Gáán voor het klimaat

‘Loop je mee met de klimaatmars?’ Ik had eerst niet veel zin. Heeft het überhaupt zin, een beetje slenteren door Amsterdam met nog tienduizenden anderen? ‘Dan maak je maar zin!’, kreeg ik te horen. Ik kon er niet omheen.

En dus sta ik op zaterdag 6 november op de Dam. Het hele plein is vol mensen. Veertigduizend, zegt de organisatie. In de buitenlucht, velen dragen mondkapjes, dat wel, maar toch een nieuwe kans voor het coronavirus om toe te slaan. En nog meer slachtoffers te maken. Ik sta er met een bord. ‘Plant één biljoen bomen!’ En op de andere kant: ‘Stop ontbossing nu!’ Want in Glasgow hadden ze net afgesproken dat de ontbossing pas in 2030 zou stoppen.

Ineens staat er een man voor me met een enorme camera. ‘Mag ik een foto van uw bord maken?’ Daar is niets op tegen. Zo bijzonder is mijn bord nu ook weer niet. En weg is hij alweer. Om mij heen zie ik vooral teksten tegen het onder water lopen van Nederland. ‘Na ons de zondvloed!’ ‘Groeten uit Noordwijk-in-Zee!’ ‘Zeespiegeltje aan de wand, hoe nat wordt het in Nederland?’ Daar zijn mensen vooral bang voor. Die twee of drie graden temperatuurstijging spreken niet tot de verbeelding. Wel het smeltende ijs en de wassende wateren. De natte voeten en de ondergelopen kelders.

Ondanks al die latente en manifeste angst voor overstroming is de sfeer prima. Gewoon gezellig, zo’n klimaatmars. Leuke gesprekjes met mededemonstranten. Aardige muzikale omlijsting. Geen opgewonden standjes: geen vandalen, geen tegendemonstranten. Wel veel politie en ME op de been. Die hebben niks te doen en kijken fluitend toe.

Bij al die leuzen en hartenkreten op borden en spandoeken mis ik iets. Ik mis de impact van de klimaatverandering op onze eigen gezondheid. De opwarming van de aarde is niet goed voor mensen. De kans op allerlei ziektes neemt toe. Daarover lees je niks op al die borden. Misschien kunnen de meeste klimaatmarslopers zich er ook niks bij voorstellen. Van twee of drie graden warmer word je toch niet ziek? Maar die twee of drie graden zijn wel gemiddelden! De kans op hittegolven is het afgelopen decennium flink toegenomen. Dit jaar hadden we een koele zomer, maar in 2019 en 2020 hebben we het heel warm gehad. Is iedereen dat alweer vergeten?

In september jl. heeft het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde het allemaal nog eens op een rijtje gezet. Kijk maar op ntvg.nl/D6245. Hitte geeft de bekende effecten als hitteberoerte en cardiovasculaire ziekte. Bestaande hartvaatziekten nemen toe in ernst. Meer muggen en meer waterrecreatie brengen meer ziekten over op de mens. Meer tekenbeten en meer bosrecreatie brengen meer lyme met zich mee. Allergieën worden vaker gezien want er zijn meer en langer pollen in de lucht. Mogelijk moeten endemische virusziekten zoals influenza en misschien ook covid-19 een stap terugdoen. Maar dat voordeel van de opwarming weegt niet op tegen de verwachte gezondheidsschade. En dit is dan alleen nog maar de directe schade aan onze gezondheid. De indirecte effecten van rampen door hoog water, branden of stormen zijn nog niet eens meegeteld.

Een somber vooruitzicht, zeker als we er niet in slagen de opwarming tot twee graden te beperken. En dat laatste streefdoel lijkt elke dag verder van ons af te drijven. Wat kunnen we nog doen? Want de behoefte, maar ook de noodzaak om iets te doen is groot, ook al doen cynici dat af als de bekende druppel op de gloeiende plaat.

Een simpel voorbeeld. Vandaag hoorde ik dat ziekenhuizen voor 7 procent bijdragen aan de broeikasgasemissies. Dat komt vooral door de gigantische hoeveelheid wegwerpmateriaal. Weggooien is nu eenmaal goedkoper dan steriliseren, en de zorgkosten moesten toch omlaag? Maar er is nu een tegenbeweging in gang gezet. Bevlogen chirurgen en huisartsen pikken het niet langer. Er zijn nu 25 duurzaamheidsnetwerken in de zorg. De chirurgen van het Radboudumc vormen zo’n netwerk. En huisarts in opleiding Evelyn Brakema leidt met aanstekelijk enthousiasme de Groene Zorgalliantie, die alle vormen van verspilling in de zorg bestrijdt.

De klimaatmars heeft haar eindpunt bereikt. In het Westerpark weet ik wat me te doen staat. Ook na deze mars moet ik blijven gáán voor het klimaat. Het heeft prioriteit en het is niet moeilijk. Alleen al minder vlees eten zet zoden aan de dijk. En die dijk moet hoger. Dé aanpak van een stijgende zeespiegel.