Handen schudden na corona

Handen schudden was al riskant voordat corona losbarstte. De gevangenispsychologe die na een gesprek waarbij ze een man de hand had geschud direct haar handen waste, leed zeker aan een milde vorm van smetvrees, maar er was zeker enig risico in handen geven. Een man zittend op het matras in de separeer zou, als hij je hand vasthad, je naar beneden kunnen trekken. Iemand kon je hand vasthouden en fijnknijpen of helemaal niet loslaten. En soms was handen schudden helemaal niet mogelijk, zoals wanneer mensen geboeid werden voordat met ze werd gesproken.

Stel je voor hoeveel vertrouwen je moet hebben in de ander, als je je handen door een luik in de celdeur durft te steken om geboeid te worden en erop durft te rekenen dat de procedure dan verloopt zoals het moet: dat de deur opengaat, je bij je boeien vastgehouden wordt en dat je dan een gesprek krijgt of dat je de luchtkooi in mag. Wie zijn handen door het luik durft te steken zonder angst om naast opgesloten ook nog vastgeketend te worden, is of een ervaren gevangene, of niet heel erg paranoïde.

Er zijn mooiere manieren om elkaar te begroeten dan de handdruk, zoals de islamitische groet, met de hand op het hart en een kleine hoofdknik. In onze cultuur wordt zo vastgehouden aan het handen geven, dat iemand die dat weigert zich buiten de samenleving plaatst, maar dat handen geven staat nu met corona toch even ter discussie.

Oude, ludiek klinkende, maar evengoed serieus bedoelde theorieën worden uit de kast gehaald. Volgens hoogleraar evolutionaire psychologie Mark van Vught is het handenschudden voorbehouden aan culturen waarin van oudsher niet zo veel infecties voorkwamen en is een afstandelijkere groet ontstaan in culturen met meer besmettingsrisico. Evolutionaire psychologie is net als de vroegere psychoanalyse: een theorie voor luie maar creatieve denkers, waar het vrije associëren tot theorieën leidt die niet door feiten hoeven te worden onderbouwd en die niet weerlegd kunnen worden, maar die hoe onwaar ook charmant klinken. Ze geven de illusie dat niets toevallig is en dat alles met alles samenhangt.

In de gevangenis proberen we onszelf en elkaar gerust te stellen door te bedenken dat gevangenen zelden door griep, verkoudheid of een ander virus geveld worden (wat dat betreft is de gevangenis een nog niet gedelfde goudmijn aan kennis voor infectiologen) en dat geen enkele gevangene iets te zoeken had in de kunst- en moderegio Lombardije. Maar vooral stelt tot rust het Nederlands infectiebeleid. Als er al een uitbraak zou komen, zouden we thuis in quarantaine kunnen. Het horrorscenario om, zoals anderen op een cruiseschip of in een hotel, weken met elkaar in de gevangenis te moeten doorbrengen (waarbij de agressie-uitbraken, en niet alleen van de kant van de gevangenen, erger zullen zijn dan de infectie) zal ons bespaard blijven.