Het is niet psychisch

Ik zag een jongeman op de SEH met een overtuigend functionele verlamming. Al snel begreep ik van zijn zus dat dit niet de eerste uiting van een psychische warboel was.

Er waren al eerder onbegrepen klachten en ook een tentamen suicidii geweest. Ik vertelde de patiënt dat ik er vrij zeker van was dat zijn klachten een psychische oorzaak hadden, dat ik tijdens een korte opname aanvullend onderzoek wilde doen en dat ik bereid was hem op gang te helpen. Het contact was goed, totdat vader en moeder zich meldden. Die waren zo boos dat ze naar een ander ziekenhuis wilden. Ik begreep dat ik alle vertrouwen had verspeeld. Het liep helemaal vast. Ik overlegde met een collega in een belendend ziekenhuis en vond hem bereid mijnheer te zien. De ambulance bracht hem ernaartoe.

Zomaar praten over een psychische oorzaak is in Nederland gevaarlijk. Toegegeven, ik zie het concept van de menselijke geest meer als een manier om zaken overzichtelijk te houden dan als een vlammetje boven ons hoofd. Net zoals de overgang van geest naar socioculturele omgeving vaag is, zo vind ik de interactie tussen emoties, gedrag en lichaam dusdanig intensief dat ik ze niet helemaal kan scheiden. Toch kan ik niet zonder het verschil tussen lichamelijk en psychisch als het gaat om diagnostiek van oorzakelijke factoren bij SOLK.

Veel patiënten voelen dat praten over psychologische oorzaken een zwaktebod is. Tijdens mijn spreekuren voor SOLK merk ik dat mensen nogal eens komen omdat ze willen horen dat het niet psychisch is. Het is soms langdurig spitsroeden lopen om het inzicht verkrijgen dat lichamelijke klachten kunnen bloeien in psychodynamische aarde. En dan nog is dat niet iets om zomaar in een brief te vermelden omdat die uiteindelijk terechtkomt bij de bedrijfsarts en het UWV. In Nederland toegeven dat je werkt aan het schoonvegen van je psychologische straatje is slecht voor je prestige en je portemonnee. De politiek, de werkgever, de uitkeringsinstantie, de (ziektekosten)verzekeraar, iedereen is anti-psychisch. Aandacht van een somatisch arts voor iemands psychologisch welbevinden is altijd onbetaald. De wachttijden in de ggz zijn enorm en nu speelt ook nog die belachelijke discussie of instellingen voor psychische gezondheid een patiëntenstop mogen instellen omdat de verzekeraar ‘te weinig zorg heeft ingekocht’. De jeugd-ggz is weg. Lokale initiatieven voor humane opvang van probleemjongeren worden door de inspectie per direct gesloten omdat de situatie ‘onveilig’ is. Een bedrijfsarts krijgt hier een waarschuwing omdat ze had genoemd dat een werkneemster kampte met psychologische problemen. Dat had een berisping kunnen worden als ze niet zo diep door het stof was gegaan voor het tuchtcollege. Het moet niet gekker worden.