Blogs & columns
Blog

Erfgoedstatus voor de bedrijfsgeneeskunde!

3 reacties

Eind vorig jaar is de ‘cultuur van het thuis bevallen’ toegevoegd aan de lijst van Nederlands immaterieel erfgoed. Volgens de organisatie van verloskundigen KNOV heeft thuis bevallen een lange traditie. ‘Het is onderdeel van de Nederlandse immateriële cultuur.’ Het is uniek als je het met het buitenland vergelijkt. Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland hoopt dat de Nederlandse regering de thuisbevalcultuur in de toekomst gaat voordragen voor een Unesco-nominatie.

Als vader van drie thuis geboren kinderen was ik diep getroffen. Eindelijk gerechtigheid! Helaas is er geen plek waar je naar toe kunt gaan om dit erfgoed te bezoeken. Daarom is het ook immaterieel. De voorstanders van de thuisbevalling kunnen elkaar nergens ontmoeten. Ze kunnen nergens hun emoties kwijt. En emoties zijn er wel degelijk, want de thuisbevalling dreigt uit Nederland te verdwijnen. De Nederlandse gynaecologen, verenigd in de NVOG, benadrukken de risico’s en de complicaties bij thuisbevallingen. ‘Niet doen! Kom naar ons in het ziekenhuis! Daar ben je veilig en verzekerd van goede pijnstilling!’

Maar er is meer erfgoednieuws. Beter erfgoednieuws ook. De Koloniën van Weldadigheid zijn toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van Unesco. Net als de thuisbevalling gaat het hier om een eeuwenoud instituut. Eén van deze koloniën, Veenhuizen, gebouwd in 1818, heeft als onderdeel het Gevangenismuseum. De erfgoedstatus heeft veel mensen nieuwsgierig gemaakt. Afgelopen weekend was er in Veenhuizen een grote toestroom van toeristen. Alle tijdsloten zaten snel vol. Ook voor de komende dagen stromen de reserveringen binnen.

Geweldig dat die erfgoedstatus de mensen zo aanspreekt! In het geval van Veenhuizen gaat het om materieel erfgoed. Je kunt er naar toe rijden! Je kunt het gewoon aanraken! Dat verklaart die drukte daar natuurlijk. Terwijl de thuisbevalling nog steeds voorkomt in Nederland, is Veenhuizen al historie geworden. De koloniën worden niet meer bevolkt door armoelijers, landlopers en zwervers. Er zitten geen dieven en klaplopers meer in de voormalige gevangenis. Het is puur de historische belangstelling die de mensen naar Veenhuizen drijft. En die erfgoedstatus maakt zo’n bezoek extra aantrekkelijk. Daar kun je mee thuiskomen!

Al deze ontwikkelingen brengen mij op een idee. Ik pleit ervoor om de Nederlandse bedrijfsgeneeskunde ook de erfgoedstatus te geven. Ook die is onderdeel van de Nederlandse immateriële cultuur. Ook die is volstrekt uniek in vergelijking met de ons omringende landen. Net als de thuisbevalling is de bedrijfsgeneeskunde langzaam maar zeker op zijn retour. Net als in de Koloniën van Weldadigheid is er sinds de 19de eeuw veel werk verzet. Arbeiders met ongezond en ziekmakend werk waren het voorwerp van zorg. Veel dokters hebben diep nagedacht en boeken volgeschreven over beroepsziekten en preventie! Spreekuren en ongevallenpoli’s op het bedrijfsterrein. Met het verdwijnen van de industrie zijn de kaarten evenwel anders komen te liggen. Nu is vooral werkstress het probleem, en de hoofdoorzaak van ziekteverzuim. Psychische klachten en burn-out. Ook dit probleem is aan te pakken. En te voorkómen! Maar die aanpak richt zich meer op de werkende dan op het werk. En is meer psychologisch dan medisch.

Ik verheug me er al op dat we de erfgoedstatus voor de bedrijfsgeneeskunde gaan binnenhalen. Maar zouden we dan, net als in Veenhuizen, ook de belangstelling van het grote publiek weten te trekken voor dit ogenschijnlijk zo saaie onderwerp?

Ja, dat moet lukken, als we het maar niet immaterieel houden. We moeten het materieel maken! We moeten het publiek een plek bieden waar ze met eigen ogen kunnen zien hoe het vroeger was. Wat het betekende om bakkersastma, melkerskoorts, nonnenknieën, mijnwerkerslongen of glasblazerswangen te hebben.

En zo’n plek hebben we al! Het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk heeft 28 meter boekenplank met bedrijfsgeneeskundige literatuur uit de 19de en 20ste eeuw. Dat is nog maar het begin. Want het publiek wil geen boeken lezen, maar rondlopen en rondsnuffelen. Sfeer proeven. De kinderen moeten er wat van opsteken. We moeten er daarom het Museum van de Arbeid van maken. Waar men kan zien, horen, voelen, ruiken en proeven hoe miljoenen Nederlandse arbeiders hebben afgezien. Met alle gevolgen voor hun gezondheid. Reserveer vooral vroegtijdig, want het gaat stormlopen.

Meer van André Weel
  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Waalko Roelfsema

    gepensioneerd huisarts, Langelo

    De gevangenissen in Veenhuizen zijn niet "voormalig". Esserheem en Norgehaven zijn aangepast aan de huidige eisen van het gevangeniswezen. Enkele honderden gestraften zitten er hun detentie uit!

  • Siep de Groot

    Huisarts, niet meer verloskundig praktiserend, Eelderwolde

    Zie voor het erfgoed: Medisch Contact: praktijkperikel ‘ De kolonel’.
    Met goede herinneringen aan de vele, vrijwel ongecompliceerde thuisbevallingen in mijn plattelandspraktijk, met apotheek die binnenkort ook tot het immaterieel erfgoed gaat behore...n.

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam

    Goed idee. Den arbeider is bijna uitgestorven, de kantoorklerk ook. De scharensliep en lompenboer bestaan al heel lang niet meer. De maatschappij veranderd in snel trein tempo, dus het werk ook. We praten nu over digital nomads, deliveroo gastjes en ...bol com ondernemers

    Maar toch: dit zijn de huidige meest gevraagde beroepen van dit moment. bron jobdigger
    1. Magazijnmedewerker
    2. Verkoopmedewerker
    3. Medewerker klantenservice
    4. Vrachtwagenchauffeur
    5. Administratief medewerker
    6. Accountmanager
    7. Werkvoorbereider
    8. Inpakker
    9. Groepsleerkracht
    10. Medewerker bediening

    Vroeger zag alles er anders uit.
    Fraai te zien in Jan Luycken 'Spiegel van het menselijke bedrijf'. Uit 1694. Met bijvoorbeeld de landman. Nog steeds tweedehands verkrijgbaar. Maar nu ook digitaal te bewonderen. Met den chirurgijn

    https://www.janluyken.com/cgi-bin/hmb.cgi?hmbpic=017&lang=nl

    Voor de geinteresseerden:
    Wil Thijssen - 't is mooi geweest - uitstervende beroepen
    https://www.scheltema.nl/boek/?authortitle=thijssen-w-/-t-is-mooi-geweest-9789045013497
    tweede hands verkrijgbaar

    Het leukste actuele boek over werk :
    Zin in werk
    peter henk steenhuis & marcel prins
    absolute aanrader !!!
    https://www.trouw.nl/nieuws/dan-maak-je-maar-zin-hoe-je-zin-krijgt-in-je-werk~b27a4efd/

    Voor de echte fijnproevers:
    Beroepsnamenboek - JB Glasbergen
    https://www.bol.com/nl/nl/p/beroepsnamenboek/1001004002089942/

    Hisco
    Historical international standard classification of occupations
    Marco HD van Leeuwen
    https://iisg.amsterdam/nl/data/datawebsites/history-of-work

    https://www.researchgate.net/publication/30483660_Creating_a_Historical_International_Standard_Classification_of_Occupations_An_Exercise_in_Multinational_Interdisciplinary_Cooperation/link/0fcfd5122176c85b25000000/download

    ook leuk:
    https://docplayer.nl/18965988-Ineke-maas-marco-h-d-van-leeuwen-en-kees-mandemakers-red-honderdvijftig-jaar-levenslopen-de-historische-steekproef-nederlandse-bevolking.html

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.