Greta Thunberg en wereldautismedag

Heb je al gehoord van Greta Thunberg? Ik was al erg van haar onder de indruk – en dat is alleen maar toegenomen – door wat ze 2 april, wereldautismedag, zei over haar autisme.

Voor degenen die haar niet kennen zal ik haar eerst even introduceren. Zij is dat Zweedse meisje, dat in korte tijd met haar schoolstaking heel veel aandacht wist te genereren voor het klimaat. Inmiddels heeft ze navolging gekregen en zijn er in meerdere landen schoolstakingen geweest om aandacht te vragen voor de opwarming van de aarde. Greta heeft het syndroom van Asperger, een stoornis uit het autismespectrum. Vijf jaar geleden verviel ze in een diepe depressie. Ze sprak amper, ging niet naar school en viel kilo’s af. Ze kon niet begrijpen waarom iedereen maar gewoon doorgaat, terwijl de aarde wordt bedreigd door de opwarming. Gelukkig kwam ze uit haar depressie, maar ze bleef actief bezig met de klimaatcrisis. Ze wilde niet meegaan in de ontkenning daarvan en besloot te gaan staken met schoolgang. Ze ging elke dag voor het parlementsgebouw in Stockholm zitten om aandacht te vragen voor dit probleem. Inmiddels is ze in korte tijd wereldberoemd en heeft ze al vele lezingen gegeven. Wat diepe indruk op mij maakt is de stelligheid en onafhankelijkheid waarmee ze zich durft te presenteren. Ze verwacht niet veel van de huidige volwassenen en machthebbers en ze windt daar geen doekjes om. ‘Jullie zijn te bang om werkelijk iets te doen. Jullie stelen onze toekomst. Wij komen hier niet om hulp vragen, want die geven jullie toch niet. Wij zijn hier om te laten weten dat er verandering zal komen.’

Dat zei ze op de klimaattop in Polen afgelopen december. Zelf verklaart ze haar onafhankelijke opstelling uit haar autisme. Daardoor is ze minder geneigd mee te gaan in sociale conventies en zoethouders waarmee we onszelf voor de gek houden. Ik kan me daar wel iets bij voorstellen. Autisme komt van autos, wat ‘zelf’ betekent, en dat kan behalve eenzelvigheid ook leiden tot meer dan gemiddeld vasthouden aan eigen ideeën en belevingen. Maar wat ik nú zo bewonderenswaardig vind is hoe genuanceerd ze zich daarover uitte op de wereldautismedag. Ze zegt trots te zijn binnen het autismespectrum te vallen, maar ze verheerlijkt het niet. Ze zegt: ‘Autisme is net zomin als ADHD, OCD of tourette een gift. Vaak brengt het veel ellende met zich mee. Ook ik heb mijn aandeel daarvan wel gehad. Maar onder bijzondere omstandigheden en met de juiste aanpassingen kán het een grote kracht zijn. Als ik geen autismespectrumstoornis gehad had dan was ik zoals iedereen geweest en nooit een klimaatstaking begonnen. Onze maatschappij moet veranderen en daarvoor hebben we onconventionele mensen nodig. Laten we onze verschillen omarmen.’ Net 16 jaar!

Ik schrijf dit op de eerste avond van het driedaagse voorjaarscongres psychiatrie. Ik heb vandaag veel inspirerende dingen gehoord. Maar niets heeft me zo geraakt als wat dit meisje over haar eigen psychische aandoening zegt. Erkenning van het bijzondere, maar zonder ontkenning van de narigheid ervan. Trots en een oproep onze verschillen te waarderen. Ik vind het een ware, waardevolle en hoopgevende boodschap. Het congres heet ‘Psychiatrie van de toekomst’. Ik hoop dat die toekomst dáár ligt.