Blogs & columns
Blog

Geachte collega’s van de Antikwak,

17 reacties

Met belangstelling heb ik uw recente artikel ‘Geaccrediteerde nascholing is punten niet altijd waard’ in de laatste MC gelezen. Daarin maakt u zich zorgen over de accreditatie van nascholing zoals deze door de accreditatiecommissies van de KNMG wordt gehanteerd. U bent van mening dat er punten worden toegekend aan cursussen die de toets der wetenschappelijke kritiek niet kunnen doorstaan.

Vooral cursussen met veel aandacht voor het welzijn van de deelnemende dokters (gezonde voeding, een natuurlijke omgeving, zelfzorg) lijken u een doorn in het oog. Dat snap ik niet goed. Het is toch beter om een nascholing in een gezonde omgeving te houden? Brené Brown, kwalitatief-onderzoekshoogleraar aan de Universiteit van Houston, Texas, noemt een viertal elementen[i] voor een herstel bevorderende omgeving: een gevoel van er even uit zijn, het gevoel ondergedompeld te worden, rust en aandacht en ten slotte in de lijn met wat je fijn vindt. Wollige termen zult u denken, maar wel op grond van wetenschappelijk onderzoek. En met de torenhoge werkdruk van de meeste artsen lijkt me een herstel bevorderende nascholingsomgeving voor onze beroepsgroep superrelevant. Grootschalige nascholingen waar je in de pauze wordt opgejaagd door hijgerige farmaceuten voldoen in elk geval niet aan deze criteria.

U stelt verder dat er cursussen worden geaccrediteerd zonder dat er ook maar één publicatie over te vinden is in PubMed. Mindfulness en meditatie noemt u vervolgens ook onbewezen. Als ik nu (18 januari 2022 om 12.36 uur) mindfulness in de zoekmachine van PubMed intoets, krijg ik 21.761 hits. Op meditatie zijn dat er 8299. En Mind-Body Medicine geeft er 48.762. Let ook op de bijbehorende grafieken van aantallen in de loop der tijd. Ze gaan allemaal de laatste vijf jaar recht omhoog. Om deze interventies als onbewezen terzijde te schuiven lijkt me onzorgvuldig en inconsequent.

Het antwoord op uw vraag waarom er kennelijk een andere accreditatiewind is gaan waaien vindt u in het, in hetzelfde nummer van MC verschenen, interview met collega Te Velde. Carl Jung noemde een dergelijke samenloop van omstandigheden synchroniciteit. Ik weet niet hoe dat voor u was, maar ik heb dat interview met tranen in de ogen gelezen. Met diep respect voor de moed die deze collega heeft om over haar zo pijnlijke beroepsweg te spreken. Moed om te benoemen wat menig dokter kwetsbaar maakt, waar in de opleiding nauwelijks aandacht voor is, namelijk het onvermogen om voor jezelf te zorgen.

Een deel van de door u verguisde nascholingen besteedt juist aan dit element van zelfzorg als basis voor medisch handelen de aandacht die het verdient. Dat is toch alleen maar toe te juichen?

En laten we wel wezen: bent u niet bezig met achterhoedegevechten? U weet toch ook wel dat wat er nu in de VS gebeurt, wat later (en heus niet meer twintig of dertig jaar) Europa bereikt? Mindfulness, meditatie en andere wetenschappelijk onderbouwde elementen van Mind-Body Medicine zijn in de VS allang mainstream en geïncorporeerd in de gezondheidszorg en het academisch bestel.

Mijn tip aan u: ga u bezighouden met waar u goed in bent, namelijk echte kwakzalvers het vuur na aan de schenen leggen. Zodat u zich niet steeds verder vervreemdt van een groeiend deel van de artsenpopulatie.

Met collegiale groeten,

[i]Brené Brown, Altlas of the Heart p 217, Penguin Random House UK, 2021

Lees ook
  • Bram Tjaden

    Bram Tjaden is huisarts en mindfulnesstrainer.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • J.M. Keppel Hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Bram, ik begrijp wel waarom de collega's van de VtdK zo ageren. En ik ben het ook nog eens met ze eens.

    Volgens mij komt dat omdat onder de noemer van integrale of geïntegreerde geneeskunde van alles te vinden is, rijpen groen, bewezen en ook onbewe...zen, en verder ook van alles dat totaal niet plausibel is.

    Ik krijg steeds vaker het gevoel dat de artsen die zich verenigd hebben in de AVIG, waar ik enkele jaren ook deel van uit maakte, biofysische geneeskunde, bioresonantie, homeopathie, natuurgeneeskunde, neuraal- en regulatietherapie en dat soort onbewezen en veelal niet-plausibele interventies onder de paraplu van geïntegreerde geneeskunde de reguliere geneeskunde binnen willen sluizen. In het naschool programma van de Academy for Integrated Medicine vinden we bijvoorbeeld een cursus homeopathie. En ook de beruchte professor Capel die zo veel misinformatie over COVID op het net bracht, geeft daar les aan niet-wetenden over immunologie.

    De term geïntegreerde geneeskunde is al een onding. Er is maar een vorm van geneeskunde, en dat is de academische geneeskunde, waar we het eens zijn over de methodiek van onderzoek en over de daardoor opgeleverde feiten, die de bouwstenen van EBM worden. Er hoeft verder niets geïntegreerd worden. Mindfulness en meditatie zijn inderdaad bewezen nuttige interventies als extra ondersteuning bijvoorbeeld bij patienten met maligniteiten. Maar dat is bioresonantie absoluut niet. Mindfulness is dan ook gewoon onderdeel van de geneeskunde geworden. Maar we willen als artsen toch absoluut niet dat bioresonantie geïntegreerd gaat worden. Je kan onbewezen behandelingen, die bovendien totaal niet plausibel zijn niet integreren in een wetenschappelijk georiënteerde geneeskunde. Dat is volgens mij waarom de collega's van de VtdK zo vehement tegen accreditatie zijn van cursussen die zich presenteren met de focus " Geïntegreerde Geneeskunde". En ik denk dat ze een punt hebben!

    [Reactie gewijzigd door Keppel Hesselink, Jan op 27-01-2022 19:55]

  • C.J. de Jong

    anesthesioloog

    In zijn blog van 19-01-2022 kluts Bram Tjaden weer door elkaar wat beter gescheiden kan blijven.
    Artsen beoefenen een vak, namelijk geneeskunde. Geaccrediteerde bijscholing voor artsen is bedoeld om het kennisniveau van de geneeskunde aan te passen... aan de nieuwste inzichten die de medische wetenschap ons biedt.
    Niemand zal ontkennen dat arts zijn soms een zwaar vak is en dat artsen na hun werk behoefte hebben aan rust en ontspanning in hun privéleven. Elke arts mag zelf kiezen wat men wel of niet doet ter ontspanning. Als privépersoon staat het een arts vrij te kiezen voor een cursus mindfulness. Dat hoeft niet onder de paraplu van geaccrediteerde bijscholing voor artsen geparkeerd te worden. En het feit dat een arts via zijn eigen bedrijfje mindfulnesscursussen aanbiedt voor collega’s maakt het ook nog steeds geen zinvolle accreditatiepunten-waardige bijscholing voor artsen.

    Dat mindfulness zoveel hits oplevert in PubMed zegt niet zo veel. Acupunctuur levert meer dan 37.000 hits op in PubMed en daarvan weten we ook dat het niet meer is dan een placebo-ritueel.

    Tip: houd uw beroep als arts gescheiden van uw privéleven en van uw bedrijfsactiviteit als mindfulnesstrainer.

  • van Niel

    Ex huisarts / jeugdarts , Utrecht

  • H.S.A. Oldenburg

    chirurg, amsterdam

  • Medisch journalist, Amersfoort

    'Mindfulness en meditatie noemt u vervolgens ook onbewezen. Als ik nu (18 januari 2022 om 12.36 uur) mindfulness in de zoekmachine van PubMed intoets, krijg ik 21.761 hits. Op meditatie zijn dat er 8299. En Mind-Body Medicine geeft er 48.762.'

    Dat e...r heel veel onderzoek wordt gedaan naar mindfulness en meditatie zegt natuurlijk niets over de bewijskracht van deze publicaties. Ga je die afzonderlijke studies goed bekijken en analyseren, dan zie je dat onderzoekers geen eenduidige definitie van mindfulness hanteren - op zichzelf al problematisch - maar ook dat de bewijskracht in vrijwel alle gevallen laag tot matig is, afhankelijk van het probleem dat de auteurs met hun studie adresseren.

    Dat het bewijs niet bestaat, betekent natuurlijk niet dat mindfulness niets kan opleveren of geen waarde heeft. Wel moet bij de kritische lezer de vraag rijzen of het onderwerp niet gehyped wordt. Daarbij is deze interventie ook niet een kwestie van 'baat het niet, schaadt het niet', zoals u onder meer hier kunt lezen:
    https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/acps.13225
    https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/2167702621996340

    Zelfs de grootste voorstanders van mindfulness erkennen dat mindfulness niet effectiever dan het inzetten dan wat dan ook: https://www.newscientist.com/article/mg25033370-300-the-mindfulness-revolution-a-clear-headed-look-at-the-evidence/

    Ook een aanrader: https://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1003481
    ""In these RCTs, #mindfulness is neither better nor worse than other feel–good practices such as physical exercise, and RCTs in this field tend to be of poor quality, so we cannot be sure that our combined results represent the true effects."

    Mindfulness is daarentegen wel een complete industrie geworden, zie ook https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1745691617709589, met apps, podcasts, boeken, cursussen, etcetera.

    Daarmee is mindfulness ook een manier geworden om systeem- en maatschappijkritiek te sussen en de verantwoordelijkheid te verleggen naar het individu: is de werknemer/burger gestresst, gejaagd, staat hij onder grote druk? Dan wordt hem een cursus mindfulness aangeraden.

    Hoe dan ook: 'er zijn heel veel studies naar mindfulness dús er moet wel iets van waar zijn' is geen goed inhoudelijk argument om scepsis over dit onderwerp tegemoet te treden, of sceptici te verwijten dat zij alleen iets aannemen als er een RCT is gedaan. Dat doet de discussie geen recht.

    p.s. Ik kon mijn naam niet invullen, maar de afzender is Aliëtte Jonkers

    [Reactie gewijzigd door op 21-01-2022 14:48]

    • H. van der Pol

      psychiater, Heerenveen

      Als afgevaardigde van de antikwakkers ontgaat u misschien toch het sentiment dat uit deze column spreekt en ook uit de opvallend veel reacties eronder.
      Blijkbaar is er iets rond de VtdK dat wrevel oproept. Is het het wereldbeeld dat eruit naar bove...n komt? Zo'n duidelijke, objectieve wereld van ziektes en behandelingen die te kennen valt met dubbelblind placebogecontroleerde onderzoeken, waarbij in feite (laten we wel wezen) zaken als hart en ziel er niet toe doen. Meten is weten en de rest is zweven.
      Is het het voorbijgaan aan de menselijke ervaring dat het hele plaatje (vooruit, op het gevaar af dat ik nu definitief gecanceld wordt door je vereniging: holisme) van groot belang is? Dat we weten en voelen zonder dat dat uit een grafiek hoeft te blijken dat contact, rust, een heilzaam leven, gezonde voeding, liefde, relaties, intimiteit, toelaten van emoties etc. etc. etc. van eminent belang zijn, ook en zeker bij gezondheid en ziekte?
      Je kunt het smalend afdoen als 'welness' maar dan ga je voorbij aan dat wat zo evident belangrijk is. De belangrijkste zaken in het leven, en ook in de dagelijkse geneeskunst, vang je niet in cijfers; meten is niet weten, het is slechts vergelijken.
      Kwaliteit, weet u wel, net als aandacht, betrokkenheid en (vooruit:) liefde, het is allemaal niet op een schaal van nul tot tien uit te drukken maar het is wel het zout van het leven. En dat gebrek aan zout maakt de VtdK voor velen zo smakeloos denk ik.

      • Medisch journalist, Amersfoort

        Oh nee hoor, ik heb niets met de VtdK van doen, de verwijzing 'je vereniging' begrijp ik dan ook niet. Mijn reactie was puur inhoudelijk. Ook uw opmerking 'je kunt het smalend afdoen als wellness' leg ik naast mij neer, dat staat namelijk nergens. Ve...rgissing of persoonsverwarring wellicht? Hoe dan ook, niemand pleit voor cijfer- en RCTfetisjisme. Dat verwijt is te makkelijk, ga nu eens in op de inhoud. Succes!

        [Reactie gewijzigd door op 21-01-2022 18:35]

        • H. van der Pol

          psychiater, Heerenveen

          Daar waar ik schreef 'je vereniging' bedoelde ik uiteraard 'de vereniging', excuus. En lees 'je' als 'men' in 'je kunt het smalend afdoen...'
          Overigens meende ik wel dat u gelieerd bent aan genoemde vereniging gezien het feit dat u samen met de voorz...itter nog wel eens optrekt tegen vermeende zalvers en ander gevaar.
          De rest van mijn reactie betrof inderdaad meer het in de column genoemde artikel in MC van o.a. de voorzitter van de VtdK.
          Mijn reactie op u was in eerste instantie vooral omdat uw reactie mij niet zozeer op de geest als wel op de letter van de column gericht leek.

          [Reactie gewijzigd door op 21-01-2022 19:49]

  • M.M. Smits-Schaffels

    huisarts, Soest

  • M.M. Knies

    Huisarts, Hooglanderveen

    Yes! Ik sluit mij hier graag bij aan. Kwak kwak kwakkeloos 😉.

  • C.E. Rombouts

    Huisarts , Zevenaar

    Hear hear!

    Als deze trend zo doorgaat kont er nog een anti anti kwak vereniging.. De huidige lijkt alles wat geen dubbel blind placebo gecontroleerde rct is (wat meestal dus pillen betekend) meteen af te schieten onder het mom van 'schoenmaker bli...jf bij je leest'. Maar onze leest is genezen onderzoeken. Hoe helpen we mensen.

  • R.S. van Coevorden

    Kaderarts Palliatieve Zorg, hospice arts, Amsterdam

    Ik had het niet beter kunnen zeggen! Chapeau!

  • H.J.T.M. Corstens

    psychiater, Alkmaar

    Uitstekende reactie! Antikwak prima, maar het moet niet een geloof worden.

  • C. Zuketto

    Psychiater, Nieuwegein

    Hear hear.
    Dank dat je de moeite nam om deze blog te schrijven. Ik had een zelfde impuls toen ik het artikel in MC las.
    Helemaal eens.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.