Het enige wat ik voor hem kon doen was verdragen

En dan is het zover. Na 35 jaar loop ik op 30 juni mijn spreekkamer uit om er nooit meer terug te komen. Dozen met persoonlijke troep gaan mee, mijn bureau wordt opgehaald door de kringloopwinkel, ik stofzuig om de boel enigszins netjes achter te laten en kijk waarschijnlijk nog één keer om en zie dan al die mensen die mij hebben meegenomen in hun leven, in hun ziel hebben laten kijken, hun lijf en leden aan mij hebben toevertrouwd. Ik zal ze niet meer zien. Misschien zal ik ze tegenkomen in de stad, in een winkel of op straat en zal er een kort warm praatje ontstaan, maar nooit meer als tevoren.

Dat scheiden is al in volle gang nu de laatste dag in zicht komt. Ik kondig het aan bij de mensen tegenover mij. Velen weten het al (the word gets around), maar een heleboel ook niet. Er vloeien tranen en niet alleen aan de andere kant van het bureau. Ik realiseer me nu pas hoe verbonden ik ben met de meerderheid van mijn patiënten. Zoveel verhalen, je zou er haast blogs over kunnen schrijven.

Ik wist dat er een heel pijnlijk en moeilijk moment zou komen, namelijk dat ik het moest gaan vertellen aan meneer Al Zarhawi. Afgelopen week was het zover en het vervulde mij met een grote machteloosheid, een variant van de machteloosheid die onze contacten heeft getekend. Deze overtuigde communist van Syrische afkomst heeft een zware prijs betaald voor zijn politieke opvattingen. Hij werd indertijd opgepakt en opgesloten in een beruchte gevangenis van de familie Assad. Als hij over de martelingen sprak viel hij al snel stil, mogelijk ook door de uitdrukking op mijn gezicht. Deze doorkijk in de hel stond zo onmetelijk ver van mijn aangeharkte wereldje, dat ik sprakeloos en met grote ogen naar hem keek. Dat dit bestond, dat dit gebeurde en nog steeds gebeurt, terwijl ik het gras maai of kijk welke bluetoothspeaker het beste wordt getest door de Consumentenbond.

Hij en zijn vrouw wisten te vluchten en kwamen via omwegen in Nederland aan. Ze woonden eerst een tijd elders en kregen een zoon. Helaas bleek hun huwelijk niet bestand tegen de herinneringen aan de hel en gingen ze uit elkaar. Zijn zoon was het enige licht in zijn leven en al jongvolwassen toen zijn vader bij mij in de praktijk kwam. Zoon had een andere huisarts. Meneer Al Zarhawi vertelde in gebrekkig Nederlands dat zijn zoon verslaafd was geraakt aan heroïne. Hij en zijn ex-vrouw deden alles wat ze konden om hem te redden: gesprekken bij Iriszorg, hem tijdelijk in huis nemen, praten, proberen een baan voor hem te vinden, zijn huis schoonmaken, alles, alles… En toen vond zijn ex-vrouw hem dood in bed, een overdosis was hem fataal geworden.

Ik heb denk ik nooit zulk rauw verdriet gezien. Ik bezocht meneer thuis in zijn troosteloze woning. Hij was ver voorbij kapot. Geen marteling was er ooit in geslaagd hem te breken, maar dit bruine poeder had zijn licht gedoofd. Nooit heb ik me zo machteloos gevoeld, heb ik zo met compleet lege handen gestaan. Het was niets vergeleken bij zijn pijn, maar het was haast niet te verdragen, en het enige wat ik voor hem kon doen was het verdragen.

Die machteloosheid bleef ik voelen, zij het minder, zoals dat gaat, iedere keer als hij kwam. Hij nam dan altijd zijn zoon mee, hij kwam eigenlijk altijd voor hem, het ging altijd over hem.

Toen ik hem over mijn naderende pensioen vertelde verstrakte hij. Hij zei niets, maar keek me aan. Uit stompzinnigheid zei ik dat ik op 28 juni een receptie gaf en dat hij natuurlijk meer dan welkom was. Hij keek me aan en zei: ‘Ik kan dan niet gaan’, omhelsde mij en liep de spreekkamer uit. Ik voelde de bekende machteloosheid, maar nu weer in volle hevigheid.