Hoog opgeleid en praktisch onbekwaam

Het was misschien geen stralende dag, maar wel Koningsdag. En dat stemde iedereen vrolijk en Oranjegezind, al was het maar voor een dag. Ook dochter J. was helemaal in de stemming om de gedragen kleding van haarzelf en haar broer te gaan verkopen. Het op de laatste minuut uit de kast getrokken tafellaken lag bedekt de basisschoolcouture van de afgelopen drie jaren.

Ik werd er een beetje weemoedig van waarop ik maar bedacht om ergens koffie te gaan halen. Zo gezegd zo gedaan. Het bakkertje op het plein stond achter een provisorisch ogende constructie van steigerhout koffie en muntthee te verkopen. Het zoontje van een stel, zij in crèmekleurige schakeringen gekleed en hij met een donkerblauwe bodywarmer en oranje sjaaltje om de hals, was helaas al over de constructie heen geklommen.  De jongen van de koffie keek vertwijfeld naar het kind maar ouders zagen het niet of wilden het niet zien Er stonden inmiddels al een vijftal mensen in de rij, waaronder ikzelf. ´Ik neem een koffie verkeerd,  jij ook?” vroeg de bodywarmer aan zijn vrouw. “Nee hoor’, zei ze licht verontwaardigd, “Nee, ik begin eerst met een vers jus-tje”. “ En iets te eten misschien. Tsja…iets van een tosti of zo”. Ze namen allebei ruim de tijd om na te denken. “Goed idee ”, zei haar man. “Ja, maar wel zonder ham, voor mij, he”. Haar mond vertrok in een afkeurende streep. Intussen klom hun geliefde kind enkele malen over en weer over de houten barricade. De rij wachtende mensen was langer geworden. Eindelijk wees de jongen de ouders op het afgedwaalde kind en het gevaar van de hete koffie en instorting. “ Kom eens hier!”, riepen vader en moeder in koor naar het knaapje. Het jongetje luisterde pas na een paar herhalingen. “Wat luistert hij toch goed” zei zijn moeder tevreden tegen haar partner. “Ik heb trouwens geen zin meer in koffie en tosti’s hier, ga je mee?”. Mijn opperbeste humeur was toch wat aangedaan door dit twijfelende stel met hun lacunaire opvoedstijl. Het was een momentopname, dat was zeker zo. En er was dus eigenlijk niets te concluderen. Maar na dit voorval zag ik de vrijmarkt ineens met andere ogen. Want het viel me op dat er tussen het afgedankte kinderspeelgoed en kleding opvallend veel zelfhulpboeken lagen. Van het onterecht gehype-te Oei Ik Groei tot talloze opvoed- en zwangerschaps- gidsen. In de geneeskunde, vooral de publieke geneeskunde, praten we graag over de verschillen tussen hoog- en laagopgeleid. Hoogopgeleid wordt als ideaal gezien, waarbij wij onszelf ook tot die groep vinden horen. Ze worden gemiddeld ouder en leven minder vaak met chronische ziekten. Maar ik kan u vertellen, uit eigen ervaring en als jeugdarts, dat hoogopgeleid zijn geen pre is als je een baby krijgt. Men wil lijstjes, boeken en apps, waar men verwacht te lezen wat normaal is (niets), wat te verwachten valt (alles), en hoelang het allemaal duurt (voor altijd). Intuïtief en gevoelsmatig praktisch handelen is iets wat voor veel hoogopgeleide mensen moeilijk is. Bij het eerste consult wordt de telefoon met een lijst met vragen -namens beide partners- al tevoorschijn gehaald. Voor mijn werk schuw ik termen als hoog en laagopgeleid dan ook,  zelf denk ik meer in praktisch bekwaam of onbekwaam. Of responsief, positief stimulerend, of gevoelsarm en niet-responsief. En wat er dan praktisch of gevoelsmatig niet goed lukt; daarover kunnen we praten. Dat geeft tenminste handvatten waar iedere ouder wat aan heeft. Dat wat kinderen nodig hebben is universeel. Liefde en grenzen. Daar heeft hoog-of laagopgeleid weinig mee van doen gelukkig.