Extramuraal ondergeschoven

Het pleidooi van de hoogleraren Reijneveld (sociale geneeskunde) en Van der Horst (huisartsgeneeskunde) in het laatste nummer van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) kan niet misverstaan worden: de universitair medische centra (umc’s) moeten veel meer onderzoek doen naar veelvoorkomende ziekten, preventie en langdurige zorg.

Dit academisch tekort treft vooral de extramurale disciplines sociale geneeskunde en huisartsgeneeskunde en in iets mindere mate ouderengeneeskunde. Extramurale zorg en research zijn ondergeschoven aandachtsgebieden in de umc’s: een opvallend contrast met de intramurale vakgebieden.
Deze conclusie is conform die in het advies dat de Gezondheidsraad in 2016 uitbracht onder de titel ‘Onderzoek waarvan je beter wordt'. Veel alledaagse problemen en hun oorzaken worden niet of nauwelijks onderzocht door de umc’s, terwijl er veel onderzoeksgeld naar de umc’s toe gaat, aldus de Gezondheidsraad. Het umc-onderzoek richt zich hoofdzakelijk op fundamenteel biomedisch onderzoek en complexe medisch-specialistische onderwerpen. De grote, maatschappelijk relevante zorgproblemen komen er bekaaid af. Extramurale (onderzoeks)netwerken van de umc’s zijn beperkt, zowel in aantal als qua financiering uit de umc-geldstroom. Huisartsgeneeskunde komt er door een steviger academisch fundament wat beter vanaf dan sociale geneeskunde. Ook worden de umc’s hierdoor minder en minder een geschikte leeromgeving voor de basis- en vervolgopleidingen: zij zijn te veel gericht op hoogcomplexe medisch-specialistische zorg.

Reijneveld en Van der Horst stellen oplossingen voor, zoals gerichte stimulering van academisch kader en van extramurale werkplaatsen in deze disciplines. Ook willen zij een betere academische rechtspositie van deels extramuraal werkende professionals. Structurele financiering is essentieel, want tijdelijk en projectmatig geld blijkt niet te werken.
Op last van de minister van VWS heeft de NFU in het voorjaar van 2019 de nota ‘Onderzoek en innovatie met en voor de gezonde regio’ uitgebracht op basis van het advies van de Gezondheidsraad. De NFU bepleit het opzetten van regionale netwerken door umc’s om tot regionale kennisagenda’s te komen, die met name ook de extramurale vakken omvatten. Maar een financiële paragraaf staat er niet in. Een deel van de geldstroom van de umc’s moet verlegd worden naar de extramurale zorg en wetenschapsbeoefening, is de heldere boodschap van Reijneveld en Van der Horst. Als dat niet gebeurt, zijn het Gezondheidsraadadvies en de NFU-nota zonder betekenis, met de extramurale geneeskunde en gezondheidswetenschap als kinderen van de rekening.