Helpen woorden geven aan de perspectieven

‘Ik heb het rekenwerk al gedaan, dokter. Als ik over pak 'm beet een jaar niet beter ben, dan raak ik mijn baan kwijt en moet ik mogelijk het spaargeld van mijn kinderen opeten om rond te komen. Ik zie het punt aan de horizon nu niet. Ik ben bezig met re-integratie. Elk uur een kwartier rust.’

‘Doet u het ook?’ 

‘Nou eerlijk gezegd lukt het niet. Ik vind het toch zielig voor mijn collega’s die dan alleen moeten werken. Zij willen ook op tijd naar huis. Dan ga ik ze toch helpen.’ 

‘Krijgt u ruimte van de werkgever?’ 

‘Zeker. Hij zegt, je hebt alle ruimte, niks is verplicht. Maar in werkelijkheid is het niet zo. Ik moet op werk aanwezig zijn. Zo vrijblijvend is het niet. Als ik daar ben, dan ga ik toch beginnen met sjouwen met de grenzen.’ 

‘En de waardering van de werkgever?’ 

‘Dat voelt juist dubbel. Bij een waardering wil ik mijn collega’s en mijn baas juist niet teleurstellen. Het gevolg is wel dat ik na het werk tot negen uur op de bank lig om weer bij te komen en daarna nog iets ondernemen in het privéleven? Vergeet het maar.’ 

‘Een vicieuze cirkel.’ 

‘Precies. Ik kom er niet uit. Iedereen doet wat die kan om mij te helpen. Maar ik moet het zelf doen. Het lijkt een gevecht met mezelf. Kleine dingen raken mij en ik loop vol van emoties. Ik ben moe en uitgeput door long covid’ 

De betraande blikken vullen de korte stilte in de spreekkamer. Tissuebox komt er nog net niet te aan te pas. 

Een vicieuze cirkel. Een punt aan de horizon. Sjouwen met de grenzen. Paradox van waardering. In een uitgelopen consult van ruim vijfentwintig minuten passeerden vele levensbegrippen de revue. De veilige muren van de spreekkamer waarin af en toe alleen het getik van de verwarming te horen is. Covid19 heeft diepgaande littekens achtergelaten in de lijven van duizenden patiënten. Patiënten die niet alleen onder de lichamelijke impact van de ziekte zijn bedolven maar ook in de diepere lagen van hun bestaan zijn geraakt. Het raakt ze in alles wat hen aan de structuur van het leven verankert. Disbalans van deze verankering, omschrijft dan wellicht hun situatie ook het beste. Een staat waar zelfs de oprechte waardering van werkgever of collega’s schuldgevoelens aanwakkert. Wat als ik nu stop en mijn rust pak? Dan raken ze teleurgesteld en moeten andere collega’s harder werken. Maar wat als ik nu door ga? Dan plof ik straks thuis op de bank en heeft mijn gezin niks aan mij. En waar haal ik dan de tijd voor mezelf vandaan? Even niks doen. Even aan niks denken. Even uitwaaien zonder bang te zijn dat mijn collega’s mij zien. 

Een vicieuze cirkel van schuldgevoelens. Als de punt aan de horizon de angst om het spaargeld van je kinderen opeten is, dan dooft het spreekwoordelijke licht aan het einde van de tunnel vanzelf uit. 

Sommige gesprekken met de patiënten hakken er in. De woorden uitgesproken in de spreekkamer blijven kleven. Lang nadat de patiënt weg is, is de weerklank van de woorden nog hoorbaar. Woordencombinaties waarmee zij de gelaagdheid van het leven, van hun leven beschrijven. 

Ik merk als dokter dat de gesprekken met long-covidpatiënten een andere dimensie hebben. Achter de waas van moeheid of het haperend kortetermijngeheugen lijkt er een veel diepere laag van zorgen te zijn die het fundament van ‘het zijn’ van de patiënten raakt. Vader zijn. Moeder zijn. Collega zijn. Levenspartner zijn. Burger zijn. Zichzelf zijn. Het perspectief van het leven wankelt nog harder als de grenzen van bestaanszekerheid voor de patiënt in het zicht komen. 

Woorden geven aan dit perspectief om de hulpvraag helder te krijgen is dan ook een dankbare taak als dokter. Het proces van samen het tableau van de hulpvraag van de patiënt inkleuren. Samen woorden geven aan de unieke weerslag van vermoeiende long-covid voor de patiënt in de spreekkamer. Zeker als door ongelijke kansen op de sociaal-economische ladder de bestaanszekerheid eerder uit het zicht begint te raken. Want ergens achter de woorden ‘ik wil het op een rijtje hebben in mijn hoofd’ van een vermoeide patiënt schuilt de sleutel van de eerste fragiele doch heilzame stappen. Zelfs als alles in het leven van de patiënt wankel lijkt te zijn.