Indiaan

Sommige patiënten verrassen je door hun eigenheid en monterheid, als ze geconfronteerd worden met een heftige diagnose. Het is op een grauwe winterdag als ik een patiënt op de chirurgische afdeling de onverwachte bevinding van zijn scan moet meedelen.

Er is per toeval longkanker gevonden, in een uitgezaaid stadium. We praten lang, ik vergeet de tijd en kom te laat op mijn poliklinisch spreekuur. Een dag na de diagnose tref ik hem op de afdeling aan met een verrekijker, waarmee hij het beetje groen naast het ziekenhuis af speurt naar vogels. Hij vertelt over zijn studie biologie en zijn fascinatie voor de ijsvogel. Ik vraag hem hoe hij zich voelt na het nieuws over zijn ziekte. Hij is bezorgd maar zegt zich ook monter te voelen. ‘Ik wil u graag een geheim vertellen, dat ik ken van de indianen.’ Ik pak een stoel en ga bij zijn bed zitten. Hij vertelt met een twinkel in zijn ogen. ‘Ik heb een totem gekozen, mijn favoriete vogel. Als de zorgen mij te veel worden, dan sluit ik mijn ogen en vlieg weg van alle sores. Zo wil ik de komende tijd doorkomen.’

Hebben wij als dokters eigenlijk enig idee hoe het écht is om levensbedreigend ziek te zijn? Oncologisch specialist Warner Prevoo geeft hierin een unieke inkijk met zijn boek Echte dokters huilen ook, over hoe hij zelf getroffen wordt door een maligniteit. Als collega maakt Prevoo met zijn boek het patiëntenperspectief inzichtelijk voor de beroepsgroep. Wat me bijblijft na het lezen, is dat de kankerpatiënt lijdt aan het verdriet van het eenzaam zijn met de ziekte. Al onze patiënten zijn op een bepaalde manier alleen met hun diagnose en moeten er zelf iets van maken. Onbezorgd leven en de dagelijkse dingen doen, zijn niet meer vanzelfsprekend. Hierin onderscheid je je van de meeste mensen om je heen. Dat dat soms erg zwaar is, beschrijft ook Chris Oostdam, rechter en terminaal ziek, in haar maandelijkse column ‘Mijn laatste tijd’ in de Volkskrant.

Het is inspirerend hoe veerkrachtig en creatief patiënten kunnen zijn in de omgang met hun ziekte en de bijkomende zorgen en verdriet. Het schrijven van een boek of een column over het onderwerp is een waardevolle manier om je ervaringen te delen. Er zijn meer bekende en minder bekende voorbeelden. Een van mijn patiënten besluit een cabaretshow in elkaar te zetten voor vrienden en familie, om een middag lang te vertellen over zijn ziekte en de impact die het heeft op zijn leven. Een ander verwerkt haar leed in schilderijen. De poëet Jean Pierre Rawie heeft bekendheid verworven met een reeks gedichten over zijn ziekenhuisopname in het AMC.

Kort nadat de patiënt op de afdeling mij deelgenoot heeft gemaakt van zijn geheim, wordt hij uit het ziekenhuis ontslagen en begint zijn behandeltraject bij de longarts. We nemen afscheid. Een maand later hoor ik via een verpleegkundige dat hij plotseling is overleden ten gevolge van een infarct. Een verdrietig bericht. De totem is onverwacht vroeg gevlogen.