Het is Ernst
4 reactiesEls Borst krijgt een opvolger. D66 levert opnieuw een vakminister op Volksgezondheid. Het is Ernst.
Als ik Kuipers iets mag meegeven, dan is het dit. Passende zorg is heel vaak: op tijd bespreken wat iemand wel en niet wil. En als hulpverlener hiernaar handelen.
Ik moet denken aan mevrouw Vis. Een 87-jarige dame, helder van geest maar fysiek op. Ik begeleidde haar vanuit het Expertisecentrum Euthanasie want ze wilde niet meer verder. In de eerste ontmoeting vertelde ze dat ze zeven jaar geleden bewusteloos was aangetroffen. Ze had toen al een hartritmestoornis waarvoor ze medicatie gebruikte. De verklaring dat ze bij cardiale problemen niet naar het ziekenhuis wilde, lag in een lade. De ambulance nam haar mee voor behandeling en ze heeft het overleefd. ‘Maar ik wilde dat niet, ik wilde niet opgelapt worden. Ik had een mooi leven gehad, het was ok. Deze afgelopen jaren met alle pijn en lichamelijke ellende… Dat was niet nodig geweest als ze toen mijn wens gehonoreerd hadden. Hopelijk gaat er nu niets mis mevrouw Zuketto, want ik zou niet weten hoe ik kan voorkomen dat ze weer van alles met me gaan doen als ik eenmaal in het ziekenhuis kom’. Op een zondagochtend anderhalve week voor de beoogde euthanasiedatum belde haar zoon me. ‘Moeder is in het ziekenhuis, ze heeft haar heup gebroken bij een val vannacht. Kunt u met ze bellen?’ Gelukkig had de dienstdoende orthopeed besloten dat opereren onzinnig zou zijn. Maar de ambulancerit, de beoordeling op de SEH, twee nachten in het ziekenhuis en het belangrijkste: heel veel angst bij mevrouw Vis, waren onnodig geweest. Niet passende zorg. Na overleg met de huisarts en de thuiszorg, kon ze naar huis met pijnbestrijding. We haalden de datum van de euthanasie naar voren.
Tachtig procent van de zorgkosten wordt in de laatste twee maanden van iemands leven gemaakt. Net als bij mevrouw Vis is die zorg regelmatig niet eens de wens van de patiënt. Dit is geen pleidooi voor euthanasie in dit soort gevallen, maar wel voor het weerstand bieden aan de reflex om te gaan behandelen. Niet alles wat kan, hoeft. Bedenk eens wat voor besparing we daar kunnen realiseren.
Huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en oncologen hebben al een methodiek ontwikkeld. Advanced Care Planning betekent dat artsen tijdig met hun patiënten praten over gewenste doelen van zorg in de laatste levensjaren en dat vertalen naar medisch handelen. Het zou tot de standaard voor elke arts moeten behoren.
Het rapport Houdbare Zorg van de WRR uit september 2021 benadrukt dat het in de gezondheidszorg moet gaan om beter kiezen. Twaalf aanbevelingen doet de Raad. Ik hoop dat Kuipers de moed heeft om bij de uitvoering daarvan zorgprofessionals weer vertrouwen te geven. Wij moeten dan ook onze verantwoordelijkheid nemen. Bij schaarste is de individuele patiënt niet meer de enige waar de dokter zich zorgen om moet maken.
Mijn goede voornemen? Dagelijks in mijn spreekkamer bij keuzes niet alleen de individuele belangen van de patiënt meewegen maar ook de gevolgen voor de volksgezondheid en de maatschappij. We zullen wel moeten. Doorgaan op deze weg is niet houdbaar.
Het is bittere ernst.
Meer van Cassandra Zuketto
W.J. Duits
Bedrijfsarts, Houten
Passende zorg voor iedereen. Hoe werkt onze gezondheidszorg eigenlijk? Is de basis eigenlijk nog wel goed? Het begint bij de huisarts, in hoeverre kennen die hun patiënten nog? Kennen zij de thuissituatie voldoende? Hebben huisartsen daar nog wel tij...d voor? Als we nu eens kijken naar de situatie van die mevrouw Vis, is de huisarts betrokken geweest? Deze dame was kennelijk klaar met het leven, maar was de aandoening van dat moment dodelijk? Een ritme stoornis kan fataal zijn, maar dat hoeft niet. In hoeverre was euthanasie nog nodig na de val? Is deze patiënt er ooit op gewezen dat stoppen met eten en drinken uiteindelijk tot de dood leidt?
Is het kunnen kiezen voor een actieve levensbeëindiging eigenlijk wel rustgevend uiteindelijk? Elk leven heeft zin schrijft Viktor Frankl, psychiater en neuroloog uit Wenen. Zelfs aan het lijden is zin te geven. Op het moment dat we de zin kunnen ontdekken, ontstaat er inwendige rust. Het vraagt wel om aandacht en betrokkenheid op de patiënt en tijd om er over te kunnen praten. Het geeft de omgeving ook ruimte om afscheid te kunnen nemen, kunnen wennen aan het verlies, voor zover dat kan. Kortom inwendige rust en een rustige omgeving, is dat niet de beste basis om afscheid te kunnen nemen van het leven?
C. Zuketto
auteur - psychiater, Nieuwegein
Beste collega Duits, dank voor uw reactie. Het voorbeeld van mevrouw Vis gebruiken om mijn punt te maken (dat we niet altijd alles moeten wat kan, en dat wij dokters daar zelf een grote verantwoordelijkheid in moeten nemen) was gevaarlijk. Het zou do...or lezers gezien kunnen worden als een pleidooi voor euthanasie in het kader van schaarste van de zorg. Dat realiseerde ik me. Daarom zette ik die zin erbij dat het dat niet was.
Ik snap dat de casus wel vragen oproept: daarom deze toelichting. De huisarts was betrokken maar had gewetensbezwaren en heeft patiente zelf naar ons verwezen. Er was heel veel meer aan de hand dan de ritmestoornis. Een stapeling van grotendeels ouderdom gerelateerde klachten: artrose, hardhorendheid, dyspnoe d’effort, pijnklachten in de ledematen en de rug, diabetes mellitus type 2, perifere polyneuropathie, verlies van kracht en fijne motoriek, decompensatio cordis, incontinentie, functionele blindheid in een oog. Mevrouw Vis leed invoelbaar aan haar verlies van autonomie, aan de pijnklachten, de vermoeidheid en de uitputting en aan het steeds meer kwijtraken van haar vermogens om van het leven te genieten. Door haar pijn en beperkte mobiliteit kwam ze nauwelijks meer buiten de deur doordat ze na 20 meter niet meer verder kon van vermoeidheid en pijn. Daarnaast leed ze aan de angst voor het verdere verlies van gezondheid met het vooruitzicht niet meer zelfstandig thuis te kunnen wonen en nog afhankelijker te worden van de zorg van anderen. Dat was al een aantal jaren zo. De zorg om een volwassen kind met een ernstige ziekte had haar nog erbij gehouden, maar zelf had ze vrede gehad met een acute hartdood zeven jaar eerder.
Aan een gebroken heup overlijdt iemand niet binnen afzienbare tijd. Haar familie was overigens heel betrokken. Zo'n traject bij het Expertisecentrum Euthanasie is heel zorgvuldig en 'langzaam'. In drie maanden tijd sprak ik haar en haar familie meerdere keren alvorens de uitvoering daar was.
Hoewel ik uw punt kan begrijpen omdat u niet de achtergrondinformatie over deze casus had, vind ik het jammer dat u eigenlijk een zijpad neemt in uw commentaar en daarmee voorbijgaat aan de centrale boodschap. Uw laatste zin (Kortom inwendige rust en een rustige omgeving, is dat niet de beste basis om afscheid te kunnen nemen van het leven? ) is wat mij betreft een open deur waar niemand tegen zal zijn.
Mijn punt was een ander. Ik ben benieuwd wat uw mening daarover is.
W.J. Duits
Bedrijfsarts, Houten
Dank voor uw toelichting. Als ik het zo lees hebben we te maken gehad met een mevrouw met veel ziektes en ongemakken. Kennelijk was haar grootste angst niet meer te kunnen blijven in haar vertrouwde omgeving. Angst om afhankelijk te worden van andere...n. Een zeer invoelbare casus. Maar ik adviseer u om Viktor Frankl eens te lezen. Als het uitgangspunt is dat de mens het recht heeft om uit het leven te gaan, als dat leven geen zin meer heeft, dan ontstaat er een andere dynamiek als bij de denkwijze, het leven en zelfs lijden heeft zin.
Dan wordt de discussie over stoppen met behandelen anders.
Uw punt heb ik wel begrepen, zorg moet niet onbegrensd worden gegeven. We moeten dichtbij de patiënt blijven, of juist misschien wel wegblijven.
E.J.W. Keuter
neuroloog, Aruba
En lees allemaal de zin van het bestaan van holocaust overlevende Victor Frankl. Het komt erop neer dat de zin van ons bestaan afhankelijk is van het moment in je leven. Je kan er moeilijk op vooruit lopen.