willen daarmee bijdragen aan meer begrip voor euthanasie bij psychisch lijden.

Voetnoten

[1] Natuurlijk zijn er mensen die ernstig tekort komen in de opvoeding of worden misbruikt en mishandeld. Maar die ouders zijn nogal eens minder betrokken bij het wel en wee van hun kinderen.