Blogs & columns
Blog

Geld speelt geen rol - Menno Oosterhoff

5 reacties

BLOG

De kosten van de gezondheidszorg zijn aanzienlijk en nemen per jaar toe. Deze constatering wordt vrijwel automatisch gevolgd door de opmerking dat dit zo niet langer kan.
Waarom niet eigenlijk? We besteden ook steeds meer aan vakanties, computers, telefoons en allerlei andere dingen die ons leven veraangenamen.
De juiste vraag zou moeten zijn of we de baten vinden opwegen tegen de kosten. En of we het geld kunnen opbrengen.

In mijn opleiding was ik verbaasd over de argumenten tijdens een discussie over de vraag of een hele dure behandeling moest worden gegeven terwijl er een minimale kans op succes was.
‘Anders kijken we toch ook niet naar de kosten?’
‘Geld mag geen rol spelen, als het om een mensenleven gaat.’
Dat laatste argument klinkt sympathiek, maar gaat pas op als de middelen onbeperkt zijn. Tot die tijd zullen we kosten en baten moeten afwegen. Daar ben ik het dus helemaal mee eens.

Maar eenvoudig is dit allerminst. Want wat baten zijn, is voor de individuele patiënt, de maatschappij en de zorgverzekeraar verschillend.
En nog lastiger is, hoe maak je de baten inzichtelijk?
Niet alles van waarde is meetbaar en niet alles wat meetbaar is, is van waarde (Einstein).
Deze tijd is sterk gericht op controle, dus het risico is een overwaardering voor meetbare aspecten van de zorg, die lang niet altijd iets zeggen over de kwaliteit.
Een ander risico is dat de vraag naar de baten zich versmalt tot de vraag wat het de maatschappij economisch oplevert. Het behandelen van een depressie is dan kosteneffectief, als de kosten van de behandeling minder zijn dan de opbrengst van eerdere werkhervatting.
Er is niks mis mee om dat te laten meewegen, maar het wordt riskant als de focus daarop komt te liggen. Als economische baten voor de maatschappij het leidende argument worden dan kunnen we zorg voor mensen boven de 65 afschaffen. Wow, dat is nog eens kostenbesparend.
Maar kosten besparen is niet het doel van geneeskunde. De primaire opbrengst is zorg.
In de artseneed van de KNMG staat: ‘Ik zal zorgen voor zieken, gezondheid bevorderen en lijden verlichten. Ik stel het belang van de patiënt voorop.’
Economische aspecten spelen daarbij natuurlijk ook een rol.
‘Ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving. Ik zal de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg bevorderen.’

Zorg is iets wezenlijk anders dan markt. Als we dat niet beseffen dan krijgen de economische aspecten ook hier een veel te grote rol, net als in Amerika. Persoonlijk zie ik de lol niet zo van het invoeren van marktwerking bij collectieve voorzieningen. Ik was heel gelukkig met de NS, de PTT en het elektriciteitsbedrijf. Of marktwerking daar effectief is, weet ik niet. In de gezondheidszorg leidde het in ieder geval niet tot minder kosten. Nu moet artikel 13 aangepast en daarmee staat de vrije artsenkeuze op de tocht, zodat verzekeringsmaatschappijen (nog) meer invloed hebben. Zij gaan nu zorgen voor de beste kwaliteit tegen de laagste prijs. Zou het?


Menno Oosterhoff, kinder en jeugdpsychiater

Blogs marktwerking artikel 13
  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • S.J.A. Verbeek

    bedrijfsarts, COULLONS Frankrijk

    We zien in de USA waar marktwerking toe leidt: consulten, medicijnen en operaties zijn veel duurder dan in Europa, reclame voor behandelingen kweekt behoeften en de Amerikanen leven niet langer en zeker niet in betere conditie.
    In Europa word je op ...TV-reclames doodgegooid met nu nog "benigne" behandelingen voor kalknagels, rimpels, eeltkloven, spierpijntjes, tandbleken, ouderdomsvlekken, haaruitval en grijs haar. Blijkbaar willen mensen daar ook voor betalen.
    Meer zelf betalen voor gezondheid zal onontkoombaar zijn maar het wordt dubieus als "de markt" leidinggevend wordt.

  • Bart Brandenburg

    arts, LIESSEL

    Beste collega Balwant-Gir,
    Die 3500 gulden voor een mobiele telefoon (mobiel"tje" was toen nog geen passende benaming) betaalde ik in 1991 voor het toen enige beschikbare model van KPN. Noodzakelijke praktijkaanschaf, want ik was toen huisarts zonder... "traditionele" achterwacht. Ook ik heb af en toe vragen bij de keuzes die mensen maken als ze hun (schaarse) geld uitgeven. Maar dat was niet mijn argument. Relatief gezien zijn zaken als vliegreizen en technologie (de voorbeelden die Menno noemde in zijn blog) de afgelopen jaren echt véél goedkoper en dus bereikbaarder geworden. En uiteraard: de vergelijking met zorgkosten gaat op veel plekken mank. Maar het loont volgens mij wel de moeite om inspiratie buiten de zorg op te doen om de uitdagingen waar we voor staan te helpen oplossen.

  • K. Balwant-Gir

    Huisarts, IJSSELSTEIN UT

    Beste Bart,
    Je geeft aan 3500 gulden uitgegeven te hebben aan een mobieltje. En je vindt het voorbeeld van mobieltjes onterecht. Ik weet niet in welke sector je werkt, maar als huisarts zie ik dagelijks mensen die vinden dat ze niet veel te besteden ...hebben, maar vervolgens wel met een iPhone zwaaien. Als ze even makkelijk over de zorg zouden denken, dan zou de discussie over duur niet bestaan... En wat vakanties betreft kun je inderdaad voor een paar tientjes vliegen, maar ook voor een paar duizend. In de zorg is dat niet anders, want een kleine behandeling kost nog geen tientje. Ben het dus absoluut niet met je eens.

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE

    Geachte collega Brandenburg, beste Bart

    Ik ben het ermee eens dat het doel is verbetering van de kwaliteit van leven, maar ik blijf vinden dat wat de geneeskunde daaraan bijdraagt is het geven van zorg. Dus dat is inderdaad het middel. Het was inder...daad helderder geweest als ik gezegd had: Het doel van de geneeskunde is niet kosten besparen , maar kwaliteit van leven verbeteren op het terrein van de gezondheid en dat doen we door zorg te leveren. Want nu noem ik in het eerste een doel en in het tweede een middel. Bedankt voor deze opmerking. Daarmee wordt het inderdaad helderder.
    Wat betreft de kostenvermindering. De prijsdaling is toch niet alleen aan de marktwerking toe te schrijven? Maar ik had het over collectieve voorzieningen. De NS is er geloof ik niet erg op vooruit gegaan? En al die reklame voor energiebedrijven. Dat moet toch ook betaald. Maar ik weet niet of het daar wel werkt. Misschien wel.
    Maar zorg vind ik iets wezenlijk anders dan een product wat je koopt. Er is ook een relatie waarin sprake moet zijn van vertrouwen. Zorg is onbetaalbaar. Natuurlijk is er geld nodig om het verlenen van zorg mogelijk te maken, maar zorg an sich is geen materieel iets.Als je het wel als zodanig gaat beschouwen dan gaat dat element ook de overhand krijgen. Toen de marktwerking ingevoerd werd werd gezegd: Nu wordt het goedkoper. Maar dat was helemaal niet zo. Het werd duurder, er wordt veel meer geld uitgegeven aan marketing en windowdressing en cijfers produceren die met kwaliteit niets te maken hebben. Conclusie? Meer macht naar de verzekering. Ik snap daar geen hout van. Ik heb het gevoel dat we met open ogen Amerika achterna gaan.Ik geloof niet dat je het vertrouwen wat een wezenlijk element is van een zorgrelatie kunt vervangen door een economisch principe of een juridisch principe ( zoals in de VS ook het geval is). Ik ben met name bang voor de GGZ , want daar geldt helemaal dat de zorg moeilijk meetbaar is

  • Bart Brandenburg

    arts, LIESSEL

    Geachte collega Oosterhoff, beste Menno,
    Je blog heeft me aan het denken gezet. "Kosten besparen is niet het doel van geneeskunde" schrijf je, en daarin kan ik je nog wel volgen. Je vervolgt met: "De primaire opbrengst is zorg". Daar raak je me kwijt.... Volgens mij haal je hier doel en middel door elkaar. In mijn ogen zou de primaire opbrengst van ons handelen altijd kwaliteit van leven moeten zijn. Zorg is daarbij niet het doel maar een middel. Als gedreven zorgverleners zien we daarbij nog wel eens over het hoofd dat "geen zorg" ook een optie is, en soms zelfs de beste, maar dat terzijde.
    De voorbeelden die je kiest om uit te leggen dat het niet zo gek is dat de zorg steeds duurder wordt begrijp ik ook niet zo goed. "We besteden ook steeds meer aan vakanties, computers, telefoons en allerlei andere dingen die ons leven veraangenamen" schrijf je. Volgens mij noem je hier nou uitgerekend drie terreinen waar de kwaliteit onmetelijk veel gestegen is bij een gelijktijdige daling van de kosten. Mijn eerste mobiele telefoon kostte 3500 gulden en had het gewicht van een flinke baksteen. Je kon er, als de atmosferische omstandigheden meewerkten, voor een exorbitant tarief mee bellen. Ik koop nu voor een fractie van dat bedrag een smartphone met 100x meer mogelijkheden. Mijn eerste laptop: vergelijkbaar verhaal. En voor een paar tientjes vlieg je tegenwoordig naar vrijwel iedere Europese bestemming.
    Kortom: in bijna alle sectoren leidt innovatie tot prijsdaling. Het intrigeert mij in hoge mate waarom dat in de zorg maar niet wil lukken.
    Je heimwee naar de PTT kan nog wel meevoelen. Toen was geluk heel gewoon. Maar ik herinner me ook nog de wachttijd van zes maanden (!) voor mijn eerste telefoonaansluiting...

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.