Blogs & columns
Blog

Het is niet jouw fout dat je niet beter wordt!

2 reacties

Niet alle mensen met een psychische aandoening zijn even gemakkelijk in de omgang, maar als je je zoals ik vooral richt op mensen met dwang dan heb je echt een makkie. Die verwijten je nooit wat en denken altijd dat het aan hen ligt.

Stuk voor stuk waren ze als kind al ontvoedkinderen. Dat zijn kinderen die je niet moet leren om ook aan anderen te denken, maar juist om ook aan zichzelf te denken. Dat noem ik ontvoeden. Zeker niet geschikt voor alle kinderen, maar wel voor die kinderen die te weinig voor zichzelf opkomen, zich de kaas van het brood laten eten en de schuld altijd bij zichzelf zoeken. Ja, die zijn er ook nu echt nog. Helaas is dat ontvoeden niet altijd erg succesvol, want ook al laat je hen van alle kanten ervaren dat ze er meer dan mogen zijn, dat verinnerlijkt niet makkelijk. Lees ook mijn blog ‘Ik deug niet’.

Ooit had ik een patiënte met een dwangmatige angst dat door haar schuld anderen schade zouden oplopen. Ook zo iemand die te goed is voor deze wereld, iemand met veel te weinig eelt op haar ziel. Ik vertelde haar dat ze juist moest oefenen met meer om zichzelf denken, niet omdat dat in algemene zin het hoogste goed is, maar omdat zij dat veel te weinig deed. Zo weinig, dat het niet goed meer met haar ging. Voor patiënten met een christelijke oriëntatie haal ik er weleens bij dat er niet voor niks in de Bijbel staat dat je je naaste lief moet hebben als jezelf. Er staat niet: je moet je naaste heel erg liefhebben en jezelf alleen maar wegcijferen.

Ze was nog niet direct overtuigd, dus ik deed er nog een schepje bovenop. ‘Je moet echt oefenen met ‘ikke, ikke, en de rest kan stikke’. Daar word je een beter mens van.’ En als voorbeeld voegde ik eraan toe: ‘Als er nog maar een beetje chocola is dan moet je niet vragen aan anderen of zij nog willen, maar dan moet je het lekker stiekem zelf opeten.’ Daarbij had ik echter even gerekend buiten de grote liefde voor chocola die veel vrouwen hebben, want ze zei min of meer betrapt: ’Nou, met chocola lukt dat wel.’

Vandaag sprak ik ook een patiënt met een torenhoog verantwoordelijkheidsgevoel. Zo iemand die zelf in de gaten houdt of het niet tijd is om ons gesprek af te ronden. Het ging niet echt beter met haar, maar in plaats van teleurstelling in mij weet ze het allemaal aan zichzelf. Ze voelde zich schuldig, omdat ze mijn tijd verdeed en omdat ze de adviezen niet in praktijk kon brengen. ‘Zo stom van me’, zei ze. Typisch voor heel veel mensen met dwang, en overigens ook met andere psychische aandoeningen. Als ze niet beter worden dan ligt het aan henzelf.
‘Nee’, zei ik tegen haar, ‘het is niet stom ván jou, maar vóór jou. Als er al iemand tekortschiet dan ben ik het, want ik ben de behandelaar en ik slaag er niet in je beter te maken.’ Nou, daarvan wilde ze helemaal niks weten. Slechts zuinigjes kon ze erkennen dat als iemand met een lichamelijke ziekte niet beter wordt het niet aan de patiënt ligt, maar aan de behandelaar of de behandeling. Dat dat ook voor haar psychische aandoening gold kon ze verstandelijk wel inzien, maar amper zo ervaren.

Als hulpverleners in de ggz moeten we ervoor waken dat we niet meegaan in die neiging van de patiënt om zichzelf als oorzaak van een falende behandeling aan te merken. In mijn ogen wordt de verantwoordelijkheid voor het niet slagen van een behandeling meer dan bij lichamelijke aandoeningen nogal eens bij de patiënt gelegd.

Het is weliswaar niet altijd makkelijk om te verdragen dat we lang niet zoveel kunnen doen voor iemand als we zouden willen. Maar als er iemand daar geen schuld aan heeft dan is dat degene die al onder de aandoening lijdt. Het is niet stom ván hen, maar vóór hen!

lees meer van Menno Oosterhoff
  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • menno oosterhoff

    psychiater, thesinge

    @ Judith Het ging me er vooral om dat mensen met een psychische aandoening zo vaak geneigd zijn de schuld bij zichzelf te zoeken. Daar wil ik het graag weg hebben. Als het al ergens aan liggen moet kijk dan naar de behandeling ( of de behandelaar, wa...nt dat kan ook nog) . Die schiet tekort, en dat betekent niet dat we daarvoor iemand aansprakelijk moeten stellen, want we zijn zeker niet in staat alles op te lossen.

  • Judith Ruchti

    Specialist ouderengeneeskunde, Drachten

    euh Menno? ‘Als iemand met een somatische ziekte niet beter wordt dan ligt dat aan de behandelaar/ behandeling?’
    Hopelijk was dit een verschrijving, wij artsen zijn nu eenmaal niet oppermachtig. Ik vind jouw columns altijd een mooie inkijk in (het... leed van) de psychiatrie. Of het nu een somatische of psychiatrische aandoening is, het zou m.i. niet over wie we de schuldvraag van het niet beter worden in de schoenen schuiven moeten gaan maar meer over hoe gaan we met ziekte om, welke beperkingen en angsten roept deze op en wat hebben we ervoor over om “beter” te worden. In het kader van de maakbare maatschappij en zeker nu in deze Corona tijd veel (oude) zekerheden op de kop staan.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.