Het glijdt zo lekker, het rijdt zo lekker

Met veel plezier voldoe ik aan het verzoek van de plaatselijke voetbalvereniging De Veluweschoppers om een toelichting te geven bij punt 3 van de agenda van deze buitengewone ledenvergadering.Meer of minder kunstgrasvelden? Daar draait het vanavond om.

Het is een heet hangijzer geworden binnen De Veluweschoppers. De gemoederen zijn hoog opgelopen. Voordat u begint met het scanderen van ‘meer, meer, meer’ of misschien wel ‘minder, minder, minder’, wil ik u vragen om drie minuten naar mijn verhaal te luisteren. Ik ben bedrijfsarts en ik heb verstand van blootstelling aan schadelijke stoffen in de leef- en werkomgeving en de gevolgen daarvan voor onze gezondheid en die van onze sporters. U krijgt van mij een afgewogen verhaal. En een kleine toegift. Op basis daarvan kunt u uw eigen conclusie trekken en uw stem uitbrengen.

Na de Zembla-uitzending van 5 oktober is kunstgras opeens niet onschuldig meer. Het is verdacht vanwege het rubbergranulaat dat het bevat. In het naburige dorp sloot men prompt de kunstgrasvelden. De competitie sloeg een weekje over. Dat gaf ook bij ons veel opwinding. ‘Als ze bij de buren niet meer op kunstgras spelen, dan hebben ze daar een goede reden voor!’ En dus gingen ook bij ons de kunstgrasvelden dicht. En op nog tachtig plaatsen in Nederland. Een besmettelijke angst. Een epidemie van rubberfobie verspreidde zich over het land. Die was ook weer snel voorbij. KNVB en RIVM kwamen met geruststellende verklaringen. Half oktober werd er hier en daar alweer op kunstgras gespeeld. Het RIVM is een nieuw onderzoek gestart naar de risico’s van kunstgras. Half december mogen we een rapport verwachten.

Het is inmiddels 15 december en het RIVM heeft nog niets laten horen. U zult het met mijn advies moeten doen. De eigenaar van ons mooie sportcomplex wil graag investeren in nieuwe kunstgrasvelden (applaus). Maar hij wil ook zeker weten dat onze senioren en junioren de nieuwe kunstgrasvelden echt gaan bespelen. Hij heeft een ultimatum gesteld. Hij verwacht uiterlijk morgen een antwoord. Het bestuur heeft laten weten dat hij dat antwoord krijgt. Uw stem is straks dus van groot belang. Blijft een positief antwoord uit, dan zal de investeerder een aantal kunstgrasvoetbalvelden ombouwen tot kunstgrastennisbanen. De laatste bevatten geen rubbergranulaat maar zand. Dat is een veiliger investering. Het spijt ons dat hier de belangen van ons en die van tennisvereniging De Veluwemeppers botsen. Voor de tennissers, die eveneens vanavond vergaderen, is het een kwestie van meer of minder kunstgrasbanen.

Net als op een gewone grasmat moet een voetballer op kunstgras mooie slidings kunnen maken. Mijn kleinzoon van 9 jaar roept mij vanaf het veld toe: ‘Opa, het glijdt zo lekker!’ (Iemand roept: ‘Een condoom is ook van rubber!’ … gelach.) Mijn kleinzoon is niet bang voor een schaafwond of een kneuzing. Het rubber vangt hem op. Het glijmiddel is hier het rubbergranulaat. Rubber bolletjes tussen de kunstgrassprieten doen het werk. Dat rubber is afkomstig van oude autobanden. Die mogen niet bij het gewone afval, omdat ze schadelijke stoffen bevatten. De autobanden moeten worden hergebruikt. Kunstgras is daar ideaal voor.

De rubberkorrels bevatten polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), nitrosaminen en weekmakers, en metalen als lood en zink. Al deze stoffen kunnen uit het rubber vrijkomen. Vooral als het rubber mechanisch wordt belast. Hoe ouder het rubber, des te makkelijker komen de stoffen vrij. PAK’s, nitrosaminen en weekmakers zijn kankerverwekkend. De stoffen kunnen worden ingeademd of via huidcontact worden opgenomen. In de lucht boven het juist bespeelde veld zijn bij onderzoek nooit concentraties aangetroffen die de strenge veiligheidsnormen overschrijden. Een rokende ouder langs de lijn is een groter gevaar (boegeroep). We kunnen dus veilig blijven spelen op kunstgras. U zou dus voor ‘meer’ kunnen stemmen … (getrommel op de tafels).

Maar nu mijn toegift. Denkt u onder het autorijden weleens aan het rubber waar u op rijdt? Ja, rubber rijdt lekker! Rubber is niet alleen een glijmiddel, maar ook een rijmiddel. Het rubber slijt op het asfalt. U verliest onderweg voortdurend rubber. Heel weinig per minuut, onzichtbaar, maar wel meetbaar. Het profiel van uw banden neemt meetbaar af. Dat rubber komt in ons leefmilieu. De PAK’s, weekmakers en nitrosaminen uit al die autobanden komen ook in ons leefmilieu. Die ademen we in onder het rijden. Miljoenen autobanden die dagelijks met 100 kilometer per uur of meer over het asfalt razen, en dat elke dag tientallen of honderden kilometers ver, dat is een gigantische mechanische belasting van het rubber. Die is van een andere orde dan uw zoontje van tien als hij een sliding maakt op een kunstgrasveld. Niemand lijkt zich over deze bron van vervuiling zorgen te maken. Maar ik wel. Ik geef u advies. Allereerst: stem voor ‘minder’ (boegeroep). Verder pleit ik voor een bronaanpak. Rijd zo weinig mogelijk. Rijd langzaam (boegeroep). Stel de optie ‘vermijd snelwegen’ in op uw navigator. Alleen zo beperkt u deze vervuiling. Niet leuk voor de bandenindustrie. Maar wel beter voor ons. En voor onze kinderen. Voor de sportvelden vindt de technologie wel een oplossing … (gejoel, gefluit, gooien met bierblikjes, de spreker weet nog net de zaal uit te vluchten…)