Blogs & columns
Blog

Hoe zit het met uw stikstofuitstoot?

2 reacties

Ik wandel met mijn zus vanuit haar huis aan de zuidrand van Roermond. Een mooie landweg voert ons door het heuvelland. In de verte ligt het dorp Melick. ‘Hier wilde de gemeente Roermond zo’n vierhonderd woningen bouwen’, zegt mijn zus. ‘Het plan Melickerveld. Ik ben blij dat ze daar een stokje voor hebben gestoken!’

Sinds de Raad van State op 14 augustus het bestemmingsplan Melickerveld vernietigde, is de beer los. De geplande bouw van 468 woningen in dit natuurgebied is van de baan.

De raad bepaalde ook dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) niet gebruikt had mogen worden voor de goedkeuring van het bestemmingsplan. PAS biedt volgens de raad geen bescherming voor natuurgebieden. Door deze uitspraak zijn veel bouwprojecten op losse schroeven komen te staan. Stikstof is ineens een bedreiging geworden. De vragen bereiken de spreekkamers van de sociaal geneeskundigen. Mensen vrezen gezondheidsschade door uitlaatgassen, door het wonen aan een verkeersweg, of door het werken in de bouw. ‘Die stikstofuitstoot komt toch door de bouw?’

Als ik zeg dat ieder mens een grote hoeveelheid stikstof uitstoot kijken mensen mij wat meewarig aan. Maar het is waar. Een persoon in rust ademt per etmaal meer dan 5000 liter stikstof uit. Maar ik moet er natuurlijk bij zeggen dat hij diezelfde hoeveelheid ook inademt. Stikstof vormt 78 procent van de aardatmosfeer. Het is een gas dat chemici distikstof noemen, ofwel N2. Stikstof is een inert gas dat in ons bloed zit, maar daar verder niks doet. Met één uitzondering. Bij snelle decompressie, bijvoorbeeld bij duikers, kan het luchtbelletjes vormen. Juist, luchtembolie. Het stikstofatoom (N) zit in elke lichaamscel, maar dan gebonden in eiwitten en andere moleculen die nodig zijn voor bouw en functie van de cel. Het goede stikstof dus. Zonder stikstof zou er geen leven op aarde zijn.

U kunt uw patiënten dus geruststellen. Maar mijn verhaal is nog niet af. Ons hoogste rechtsorgaan heeft dat bouwplan bij Roermond toch niet voor niks verboden?

Dat is waar. Maar het gaat hier niet om het goede stikstof. Er bestaat ook zoiets als het kwade stikstof, meestal reactieve stikstof genoemd. Stikstof kan door verbrandingsprocessen geoxideerd worden tot NO of NO2. En door ontbindingsprocessen in de excreta van het vee kan het worden gereduceerd tot NH3 ofwel ammoniak. Oxiden en ammoniak komen als gas of damp in de atmosfeer. En ze kunnen neerslaan op de grond. Door het verzurend effect kan zo schade aan de natuur ontstaan. Allerlei plantensoorten dreigen te verdwijnen. Om die schade te voorkomen was dat PAS dus bedacht, maar dat werkt onvoldoende. De Raad van State heeft nu bepaald dat de neerslag van stikstof niet mag toenemen. De raad zegt: laat eerst maar eens zien dat je die stikstofuitstoot kunt terugdringen voordat ik akkoord ga met een beleid dat meer ruimte geeft aan economische ontwikkeling. En dus gaat de bouw van woningen en wegen even plat. Om milieuredenen.

We hadden het kunnen weten. De Gezondheidsraad concludeerde al in 2012 dat er in Nederland te veel reactieve stikstof in het milieu zit.1 En dan heb ik het niet alleen over de concentraties in de lucht, maar vooral ook over die in de bodem en het water. Stikstofoxiden dragen óók bij aan de luchtverontreiniging. En die kan plaatselijk het risico op hart- en vaatziekten en luchtwegaandoeningen vergroten. Maar bij de gemiddelde concentraties van reactieve stikstof in de buitenlucht is nauwelijks effect op de gezondheid te verwachten. Zeker als u wat verder van drukke verkeerswegen, industrie of bouwprojecten zit. Zoals op het Melickerveld. Maar ik raad u met klem af om met uw neus boven een dieseluitlaat of boven een gierput te gaan hangen.

Een bijzondere vorm van reactieve stikstof is de laatste maanden veel in het nieuws. Als populair genotmiddel nog wel. Ja, ik heb het over lachgas, ofwel N2O. Vooral bij chronisch gebruik valt er weinig meer te lachen. Het is funest voor je gezondheid. Ik kom erop terug.

(1) Gezondheidsraad. De invloed van stikstof op de gezondheid. Signalement nr 2012/28. Den Haag, 10 december 2012.
meer van Andre Weel
  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • j.helder

    huisarts, de knipe

    Goed dat de onduidelijkheid van de media aangestipt wordt: wat is het probleem stikstof? Goede uitleg.
    Even voortbordurend op deze acties van mensen die een puntje hebben: de mensen hebben een puntje gemaakt van de CO2, van de SO2, van de ozon en nu... ook van de reactieve stikstofoxiden. al die punten lijken als los zand aan elkaar te hangen. Maar er is toch een gemeenschappelijke factor: alle genoemde punten zijn een verbinding met zuurstof. Met andere woorden: het grootste probleem punt is de zuurstof, Dat moet aangepakt en gereguleerd worden. Op de barricaden.
    Terzijde ook een tweede gemeenschappelijk punt: bij alles lijkt er een mens met een lucifer de zaak aangestoken te hebben. Dus de mens is de volgende factor die we moeten uitschakelen ( zie commentaar collega Hesselink ).
    En dat levert als toetje nog een schrijnend punt, een gevolg van beperking stikstof: wat doe je met overleden mensen? Omdat een mens nogal wat eiwit, een stikstof houdend product, bevat komt er bij het ontbinden na begraven of bij het verbranden bij crematie toch wel veel stikstof vrij, dat zou ook verboden of op zijn minst gereguleerd moeten worden.
    Sorry voor mijn cynisme, maar ik heb een hekel aan mensen die zich op een puntje werpen en de context buiten beschouwing laten..
    J.Helder.

  • Jan Keppel Hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Het is goed dat aandacht gegeven wordt aan de toxische vormen van stikstof, daar hebben we het immers over. En het is goed om een ding centraal te stellen - of we het nu over ons CO2 uitstoot hebben, over de temperatuurstijging van de aarde, of over ...toxisch stikstof, alles loopt uiteindelijk over slechts een element: de biodiversiteit!

    Een goede biodiversiteit maakt dat ons ecosysteem stabiel is. Hoe meer soorten verdwijnen, hoe minder stabiliteit. En er zijn tellingen dat er per dag alleen al vele, vele soorten verdwijnen (misschien wel 100+). Zodra ons systeem een bepaalde grens nadert, kan het biosysteem ineens inklappen. Dat komt omdat biosystemen metastabiel zijn. Het is net als een tol die draait, een klein stootje van de foute kant kan kantelen opleveren.

    Helaas vliegt iedereen elkaar in de haren over afgeleide problemen (klimaat problemen, CO 2 uitstoot en toxische stikstofverbindingen, pesticiden etc). De essentie wordt nooit uitgesproken: dat we als homo sapiens super dom bezig zijn om massaal soorten uit te moorden.

    Zodra de biodiversiteit het kantelpunt nadert, is het te laat. Maar ja, dat gaan we binnenkort wel met zijn allen merken; in ieder geval gaan onze kinderen dan merken.
    Als we nu de oplossing van de geleerde Zobrist van Dan Brown zouden volgen, infertiliteit voor 50% van alle mannen, zou er misschien nog iets te redden zijn. Maar in tegendeel, we menen nog steeds dat iedereen het recht van voortplanting heeft. Met een Homo sapiens die losgeslagen is van het milieu, en die dagelijks de rede is van afname van de biodiversiteit, zouden we toch eens de bakens moeten gaan verschuiven. En stoppen met kinderen krijgen, zo niet voor iedereen, dan in ieder geval op grote schaal.....

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.