Ik probeerde truffels tegen mijn dwangstoornis

Psychedelica als behandeling van psychische aandoeningen: sinds kort heb ik het er veel over in blogs[1], op Twitter en LinkedIn en in de podcast God zegene de greep (aflevering 34). Het begint leugenachtig te voelen mijn eigen ervaring met psilocybine te verzwijgen (psilocybine is de werkzame stof in truffels en paddo’s). Want natuurlijk wilde ik het zelf meemaken na alles wat ik erover had gelezen. De eerste twee keer dat ik truffels probeerde, gebeurde er weinig. Het kan zijn dat langdurig SSRI-gebruik het effect remt doordat er minder receptoren zijn (downregulatie). Ik zwaar teleurgesteld. ‘Toch weer te mooi om waar te zijn.’ Maar de derde keer was het raak.

Voor ik daarover vertel iets over een spanningsveld dat ik hierbij ervaar. Als ik als dwangpatiënt vertel over de positieve effecten die psilocybinegebruik bij mij teweegbracht, zal dat niet losgezien worden van het feit dat ik ook psychiater ben. Maar als psychiater moet ik het enthousiasme dimmen. De werkzaamheid van psilocybine bij OCD staat nog lang niet vast. Verhalen over positieve effecten bij één persoon zeggen nog weinig, zeker omdat nog onbekend is hoelang het aanhoudt. Maar ik wil ook de hoop dat er misschien een werkelijk nieuwe behandeling gloort delen. Natuurlijk zal mijn positieve verhaal het verlangen het zelf te proberen vergroten. Maar ik wil nou juist niet aanzetten tot onoordeelkundig gebruik. Psychedelica zijn weliswaar minder gevaarlijk dan lange tijd werd beweerd, maar het is geen snoepgoed. Het kan heftige, ook onaangename ervaringen oproepen, zeker bij iemand met een psychische aandoening. En de combinatie met psychofarmaca is mogelijk riskant in verband met de kans op het serotoninesyndroom. Je moet dus zorgen voor de juiste (mind)set – te weten een goede voorbereiding op wat je kunt verwachten en hoe je houding daartegenover moet zijn – en een goede setting: een veilige omgeving met een vertrouwd persoon, die je gedurende de trip kan begeleiden (tripsitter). En waar vind je dat?

Ondanks dat spanningsveld was mijn eigen ervaring te bijzonder om voor me te houden. Bovendien werkt het na drie weken nog steeds door. Ik heb op dit moment geen medicatie nodig. Ik kan beter dan ooit loslaten. Mijn dwanghandelingen zijn aanmerkelijk verminderd. Ik ben minder verbeten en ontzet, wel meer verdrietig en ontroerd.

De beleving zelf was zeker niet alleen maar prettig, integendeel. Dat de drijvende kracht achter mijn dwangstoornis een allergie voor verlies is wist ik allang. Verlies van mensen, van dingen, van gedachten, van mogelijkheden, van orde, van rechtvaardigheid, van wijsheid, maar ook verlies van hele onnozele dingen voelt als ondraaglijk. Dat responspreventie (je er niet tegen verzetten) en exposure (je eraan blootstellen) de crux vormen van de behandeling wist ik ook allang. Maar het lukte domweg niet dat verlies echt te ervaren. Met psilocybine lukte dat wel! Dat riep een gevoel op waarvan ik nu denk: ‘Hoe kan ik vijftig jaar nooit hebben bedacht dat dat bij verlies hoort?’

Ik heb het over verdriet. Het begon met een beetje, toen meer tot bijna overweldigend toe. Intens verdriet over alles wat verloren gaat. Enerzijds wilde ik me er wel aan overgeven, want ik voelde de belofte van opluchting. Anderzijds verzette ik me daartegen, omdat het voelde als capituleren. Het onacceptabele accepteren. Toch is dat wel wat er deels gebeurde, dankzij de muziek die zo liefdevol was en me vertrouwen en toestemming gaf. Als dit je té socio en soft wordt: alle begrip, vind ik ook, maar zo beleefde ik het nu eenmaal.

Tegen de overgevoeligheid voor existentiële thema’s – het kernprobleem van de dwangstoornis – helpt alleen het hervinden van vertrouwen. Existentie komt van ‘existere’. Erbuiten staan. Religie, die ik even gelijk stel aan vertrouwen, komt van ‘religere’, opnieuw verbinden.

Zou psilocybine kunnen helpen de pijn door de overgevoeligheid van het existere uit te staan zodat je je weer kunt verbinden (religere) met vertrouwen? De toekomst zal het leren[2]. Mij heeft het vooralsnog een eind in die richting geholpen. Dat wil ik niet voor me houden. Met dank aan Lasse, mijn zoon, die me deze kant opstuurde, en Dineke, mijn vrouw, die het eerst zelf heeft gebruikt om voor mij het terrein te verkennen, zodat ze mij tot steun kon zijn.

1.
Mag je een wanhopig iemand psychedelica onthouden? (Medisch Contact)

Ik ga psilocybine onderzoeken (Meer over Medisch)

Is minister Kuipers aan de drugs? (artsenauto.nl)

2.
22-24 september is er een groot congres over onderzoek naar psychedelica in Haarlem, zie ICPR 2022