Het is een van de rotste gevoelens die ik ken

Hij was een bijna-leeftijdgenoot. We wisten dat zijn ziekte niet te genezen was. En het ging ra-zend-snel. Iedere keer probeerde ik die lawine aan ellende een stapje voor te zijn, maar de lawine ging telkens nét iets sneller. Ik geloof dat ik wel mijn uiterste best heb gedaan, maar tot het moment dat hij overleed voelde ik me in één woord onmachtig.

Onmacht. Het is een van de rotste gevoelens die ik ken. Tegelijk heb ik het er met iedere huisarts in opleiding over: het is een enorme uitdaging om ermee te leren omgaan. Want onmacht, net als onzekerheid, twijfel en risico-inschatting, je komt het iedere dag tegen in de geneeskunde, vooral als huisarts.

Het is de onmacht zoals hier, bij een ‘uitbehandelde’ patiënt. Of bij een klacht die keer op keer niet reageert op behandeling. Bij mensen bij wie de geneeskunde geen oplossing meer kan bieden. Soms is onmacht te voelen bij mensen met wie de communicatie niet goed loopt. Het lukt gewoon af en toe niet. Sommige mensen komen met vragen die veel meer op een maatschappelijk probleem berusten. Je kunt het herkennen, maar als dokter ben je vaak onmachtig om het op te lossen.

Er is wel hoop. Want we kunnen gelukkig echt wel steeds meer. Ziektes zijn beter te behandelen dan vroeger, en worden beter herkend. Er zijn betere medicijnen en behandelmogelijkheden. Bij de aanpak van kanker zien we gestage winst in overleving en gelukkig ook palliatieve mogelijkheden. We kunnen beter omgaan met SOLK (somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten) en beginnen er voorzichtig meer over te weten.

Maar het is een illusie om te denken dat de geneeskunde écht alles zal kunnen gaan oplossen. Onmacht zal bij dit vak blijven horen. Gelukkig kun je ermee leren omgaan. Gelukkig blijft het mogelijk om de patiënt te blijven zien en horen (als je maar goed kijkt en luistert). Gelukkig kunnen we steun bieden en een luisterend oor. Gelukkig kunnen we soms dan weliswaar niet genezen, maar wel goed verlichten. Het blijft de uitdaging om dat te blijven zien. Alleen zo blijft het ondanks de onmacht een machtig vak.