‘Het komt toch wel goed, dokter?’

‘Hij gaat toch niet dood, dokter?’ Een jongen ligt opgenomen in een Surinaams ziekenhuis met een nefrotisch syndroom. Ouders hebben hem in twee weken tijd behoorlijk achteruit zien gaan en wachten al een week op effect van de prednison. Ik heb geen enkele reden om aan te nemen dat hij zal komen te overlijden, maar wat antwoord je op zo’n vraag?

Ik ben geen waarzegger, geen God, geen alwetende. Misschien staat er morgen een onvoorzien micro-organisme op de stoep, misschien heeft hij een ongediagnosticeerde bloedingsziekte en overleeft hij zijn nierbiopt niet, of misschien geef ik hem vanavond per ongeluk een onjuiste medicatiedosering.

‘Maar verder is alles wel goed, dokter?’ Ik sta aan het bed van een doodzieke baby. Septisch door een bijzonder resistente bacterie. Ik heb ouders in detail alle problemen in alle tracti verkondigd en uitgelegd dat de prognose onzeker is. De teleurstelling druipt van hun gezicht. En dan stellen ze me die onbegrijpelijke vraag. Was mijn informatie niet duidelijk genoeg, begrijpen ze me niet? Wat willen ze dat ik zeg? Uw baby balanceert op de rand van de afgrond, maar hij is nog niet naar beneden gekukeld? Welke ‘verder’ kan nog goed zijn?

‘Maar het komt toch wel goed, dokter?’ Een prematuur kampt met een necrotiserende enterocolitis, een meisje blijkt aan lupusnefritis te lijden, een neonaat wil niet drinken, een kind heeft een diabetische ketoacidose. Bij de een zal het goed komen, bij de ander niet. Ik weet niet of het goed komt, ik weet niet bij wie. En ik weet al helemaal niet wat goed is.

En na alle verleidingen weerstaan te hebben, hoor ik het mezelf laatst ineens zeggen, zonder dat iemand me er ook maar naar vraagt: ‘Het komt goed hoor, ik beloof u dat ze weer beter wordt.’ Het is maar een simpele snotneus, maar hoe durf ik?

In alle duisternis die een ziek kind of een realistische dokter op kan werpen, zoeken mensen hoopvol naar lichtpuntjes. Daarin overtreft de gemiddelde Surinaamse ouder de Nederlandse. Het is een begrijpelijke en benijdenswaardige copingstrategie, maar brengt je als arts in een lastig parket. Ik kan en mag die hoop niet geven. Soms merk ik hoe ik onbewust een positieve einddraai aan mijn pessimistische update van de situatie probeer te geven, maar weet dondersgoed dat de laatste woorden en hoopvolste boodschappen onevenredig lang blijven hangen en een verkeerde weergave schetsen. Je wilt geen huilende ouders zien, en je wilt het allerminst zelf veroorzaakt hebben. Je wilt dat ze je waarderen, dat jij ze door die moeilijke tijd heen hebt getrokken.

Maar je wilt al helemaal niet in het scenario belanden dat mensen niet voorbereid zijn op een negatieve afloop of dat jij de schuldige bent als je belofte niet uitkomt. Door mee te gaan in het spel van het onterechte optimisme, geef je jezelf een verantwoordelijkheid die je niet bevoegd bent te dragen.

Mark wil geen woeste wappies op pannen horen slaan, Hugo liever geen doodsbedreigingen. Wij zijn de patiënten van het kabinet, leggen onze hoop in hun handen, wachten op hun heldhaftige verlossende woord. We eisen een belofte, een corona tijdens de verduistering. We moeten nu snel weten wanneer onze oma op de ic terechtkan en wanneer we het terras kunnen bestormen, zodat we weer lekker kunnen slapen vannacht.

En nadat ze tien keer zeggen dat ze niets kunnen beloven, wordt de lobbyende bevolking ze soms teveel. Dus beloven ze dat de ic-capaciteit kan worden opgeschaald, dat de corona-app er komt, dat het testbeleid versoepeld wordt, dat de vaccinatiecampagne spoedig start. En dan lukt het niet, worden we boos, en kunnen ze zichzelf wel voor hun kop slaan.

Aan alle patiënten van de maatschappij wil ik zeggen dat hun vragen te begrijpen zijn, maar niet altijd beantwoord kunnen worden. Alle dokters, Marks en Hugo’s wil ik adviseren de verleiding te weerstaan. Erken de grenzen van je mogelijkheden. Dat heb je immers wél beloofd.