Blogs & columns
Blog

Engeland voorbeeldland

7 reacties

Ademloos volg ik de covid-19-ontwikkelingen in het Verenigd Koninkrijk. Wat daar gebeurt kan een scenario zijn voor het verloop van de pandemie elders. Alle reden om de situatie daar goed in de gaten te houden en er ons voordeel mee te doen.

Op nieuwjaarsdag 2021 ziet het er bar slecht uit. Het reproductiegetal (‘de R’) staat op 1,1 tot 1,3. De National Health Service (NHS) waarschuwt dat de komende weken nail-bitingly moeilijk zullen worden. Deze nieuwjaarsdag zijn er maar liefst 53.285 nieuwe covid-besmettingen en 613 doden. Meer dan tienmaal zoveel als nu (half maart) in Nederland.
Op 2 januari zijn er 57.725 nieuwe besmettingen. Het AstraZeneca-vaccin wordt afgeleverd bij de ziekenhuizen.
Op 4 januari begint Engeland met vaccineren. Een derde lockdown gaat in. Er zijn 60.916 nieuwe besmettingen: een nieuw record.
Op 7 januari zijn er anderhalf miljoen vaccinaties gezet. Een dag later verklaart Sadiq Kahn, Londens burgemeester, dat covid-19 in Londen niet meer onder controle is. Er staan files van ambulances bij de ziekenhuizen. Die staan daar vele uren voordat ze hun patiënten kunnen afleveren.
Op 8 januari zijn er 1325 nieuwe covidsterfgevallen.
Op 16 januari zijn er al 3,5 miljoen vaccindoses gegeven.
Op 19 januari worden 1610 nieuwe sterfgevallen gemeld. Een record in deze pandemie. Toch kunnen we deze dag zien als een kentering: het aantal nieuwe besmettingen is de afgelopen week met meer dan een kwart gedaald.
22 januari: de R is gezakt onder de 1,0.
30 januari: 8,9 miljoen mensen hebben hun eerste vaccindosis gehad.

En hoe is het nu, half maart? Meer dan 22 miljoen mensen hebben hun eerste vaccin gehad. De NHS vaccineert onverdroten voort. De berichten over de sporadische gevallen van trombose na toediening van het AstraZeneca-vaccin zijn geen reden om te stoppen. Het aantal dagelijkse sterfgevallen is gedaald tot onder de 100. De ic’s in de Londense ziekenhuizen zijn leeg. De situatie is onder controle.

Het ligt voor de hand dit succes toe te schrijven aan de krachtige aanpak van de overheid. De lockdown vanaf 4 januari, én de met militaire slagkracht uitgevoerde vaccinatiecampagne die die dag van start is gegaan, hebben in twee weken geleid tot een knik in de oplopende besmettingscurve. Engeland heeft vorig jaar een pijnlijke les geleerd tijdens de eerste golf.

Lessen trekken uit de geschiedenis, zijn Britten daar beter in dan wij? Misschien speelt er in het Verenigd Koninkrijk nog een ander nationaal trauma mee. Even ademloos. Korter van duur dan de covid-19-pandemie, maar met meer doden per dag dan in de afgelopen dramatische januarimaand. Ik heb het over de Great Smog van 1952.

Op 5 december van dat jaar, rond drie uur ’s middags, trekt een dikke mist Londen binnen. De mist dringt diep door in huizen en gebouwen. Theaters en bioscopen moeten sluiten. Mensen zoeken op de tast, hoestend en proestend hun weg. De mist snijdt ze letterlijk de adem af. Ambulances kunnen niet uitrijden. Er moet iemand met een lantaarn voor lopen. De ziekenhuizen raken overvol. Mensen sterven, ademloos, op straat, in het ziekenhuis, maar vooral thuis in bed. Churchill en minister MacMillan zeggen dat ze er weinig aan kunnen doen. Ze kunnen het weer niet beïnvloeden. Op 9 december gaat het waaien en verdwijnt de smog uit de stad.

The Great Smog kost 12 duizend mensen het leven. De boosdoener is zwaveldioxide dat ontstaat bij de verbranding van steenkool. In vochtige omgeving ontstaat hieruit zwaveligzuur dat luchtwegen en longen aantast. Hoe slechter de kwaliteit van de steenkool, des te meer zwaveldioxide wordt gevormd. Engeland heeft er om economische redenen voor gekozen zijn beste steenkool te exporteren! Al die rook uit de schoorstenen van huizen, fabrieken en twee kolencentrales kan niet weg, omdat er een dikke mistdeken over de stad ligt. De concentraties lopen torenhoog op, ook binnenshuis.

Mondkapjes, een lockdown en vaccinatie helpen niet bij smog. Hier is bronaanpak nodig. Dat vraagt jarenlange politieke strijd. Wat heeft de Britse politiek gedaan? In 1956 keurt het parlement de Clean Air Act goed. Deze verbiedt de kolenstook in stedelijke gebieden door het aanwijzen van smokeless zones. Bewoners en industrie schakelen over naar andere energiebronnen. De twee stedelijke kolencentrales worden gesloten. Toch is Londen niet van de smog af. De smog komt af en toe terug. Net als het coronavirus. Daar ligt de uitdaging om de aanpak steeds verder te verbeteren, en sneller te reageren. Leren van het verleden, maar ook: van anderen! Engeland als voorbeeldland.

Meer van André Weel

  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.