Er gaat iets helemaal niet goed
6 reacties‘Eigenlijk vind ik nog tot 3 uur moeten wachten al te lang.’ Een uitspraak van een patiënte, die ik zag voor een second opinion in het kader van een euthanasieverzoek. Ze was al maanden volstrekt wanhopig. Elke dag was een hel. Ze kon niet meer. Ik keek op de klok. Het was 10 minuten voor 3.
Zelfs tien minuten wachten viel haar al zwaar. Voor 3 uur zou het niet meer lukken, maar gelukkig wel binnen weken na de second opinion. Voor haar nog hele zware weken. Kun je nagaan hoe erg het is maanden en zelfs jaren te moeten wachten. Toch is dat momenteel de realiteit. De wachtlijst bij het Expertisecentrum Euthanasie (EE) loopt steeds verder op, inmiddels al boven de twee jaar. Twee jaar!! Dat is onmenselijk.
Euthanasie is in Nederland mogelijk als je een weloverwogen, vrijwillig verzoek daartoe hebt, ondraaglijk lijdt en er geen redelijke andere opties zijn. Er moet een medische grondslag zijn, maar het maakt niet uit of het een lichamelijke of psychische aandoening betreft. Dit alles mag formeel het geval zijn, maar in de praktijk ligt het toch heel anders. Mensen met een psychische aandoening vinden weinig gehoor. ‘Wij gaan voor het leven’, is een opmerking die ze vaak te horen krijgen. Absurd natuurlijk. Dat zeg je toch ook niet tegen een uitbehandelde kankerpatiënt? Alsof de patiënt zelf niet voor het leven zou willen gaan. Maar soms is het gewoon ondoenlijk.
Toch vindt de ggz het nog erg moeilijk de grenzen van haar mogelijkheden onder ogen te zien. Van de 115 keer dat er in 2021 euthanasie werd verleend vanwege psychische aandoeningen, nam het Expertisecentrum Euthanasie 82 keer voor haar rekening. Van de overige 33 werd ook nog een deel door de huisarts gedaan. De conclusie is duidelijk. De ggz slaagt er nog niet in de verantwoordelijkheid te dragen voor mensen voor wie het leven ondraaglijk is en waarvoor geen redelijke mogelijkheid bestaat dat lijden te verlichten anders dan door euthanasie. De richtlijn Levensbeëindiging op verzoek bij mensen met een psychische aandoening is al vier jaar van kracht, maar de implementatie daarvan komt maar moeizaam tot stand.
Het durven meegaan in een euthanasiewens werd voor mij makkelijker toen ik besefte dat je weliswaar een verantwoordelijkheid op je laadt door dat te doen, maar ook door dat niet te doen. Niet meegaan kan betekenen dat mensen nog jarenlang verschrikkelijk lijden, dag in dag uit. Daarvoor heb je ook een verantwoordelijkheid. Maar de mate waarin de ggz bereid is euthanasie te verlenen neemt helaas maar mondjesmaat toe. En dat terwijl de vraag juist toeneemt. En ik verwacht een nog verdere toename. Je hebt dat ook kunnen zien bij euthanasie vanwege lichamelijk lijden. Dat gebeurt nu al meer dan 7,5 duizend keer. Er zal echt een cultuuromslag moeten plaatsvinden. We kunnen mensen die ondraaglijk lijden toch niet meer dan twee jaar laten wachten voor ze aan de beurt zijn – en dan moet het onderzoekstraject nog beginnen, wat ook snel een aantal maanden duurt. Ik hoop dat dit hoog op de agenda komt van het ministerie en van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. En dat ggz-instellingen haast maken met het implementeren van de richtlijn.
Want zo gaat het helemaal niet goed.
Lees ook-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
B.A.R. Duffhues
huisarts
Graag wil ik 2 opmerkingen toevoegen bij deze blog die de spijker weer volledig op zijn kop slaat.
Drie jaar geleden heb ik als huisarts het hele traject tot en met de uiteindelijke euthanasie bij een chronisch depressieve patiënte doorlopen. Dit ...op verzoek van haar psychiater die aangaf, dat er binnen de GGZ geen ervaring was. Ondanks uitgebreide ondersteuning vanuit de GGZ was het een zeer intensief en tijdrovend traject. Zowel de eigen psychiater, alsmede een onafhankelijk psychiater als ook een scenarts/psychiater moesten een oordeel vellen. Het grootste probleem was de zoektocht naar deze scenarts/psychiater. Deze zijn er namelijk nauwelijks (?!?). Nogal vreemd dat een dergelijke eis wordt gesteld, terwijl de functie in deze combinatie (scen/psychiater) nauwelijks wordt uitgeoefend. Op deze manier ga ik niet een tweede keer dit traject aan. Ofwel pas de richtlijn aan, ofwel zorg voor voldoende aanbod.
Tweede opmerking: angst voor een negatief oordeel achteraf, maakt terughoudend. Mijn voorbereiding bij bovengenoemde casus was daardoor misschien wel te consciëntieus. Desondanks was het wachten op het oordeel van de RTE toch enigszins stressvol.
Waarom kan in geval van niet- of minder- spoedeisende euthanasievragen (zoals veel gevallen van psychiatrie of dementie) er geen oordeel vooraf worden geveld door de RTE’s? Is dat nooit overwogen en indien wel waarom gebeurt het niet?
Ik verwacht dat in dat geval veel meer artsen bereid zullen zijn een bijdrage te leveren. Als we blijven vasthouden aan altijd oordelen achteraf, zullen in sommige gevallen de RTE’s in mijn ogen krokodillentranen blijven huilen. Een oordeel vooraf levert in vergelijking met de huidige wachttijd van meer dan 2 jaar een relatief kleine vertraging op.
psychiater, Thesinge
Menno: Het is natuurlijk treurig, dat een van de meest complexe , zo niet de meeste complexe handeling in de psychiatrie naar de huisarts wordt geschoven, omdat de specialist er geen ervaring mee heeft. Hulde dat je het toch op je hebt genomen.
Voor... huisartsen lijkt het me inderdaad veelgevraagd. Het kost veel tijd en dan moet je dus ook nog een second opinion psychiater vinden en een SCEN-arts/tevens psychiater. En beide zijn zeer schaars. Dit alles vanwege de grote zorgvuldigheid, maar als het in de praktijk niet uitvoerbaar is dan is het helemaal niet zorgvuldig. Ik pleit daarom al een tijd voor vereenvoudiging van die eisen, maar tot nu toe vruchteloos.
Wat betreft het laten oordelen van de RTE vooraf. Daar voel ik niks voor. Dan zouden een jurist , ethicus en een arts, die patiënt niet kennen gaan bepalen of euthanasie mag worden toegepast.
Overigens is minder dan 1 promille onzorgvuldig en het is slechts een keer voor de rechter gebracht en die vond het toen wel zorgvuldig. Je kunt je dus afvragen of die toetsingscommissies wel nodig zijn.
L.J. Arwert
Oud-huisarts, arts bij Expertisecentrum Euthanasie, Breezand
Het is niet alleen de wachtlijst voor euthanasie.
Het begint al met de wachtlijst voor GGZ-jeugdzorg, gevolgd door overvraagde GGZ-instellingen als het kind volwassen wordt en pardoes onder andere zorgwetten blijkt te vallen.
Op de wachtlijst staan... veel mensen, die als kind niet de juiste hulp hebben kunnen krijgen, aan hun lot overgelaten werden en daardoor in hun latere leven geen basis hebben om zich in het leven staande te houden.
Vaak bekruipt mij de gedachte dat we bij Expertisecentrum Euthanasie eigenlijk aan het puinruimen zijn voor de onwillige en falende politiek, die keuzes uit de weg gaat en problemen over de schutting gooit bij gemeenten en verzekeraars.
Puinruimen voor een steeds ingewikkelder wordende samenleving.
psychiater, Thesinge
Menno: Ook in een ideale maatschappij zullen er psychische aandoeningen zijn en mensen, die een euthanasie wens hebben in verband daarmee.
D.C.D. van Eerd
HAIO, Amstenrade
Beste Menno,
Dank voor uw aandacht en inzet voor dit belangrijke thema.
Verder vraag ik mij nog af wat er achter de toename in vraag naar euthanasie ihkv psychisch lijden zit.
Zijn dit dezelfde factoren die ons fysiek steeds zieker maken, o...nze op gemak gerichte maar tegelijkertijd chronisch stressvolle samenleving en leefstijl, of spelen er nog andere zaken mee?
psychiater, Thesinge
Menno: Dat de vraag naar euthanasie toeneemt komt volgens mij omdat de mogelijkheid er is en die meer bekend wordt. Ik denk niet dat het komt door toename van psychische aandoeningen of door verminderde vermogen ellende uit te staan. 50 jaar geleden... was euthanasie nog ondenkbaar, zeker bij psychische aandoeningen.