Hoogsensitief
11 reactiesIk denk dat de meeste collega’s met me eens zijn dat sommige mensen gevoeliger zijn dan anderen. De een ervaart dat als een voordeel maar een ander als een nadeel. Vooral voor die laatste groep is er nu hoop, want ze hebben een stoornis. Ze zijn hoogsensitief. De aandoening is te behandelen door prikkels te elimineren. Er is een enorm aanbod aan hulp voor deze patiënten, meestal door therapeuten die zelf ook hoogsensitief zijn en weten hoe erg dat is.
Het schijnt voor velen een openbaring te zijn als de diagnose hoogsensitiviteit wordt gesteld. Dat gebeurt op eenvoudige wijze met een vragenlijst die op vele plaatsen op het internet is te vinden. Hoogsensitieve personen (HSP’s) huilen gemakkelijk als ze verdriet van anderen zien; heel anders dan u of ik. Zij moeten hun grenzen bewaken en kunnen bijvoorbeeld niet tegen werken in een ruimte met meerdere collega’s, soms niet tegen parfum, nooit tegen veel geluid en licht en over het algemeen ook niet tegen E-nummers. Omdat ze zo gevoelig zijn hebben ze gemakkelijk paranormale ervaringen. HSP’s moeten hun leven enorm aanpassen om het draaglijk te maken. Het heeft nogal wat voeten in de aarde om dingen te vinden waar je niet tegen kunt en die dan te elimineren, maar het kan enorm helpen.
Op veel plaatsen kunt u lezen dat het een groot probleem is dat artsen en de wetenschap hoogsensitiviteit niet serieus nemen. Ik denk dat dat komt omdat wij wel aanvoelen welke kant het opgaat. Een eigenschap als hoogsensitiviteit kan gemakkelijk worden uitgebouwd tot een compleet psychosomatisch syndroom, een SOLK. Je voelt aan je water dat een therapie waarbij prikkels moeten worden voorkomen, hoogsensitiviteit niet geneest. Blootstelling aan prikkels ligt juist meer voor de hand bij mensen die ziek worden van overprikkeling.
Sensitisatie, het fenomeen dat neuronen gevoeliger worden, een lagere prikkeldrempel krijgen, is een neurologisch mechanisme dat vooral van belang is bij adaptatie. Als je met de auto een donkere tunnel inrijdt, kun je eerst slecht zien, maar na korte tijd ben je gewend. Als je dan de tunnel uitrijdt, ben je hoogsensitief voor licht. De behandeling is blootstelling aan licht en de situatie normaliseert snel. Als iemand te veel suiker in je koffie heeft gedaan, kan je die smakelijk maken door een hap suiker te nemen. Het elimineren van prikkels heeft over het algemeen geen goede invloed op sensitisatie en hoewel soms nodig (denk aan een migraine-aanval) is dat voor de lange termijn af te raden als behandeling. Ik verwacht evenwel dat minister Bruins binnenkort aankondigt dat werkgevers, bedrijfsartsen en verzekeringsartsen hoogsensitiviteit als een serieuze aandoening moeten gaan beschouwen.
Marinke Flapper
, AIOS
Helemaal eens met het punt over onterechte medicalisering.
Het dedain waarmee u spreekt over de groep overgevoelige mensen stuit mij echter toch wat tegen de borst. Het gaat hier om de kunstenaars die ons tot ver na hun dood nog weten te raken. Om... de werknemers binnen een team die tactvol conflicten weten op te lossen. Om de buurvrouw die precies weet wanneer ze wel of juist even niet langs moet komen. Om de schrijvers, acteurs en andere creatieven die nou nét de nuance weten te vatten die een ander ontgaat.
En zoals tests met een hoge sensitiviteit vaak vals positief zijn, zo zal een sensitief zenuwstelsel ook vaker (ten onrechte) geprikkeld raken. En dat maakt moe. Rust-reinheid-regelmaat lijkt mij een uitstekende suggestie. Maar bovenal: maatschappelijke tolerantie en het vieren van de diversiteit van de menselijke geest!
N. Gosens
, Neuroloog
Wat mij opvalt in de lekenliteratuur over hoogsensitiviteit is dat het juist altijd benoemd wordt als een eigenschap en niet als een stoornis. Medische literatuur over het onderwerp heb ik overigens nog nooit gelezen; bestaat het?
Hoewel ik zeker ...niet voor vermijden van een veelheid aan prikkels ben denk ik dat je ook niet bij voorbaat moet uitsluiten dat het beperken van specifieke prikkels heel behulpzaam kan zijn voor hoogsensitieve personen.
Hoe graag ik als linkshandige (genetische eigenschap; geen stoornis) ook wil; knippen met een schaar voor rechtshandigen lukt me niet. Terwijl ik prima uit de voeten kan met een universele schaar.
De mate waarin eea als stoornis danwel een eigenschap met vooral positieve punten wordt beleefd hangt mogelijk samen met de mate waarin mensen/werknemers invloed hebben op hun eigen werkomstandigheden?
E.B. van Veen
huisarts, Kampen
Ik zie hoogsensitiviteit als een eigenschap, net als introversie. Ik vind het een bruikbaar concept en ervaar hierin als huisarts ook geen enkel probleem. Ik heb nog niet meegemaakt dat mensen zich hierin eisend gedroegen, of het per se als 'stoornis...' wilden zien. Ik herken mensen met een hoogsensitieve natuur ook niet in de geschetste karikatuur.
Margret Kaandorp
Basisarts, Pesso-therapeut, Amsterdam
‘Vooral voor die laatste groep is er nu hoop, want ze hebben een stoornis.’
Vanwaar deze toch wat cynische opmerking?
Kan iemand die meer gevoelig is voor geluid of andere prikkels ook gewoon een variatie zijn net zoals er verschillen zijn tussen m...ensen qua muzikaliteit, technisch inzicht, wel of geen talenknobbel danwel rekenknobbel, dyslexie, dyscalculie etcetera?
Moeten we hen dan expres dat laten doen waar ze extra veel moeite mee hebben en waar ze geen gezonde energie van krijgen?
Is begrip hebben voor de diversiteit van de mens en zorg op maat niet wijzer ?
menno oosterhoff
psychiater, Thesinge
@Jan Keppel Hesselink
Je vraag of je ouderwets wordt moet ik bevestigend beantwoorden. Iemand is ouderwets , niet op het moment dat hij zich gaat storen aan het feit dat het leven vaak een ewige Wiederholung des Gleichens is, maar op het moment dat... hij terugverlangt naar de vorm waarin het voor het eerst tot hem kwam. Het geeft verder niks hoor. Ik vond veel dingen van vroeger ook leuker.
Overigens zou ik de HSP eerder zien als de psychasthenie en de neurasthenie als de burn-out. De neurasthene decompensatie bij de psychasthene karakterstructuur, vond ik altijd wel een mooie omschrijving. Maar dat is dan weer de vorm waarop het tot mij kwam
menno oosterhoff
psychiater, Thesinge
Beste Emile
Je hebt zeker gelijkt dat vermijding kan leiden tot sensitisatie. En ook, dat medicalisering kan leiden tot meer klachten Zie ook https://www.nrc.nl/nieuws/2018/12/14/hoe-een-diagnose-de-ziekte-kan-opstoken-a3060708
De andere kant is, d...at exposure ook schadelijke forcering kan zijn en dat niet erkend worden ook heel belastend kan zijn.
De kunst is hier voorzichtig en met wijsheid in te manoeuvreren om het juiste midden te vinden.
Dat levert geen leuke prikkelende column op. Dat is waar.
Maar wat je nu doet is olie op het voor gooien. Dit polariseert volgens mij. Ik heb je hoog en vraag me af wat je motief is? Is dat je wilt waarschuwen voor wat Mercklebach ook noemt?
Ik dacht dat je daar in de vreemde minder te maken had met dit soort problemen.
Manon Kleijweg
Ouderenpsychiater, Utrecht
Nog niet zo lang geleden, in de tijd van de oma's van onze oma's, werd kraamvrouwenkoorts gezien als een teken van karakterzwakte. Logisch: een beetje gaan liggen bibberen en bazelen in je kraambed en er dan tussenuit piepen, het arme wurm aan zijn l...ot overlatend...een flinke moeder deed zoiets niet. Aan de kwaliteit van de zorg kon het niet liggen want de sterfte was het hoogst in de Weense Universiteitskliniek, waar de co's direct van snijzaal naar de verloskamers liepen. Nog steeds schiet onze kennis vaak tekort en worden de patiënten waarvan niet precies bekend is wat er aan de hand is naar de psychiater verwezen. Bescheidenheid over onze kennis en kunde in plaats van een verontwaardigd :"dus het zal wel weer SOLK zijn" lijkt me op zijn plek. En vervolgens onze patiënt, die echt lijdt, zo goed mogelijk bijstaan met wat we wel weten en onnodig en schadelijk medisch ingrijpen proberen te voorkomen. Dat daarbij prikkels vermijden averechts kan uitpakken ben ik met je eens.
emile keuter
neuroloog, aruba
beste collega Christel, het gaat mij erom dat geklaagd wordt dat de wetenschap er niets van vindt. er wordt intussen stevig uitgepakt met prikkelbeperkende behandeling terwijl het wetenschappelijk gezien uiterst onhandig is om aan prikkelbeperking te... doen. dat zal vrijwel zeker mensen meer sensitief maken. dat sjabloon kennen we van de geboorte van eerdere man made diseases. deze manier van "behandelen" leidt met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid tot een epidemie. die dan mensen die niets van geneeskunde weten weer zal laten denken dat artsen het ziektebeeld eerder serieus hadden moeten nemen. het gaat me er dus om dat we mensen niet helpen door dit steeds opnieuw fout te doen. overigens bedoel ik in het specifieke geval van hoogsensitiviteit natuurlijk niet dat overbelasten helpt, maar denk ik meer aan graded exposure. dank voor je belangstelling en reactie, emile
Christel Rombouts
Huisarts, Zevenaar
Een blog die aan het denken zet. Grotendeels ben ik het eens met je collega. Eigenschappen die wat meer naar een uiterste gaan worden te veel gemedicaliseerd. De vraag op mijn spreekuur naar of mensen HSP of ADHD of burned out (tov gewone stress) of ...vul-maar-in-aan-moeilijk-bewijsbare-diagnoses zijn neemt toe. Echter later in je colum maak je een slag waarin ik niet met je mee kan qua zienswijze. Namelijk die zienswijze dat het geen ziekte is en dus geen behandeling behoeft en exposure beter is. Hier haak ik af. Dit is namelijk de 'zorg maar zelf dat je voldoet aan de verwachtingen van de maatschappij' die juist de behoefte van de patiënt (of client als je het niet wil medicaliseren) in de hand werkt. Deze mensen hebben moeite te voldoen aan de verwachtingen van deze snelle maatschappij en willen gewoon hulp daarbij omdat het ze zelf niet lukt. Juist omdat de deur zo ontzettend dicht zit duiken ze in technieken als prikkelbeperkingen. Terwijl als je het gesprek aan gaat je altijd hoort dat ze dolgraag willen conformeren en meedraaien in de maatschappij maar niet weten hoe. Met een ziektelabeltje hopen ze dat er deuren open gaan waardoor ze die hulp krijgen.. Daar waar we met de behandeling van diabetes vergeten zijn ons echt goed te scholen in voeding en leefstijl, zijn we op psychisch vlak ook vergeten ons echt goed te scholen in leefstijl.. Daar gaat dit bijna altijd mis..Geen contact met wat hun behoefte is, niet weten wat ze voelen, niet weten hoe ze goed voor zichzelf moeten zorgen. Door juist die laatste alinea in je betoog weg te laten, eerstelijns artsen te scholen in mentale leefstijl, zal de behoefte aan een labeltje verminderen.. en belangrijker nog: door dat te doen krijg je patiënten naar een plek waar ze meer energie hebben, meer prikkels kunnen verdragen en gelukkiger zijn...
Jan Keppel Hesselink
arts-pijnbehandelaar, Bosch en Duin
Vroeger diagnosticeerde we deze patiënten als neurasthenici. Moeten we elke generatie het wiel opnieuw uitvinden, en geven we dan steeds weer andere namen aan aandoeningen zoals deze?
Nadat de onzalige DSM-classificatie in de psychiatrie ingevoer...d werd, waarbij ziekte-entiteiten vervangen werden door statistische clusters van symptomen, is de neurasthenie, samen met enkele andere waardevolle ziektebeelden ter ziele gedragen.
Om dan in de 21ste eeuw wederom in glorie hersteld te worden, maar nu als 'hoogsensitiviteit' (overgevoeligheid dus). De vraag is natuurlijk ook waarom we hiervoor een eufemisme nodig hebben, 'overgevoeligheid' of prikkelbaarheid' doen het minder goed goed natuurlijk.
'Reizbare Schwäche' leerden we vroeger, toen iconen nog college gaven, Professoren Rumke, Kemp en zijn leerling Dr Jan J. Jansen, die vele generaties neurologen opgeleid heeft. Ik stel voor om gewoon weer neurasthenie als ziektebeeld te omarmen. Therapie: Rust, Reinheid, Regelmaat. Of wordt ik wat ouderwets?
Rob Kok
Verzekeringsarts/voorzitter NVVG, Rotterdam
Beste collega Keuter,
Een column uit mijn hart gegrepen. Laten we alsjeblieft ophouden met zaken te medicaliseren. De een is nu eenmaal gevoeliger, drukker, eerder moe, etc dan de ander. Het betreft vaak uitersten op een continuüm. Een diagnose, al...sof het een ziekte is, werkt alleen maar averechts als het gaat om meedoen in deze maatschappij. En daar moeten wij als dokters niet aan meewerken. Het probleem zit hem er eerder in dat in onze maatschappij vaak veel wordt gevraagd van mensen, waar niet iedereen aan kan voldoen. Dit afwentelen via medische diagnoses is niet de weg. Banen creeeren die minder eisen wellicht wel. En Minister Bruins moet zich nog maar eens achter de oren krabben voordat hij tot zoiets besluit wat mij betreft. Het zou voorbij gaan aan de essentie. En als straks meer mensen arbeidsongeschikt zijn in Nederland en het niet meer betaalbaar wordt, krijgen wij als verzekerings- en bedrijfsartsen dan weer de zwarte Piet? Laat politici maar eens stevige keuzes maken i.p.v. eromheen te draaien omdat men bang is electoraat te verliezen.