Blogs & columns
Blog

Geen rechtsvervolging. En nu? 

6 reacties

Abonneer en luister op uw mobiel via:

Apple Podcasts | Google Podcasts | Spotify

Meer over podcasts luisteren

De verpleeghuisarts, die was aangeklaagd wegens moord is ontslagen van rechtsvervolging. De euthanasie voldeed volgens de rechter aan de zorgvuldigheidseisen.

Eerder betoogde ik dat ik hoopte dat ze vrijgesproken zou worden, dus wat dat betreft ben ik blij met deze uitspraak. Maar ik ben er met mezelf nog niet over uit of we in algemene zin blij moeten zijn.  

Er was nogal wat verontwaardiging over de aanklacht moord, maar ik weet eigenlijk niet of er juridisch gezien een andere mogelijkheid was. Wettelijk is het zo dat iemand doden, ook al is het euthanasie, een strafbaar feit is, maar dat de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding – kortweg de euthanasiewet – het mogelijk maakt dat een arts van rechtsvervolging wordt ontslagen mits aan de zorgvuldigheidseisen is voldaan. Ik denk dat dat, strikt juridisch, betekent dat er ook dan nog steeds sprake is van moord. Ik laat me graag corrigeren als mensen weten dat het juridisch anders zit.  

Ik noem het, omdat ik het belangrijk vind dat duidelijk blijft dat er, hoe je het ook noemt, sprake is van iemand doden – een zeer ingrijpend iets. De rechter heeft nu bekrachtigd dat hiervoor een wilsverklaring volstaat, ook al is iemand intussen wilsonbekwaam en niet meer in staat aan te geven wat hij wil. Ik ben bang dat mensen nu ten onrechte gaan denken dat zo’n wilsverklaring garandeert dat er een eind aan hun leven gemaakt wordt als ze in een situatie terechtkomen waarvan ze hebben aangegeven dat niet te willen. Zien ze over het hoofd dat er wel sprake moet zijn van ondraaglijk lijden en, belangrijker nog, dat euthanasie geen recht is wat je kunt opeisen. Euthanasie moet aan je worden verleend en iemand moet bereid zijn dat te doen. Bovendien moet iemand de vraag stellen. Ik kan me niet voorstellen dat een arts uit eigen initiatief overgaat tot euthanasie op basis van een wilsverklaring. Maar wat als de naasten het niet eens zijn? Zeker, bij een niet-reanimerenverklaring maak je ook duidelijk wat je wilt voor het moment dat je het zelf niet kunt. Toch vind ik niet-ingrijpen in een situatie van bewusteloosheid wezenlijk verschillen van euthanasie terwijl je wilsonbekwaam bent.  

Nogmaals, de artsen die euthanasie hebben uitgevoerd bij mensen met gevorderde dementie op basis van een wilsverklaring, wat nu dus ongeveer vijftien keer is gebeurd, hebben ongetwijfeld de patiënt en zijn familie een dienst bewezen. En dat de rechter de verpleeghuisarts heeft ontslagen van rechtsvervolging gun ik haar van harte. Maar ik weet niet of euthanasie in zijn algemeenheid hiermee gediend is. Ik weet het oprecht niet. Ik tendeer naar nee, maar ik sluit niet uit dat mijn standpunt zich kan wijzigen. Naar een aarzelend ja, of een fermer nee.  Vreemd, dat je zo slecht weet of je iets goed of fout moet vinden. Misschien komt dat omdat het allebei niet goed voelt. Het leven beëindigen van iemand die niet weet wat je doet niet; maar iemand ondraaglijk laten lijden, die in een wilsverklaring heeft aangegeven dat nooit te willen, ook niet.  

Meer van Menno Oosterhoff

euthanasie moord
  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • menno oosterhoff

    psychiater, Thesinge

    Beste Jelle

    Dank voor je informatie. Was er dus een andere aanklacht dan moord mogelijk geweest voor het openbaar ministerie?
    Want doodslag of hulp bij zelfdoding was het niet en de aanklacht was nu juist dat het geen levensbeëindiging op verzoe...k was.

  • Jelle Tazelaar

    Student, Zeist

    Beste Menno,

    Laat ik je dan vertellen dat het inderdaad anders zit. Levensbeëindiging op verzoek kent een apart wetsartikel (art. 293 Sr vs. art. 289 Sr), waar ook een lagere straf maximumstraf op staat (12 vs. 30 jaar). Hulp bij zelfdoding is ove...rigens weer een ander artikel met een lagere straf. Wanneer een arts aan de zorgvuldigheidseisen (art 293 lid 2 Sr) voldoet, dan blijft het natuurlijk wel een "soort" levensbeëindiging op verzoek, maar het is dan geen strafbaar feit meer. Allemaal makkelijk na te lezen op: https://wetten.overheid.nl/BWBR0001854/2019-08-01#BoekTweede_TiteldeelXIX

    Dezelfde kanttekening plaats ik bij de reactie van collega Wil Duits. Ik ben het overigens wel eens met zijn opmerkingen m.b.t. de wet voltooid leven. Je (Menno) hebt daar eens een mooie column over geschreven in 2007 en ik denk dat ik het met je eens ben. https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/de-wet-voltooid-leven-is-onuitvoerbaar.htm

    Ik raad trouwens eenieder aan om de uitspraak te lezen. Deze is zeer verhelderend m.b.t. de omstandigheden. Ik denk dat de uitspraak best wat verwarring wegneemt. Ook denk ik dat de uitspraak een vrij helder handelingsperspectief voor toekomstige gevallen biedt, voor zover er van absolute duidelijkheid sprake kan zijn in dit soort gevallen. De uitspraak is te vinden op https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBDHA:2019:9506

  • Peter van Rijn

    huisarts n.p., Rheden

    Het vonnis van deze rechter gooit onze wereld helemaal op zijn kop: 1.Zich niet bewust van het ooit tekenen van hun doodsvonnis hebben wilsonbekwame bejaarden hierdoor zichzelf vogelvrij verklaard, nu alleen een wilsverklaring voldoende is voor het u...itvoeren van euthanasie. 2.Uitingen van verzet worden door dit vonnis als niet relevant beschouwd, omdat betrokkenen hun recht om te leven onherroepelijk hebben verspeeld. 3.Dwangmaatregelen ,zoals toediening van medicatie onder het gebruik van geweld, zijn toegestaan. Het is nu aan een Hogere Rechtbank om te voorkomen dat deze nazi-wet ook écht jurisprudentie gaat vormen.

  • E.B. van Veen

    , praktiserend huisarts

    Dank voor dit blog. Ik ben ook blij voor de arts met de uitspraak van de rechter. Maar voor mijzelf -als praktiserend huisarts- ben ik niet blij. Ik vind wat de rechter zegt erg verwarrend. De verwarring is voor mij als arts nu veel groter dan voor d...eze uitspraak. Dat er Dormicum door de koffie werd gemengd wordt nu 'zorgvuldig' genoemd bijvoorbeeld. En ondanks de Dormicum werd de persoon nog wakker en moest toen vastgehouden worden door familie zodat de arts de 'euthanasie kon verlenen'. Er is nu nog meer dan eerst de indruk gewekt dat je iemand mag doden op grond van een wilsbeschikking, ook al kan de persoon niet meer een verzoek tot doden doen, ook al protesteert de persoon non-verbaal. De rechter vindt dat je die signalen mag negeren omdat de persoon wilsonbekwaam is. Op deze manier kunnen mensen die wilsonbekwaam zijn dus hun oude wilsbeschikking nooit herroepen.

    Ik ben nu -als arts- erg bang dat de druk op artsen -door familie- nog veel groter gaat worden, om iemand op grond van een wilsbeschikking euthanasie te verlenen.
    Gisteren las ik in de krant dat Jacob Kohnstamm (tuchtrecht) er voor pleit dat verdere jurisprudentie (van het strafrecht) plaats vindt zónder deze arts nog verder te belasten. Ik begrijp dat dat -met een kleine wetswijziging- mogelijk moet zijn. Ik hoop voor mijzelf op meer duidelijkheid. Maar niet over de rug van de collega die nu is vrijgesproken.

  • Wil Duits

    Bedrijfsarts, Houten

    Deze uitspraak laat zien dat er geen eenduidigheid bestaat. Dat zal er nu nog niet komen. Het zal me niet verbazen dat in Hoger Beroep deze uitspraak geen stand houdt. Laten we helder zijn Euthanasie is moord, moord met voorbedachte rade, alleen er z...ijn verzachtende omstandigheden. Als een patiënt zich verzet, is dat dan de vrije wil van dat moment? Of is de wilsverklaring zo leidend, dat sedatie een zorgvuldige handeling wordt? Deze zaak werpt veel vragen op, meer vragen dan antwoorden.
    De wet voltooid leven doemt aan de horizon, laten we daar in hemelsnaam heel zorgvuldig naar kijken, want wiens wil wordt er nu eigenlijk uitgevoerd? Die van de patiënt of die van zijn of haar omgeving? Laat de ethische afweging van de wet voltooid leven niet over aan de Tweede Kamer, wij artsen horen daar het voortouw in te nemen.

  • Rinus Ouwens

    Bedrijfs- en verzekeringsarts, Bemmel

    Beste Menno,
    Aangaande euthanasie zal mij waarschijnlijk nimmer een handelen als arts gevraagd worden. Toch denk ik dat ik je dilemma begrijp. Daarom mijn gedachten als potentiële patiënt die wellicht, ooit, een beroep op een collega moet doen.
    Ik ...kan wachten tot ik (diep) dement en incontinent in een poepluier de genade van een fatale longontsteking krijg. En hopen dat die snel komt. Euthanasie vragen is dan namelijk geen optie meer. Een leven als werkverschaffing voor de zorg wil ik echter niet om tal van redenen.
    Ik kan uit het leven stappen voor het zover komt. Strikt genomen is daar geen arts voor nodig. Zolang er spoorlijnen en flatgebouwen zijn, of bepaalde tabletten verkregen kunnen worden zal dat meestal wel lukken. Voor ondergetekende, betrokkenen en nabestaanden echter niet bepaald een elegante optie. Afscheid nemen van mijn naasten, met ondersteuning van een collega lijkt me dan toch aantrekkelijker voor iedereen. Als het even kan op een “Mooie dag”.
    Of ik stel een wilsverklaring op, met een dementie clausule. En in ook in dat geval vraag ik ondersteuning van een collega. Deze collega kan daar daar niet toe verplicht worden, en ik hoop dat ik niet verplicht wordt tot een leven waar ik nadrukkelijk niet voor heb gekozen.
    Ik begrijp heel goed de moeilijke keuze: mij door laten leven op een wijze die ik duidelijk niet heb gewild maar zelf niet meer kan beëindigen. Of mijn leven beëindigen. Toch hoop ik, sterker nog, moet ik hopen dat een collega die wilsverklaring respecteert.
    Wellicht kan je eigen indruk; dat "de artsen die euthanasie hebben uitgevoerd bij mensen met gevorderde dementie op basis van een wilsverklaring ongetwijfeld de patiënt en zijn familie een dienst hebben bewezen", je helpen bij het antwoord op dit dilemma.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.