Blogs & columns
Blog

‘Ga toch roken!’

2 reacties

Het klinkt als een verwensing. En dat in een tijd waarin we bezig zijn het roken uit te bannen. Eind dit jaar moeten de rookplekken in bedrijven allemaal gesloten zijn. En dan roep je iemand toe dat-ie maar moet gaan roken! Dat kun je toch niet maken?

Vroeger kon je dit wél zeggen. In elk geval voordat Doll en Hill in 1954 hun eerste bevindingen van hun onderzoek onder Britse artsen publiceerden.1 Het neusje van de zalm voor epidemiologen! Het eerste onomstotelijke bewijs van de schadelijkheid van het roken. De betekenis van deze onderzoeksresultaten drong maar langzaam door bij overheid en publiek. De molens van de preventie malen nu eenmaal niet zo snel.

Het moet in diezelfde tijd geweest zijn. Midden jaren vijftig. Mijn vader vond het tijd dat mijn oudste broer eens begon met roken. Dat hoorde bij de opvoeding van een zoon van 16 jaar. Die moest worden ingewijd in de mores die golden voor volwassen mannen. Mijn vader moedigde zijn oudste zoon dan ook aan: ‘Wordt het niet eens tijd dat jij gaat roken?’ Mijn broer taalde er nog niet naar. Toch ging hij roken. Een enkele aanmoediging was voldoende. Zo makkelijk gaat dat.

Toen ik acht jaar later de leeftijd voor deze initiatieritus had bereikt, deed mijn vader er het zwijgen toe. De bevindingen van Doll en Hill waren inmiddels algemeen bekend. Van roken kon je longkanker krijgen. Daar kwam bij dat mijn vader begin jaren zestig een hevige bloedspuwing had gehad. Dat was schrikken! In het ziekenhuis zagen ze aan zijn longen geen afwijkingen. Behalve dan corpora aliena in de vorm van granaatscherven die hem tijdens het bombardement van Rotterdam hadden doorzeefd.2 Zo’n scherf kan, na vele jaren ingekapseld te hebben gezeten, toch nog het omgevende longweefsel beschadigen. Van schrik is mijn vader van de ene op de andere dag met roken gestopt. Daar was geen doktersadvies voor nodig.

Zelf ben ik in die tijd wel gaan roken, onder invloed van wat toen ‘slechte vrienden’ heette. Na tien sigaretten vond ik het nog steeds smerig, ik kreeg er een vieze smaak van, en ben ermee gestopt. Het was toen best moeilijk om verder als niet-roker door het leven te gaan. Als student kreeg je voortdurend sigaretten gepresenteerd, en verwachtten anderen van jou dat jij hun een rokertje zou aanbieden. Dat hoorde nu eenmaal bij de mores van die tijd.

Volgens de mores van nu is de roker een loser. Hij weet drommels goed dat het slecht voor hem is, en niet alleen voor zijn longen. Hij wil er ook best wel van af. Hoe vaak heeft-ie niet geprobeerd te stoppen? Even vaak is hij weer teruggevallen. Hij is een slappeling. Een mislukkeling. Hij komt steeds meer in een isolement. Het ene na het andere privilege raakt hij kwijt. Zijn huisgenoten pikken het niet langer. Zij leggen hem beperkingen op. Vooral de partner brengt het duidelijk onder woorden. ‘Als je wilt roken, ga je maar naar buiten. En waag het niet om in de auto te gaan zitten roken, want in jouw stank wil ik niet rijden.’ En nu gaat er alweer een vluchtplek verdwijnen. De rookplek op het werk.

Inmiddels vindt de roker weer iemand tegenover zich die hem het leven zuur maakt: zijn bedrijfsarts! Die heeft net een webinar gevolgd over hoe je bedrijven kunt adviseren bij het rookvrij worden. Die bedrijfsarts zeurt te pas en te onpas dat het tijd wordt om met roken te stoppen. Tsja, de beroepsvereniging heeft nu eenmaal het Nationaal Preventieakkoord mee ondertekend. Dat schept verplichtingen. Maar dat preventieakkoord is niet meer dan een inspanningsverplichting. Het is geen resultaatsverplichting, laat staan een resultaatsgarantie. Afschrikwekkende teksten op pakjes sigaretten hebben niet geholpen. Gruwelijke plaatjes evenmin. Het ontmoedigingsbeleid in de vorm van het sluiten van rookplekken op het werk zal de roker evenmin doen stoppen. Dan maar thuis in de tuin, of op straat.

Ontraden helpt niet. Ontmoedigen helpt nauwelijks. Behandeling van rookverslaving is een vak apart.

Voetnoten

1. Doll R, Hill AB. The mortality of doctors in relation to their smoking habits; a preliminary report. Br Med J. 1954 Jun 26;1(4877):1451–1455.
2. Rotterdam, 14 mei. Blog, Medisch Contact, 15 mei 2017.

Lees meer van André Weel

  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Tim Linssen

    Huisarts, Meerssen

    Ook ik ben wat in verwarring door de koddige toonzetting. Die roker toch, die heeft het maar zwaar met al die bemoeials! En collega Weel lijkt weinig zin te hebben ook als zo'n bemoeial te moeten optreden.

    Frustratie over hardnekkige tabaksverslav...ing is herkenbaar, maar dat artsen zich neerleggen bij de groteske veldslag onder hun patiënten die deze veroorzaakt is onacceptabel. Van de 70-minners uit mijn praktijk die de laatste jaren overleden, had een zeer groot deel maligniteiten, hart- en vaatziekten of COPD. Aandoeningen die veelal niet waren opgetreden zonder een jarenlange tabaksverslaving.

    In vrijwel elke familie, ook de uwe en de mijne, is en wordt er onnodig geleden en gestorven als gevolg van dit bizarre product. Ons blijven inzetten om patiënten ervan los te maken, en ons blijven uitspreken voor effectieve maatregelen zoals verkooprestricties, plain packaging en prijsverhoging is geen 'vak apart' zoals Weel stelt, maar zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn.

  • Pauline Dekker

    Longarts, Amsterdam

    Het is mij niet geheel duidelijk wat dhr Weel met zijn artikel tracht te zeggen.
    Jarenlang hebben wij als samenleving tabaksverslaving gefaciliteerd : speciale rookplekken , rookpauzes etc.
    Daarmee kleeft er in feite bloed aan de handen van een ied...er die dat heeft gedoogd.
    Maatregelen in het kader van het preventie accoord zijn veelal gericht op PRIMAIRE preventie : zorgen dat er een eind komt aan de "replacement smokers " ; de kinderen die de dode rokers moeten vervangen om zo de omzet van de tabaksindustrie stabiel te houden.
    En ja, soms moeten de huidige tabaksverslaafden inderdaad lijden onder de bewezen effectieve maatregelen die genomen worden om onze kinderen te beschermen : zo moeten rokers naar plaatjes van enge ziektes kijken die veelal door tabak veroorzaakt worden.
    Het zij zo.
    Als het maar helpt om de volgende generatie rookvrij te laten opgroeien.
    We hebben het afgelopen jaar met man en macht gewerkt om het hoofd te bieden de snelle pandemie van Covid met bijna 20.00 doden in 1 jaar tijd : met de vaccinaties is er licht aan het eind van de tunnel.
    Laten we niet de langzame pandemie van tabaksdoden vergeten : ook 20.000 doden per jaar ; maar dan ELK jaar.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.