Blogs & columns
Blog

Eigen risicoloos

8 reacties

Na de PVV, de SP en 50Plus wil nu ook GroenLinks van het eigen risico af. Het kost een duit (minimaal 4 miljard euro), maar dan heb je ook niets. Of preciezer: het is een extreem dure oplossing voor een vervelend maar tamelijk overzichtelijk probleem.

Zorg moet linksom of rechtsom betaald worden, uit belastinggeld, premies en eigen betalingen. Uit experimenten en ander empirisch onderzoek blijkt overtuigend dat zonder een vorm van eigen betalingen er sprake gaat zijn van stevige overproductie van zorg, of we het nou leuk vinden of niet.

Dat dit punt slecht begrepen wordt, blijkt ook uit de blog van Menno Oosterhoff die concludeert: ‘Er wordt gezegd dat afschaffen van het eigen risico 3,2 miljard euro kost. Maar dat is natuurlijk onzin. Die 3,2 miljard euro wordt alleen nu opgebracht door mensen die ziek zijn. Afschaffing ervan en verhoging van de premie zou betekenen dat je de zorgkosten eerlijker verdeelt.’ Feit is dat naast het aanwakkeren van overproductie (wat sinds het fameuze RAND-experiment door niemand in de wetenschappelijke zorgwereld ontkend wordt; zie bijvoorbeeld hier) die miljarden gewoon op de begroting drukken en dus andere collectieve goederen verdringen.

Als GroenLinks 4 miljard euro wil investeren om de zorg beter te maken, dan is dat een politieke keuze waar je voor of tegen kunt zijn. Maar 4 miljard investeren om de zorg vooral duurder te maken omdat overbodige zorg aangewakkerd wordt? Dat moet slimmer kunnen.

Partijen willen van het eigen risico af omdat ze het mijden van zorg willen terugdringen. Hoewel een deel van het mijden, vooral door jongeren volgens onderzoeksbureau Nivel, niet veel met eigen risico te maken heeft, hebben de partijen die van het eigen risico af willen wel een punt.

Het vervelende maar overzichtelijke probleem zit bij mensen die compleet ondoorzichtige ziekenhuisrekeningen krijgen en dan in één klap hun eigen risico kwijt zijn. Dat wordt niet ten onrechte (en hier ga ik helemaal mee in de redenering van Oosterhoff) gezien als onbevredigend en oneerlijk. Hoe kan dat beter?

We willen de poortwachtersfunctie van huisartsen overeind houden, omdat zorg in de eerste lijn sneller en goedkoper is dan ziekenhuiszorg. De poortwachters moet daarom gratis blijven, net als nu. Eigen betalingen doen we bij zorg waar de kans op overconsumptie aanwezig is (zoals fysiotherapie) en bij ziekenhuiszorg. Per bezoek een vast bedrag, ongeacht de hoogte van de rekening en met een redelijk maximum per persoon per jaar.

Het voordeel? Iedereen snapt het, er ontstaat een door patiënten aangewakkerde tendens om steeds meer zorg over te hevelen naar de eerste lijn en een prikkel om kritisch naar onnodige zorg te kijken bij ieder bezoek. Politieke partijen kunnen zelf de gewenste hoogte en het maximum kiezen. En wat doen we dan aan de zorgmijders? Die willen die pakweg 25, 50 of 100 euro voor een ziekenhuisbezoek toch ook niet betalen?

De zorgmijders informeren we beter, zodat ze niet, zoals nu soms, ten onrechte afzien van huisartsbezoek (wat niet onder het eigen risico valt). Mensen met een kleine portemonnee kunnen we indien gewenst (net zoals in veel landen) compenseren voor eigen betalingen van ziekenhuisbezoek (en dit gebeurt nu in vele gemeenten al). Voor de overige zorgmijders geldt dat er ook zoiets bestaat als eigen verantwoordelijkheid. Tikkeltje ouderwets, maar het levert miljarden op.

Deze blog verscheen (deels) ook in het Financieel Dagblad van 12 september 2016.

Blogs eigen risico
  • Marcel Canoy

    Marcel Canoy is hoogleraar gezondheidseconomie en dementie aan de VU in Amsterdam, adviseur van de Autoriteit Consument en Markt, lid van de Adviescommissie Pakket van het Zorginstituut en hij schrijft columns voor www.socialevraagstukken.nl.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • W. Lionarons

    psychiater, Amsterdam

    Triest dat we als artsen en als relatief welgestelden blijkbaar zo weinig solidariteit kunnen opbrengen met de minder bedeelden, en dat we ons blijkbaar zo weinig bekommeren om de verbittering die dat bij hen veroorzaakt. Terwijl, als het gaat om ove...rconsumptie, wij zelf de indicaties stellen voor diagnostiek en behandelingen?

  • G K Mitrasing

    Vogelvrije Huisarts, Amsterdam

    Het is wel weer leuk om te zien hoe er wordt gekrabd op een plek waar het niet jeuk.. Canoy verwijst in een reactie voor dezelfde blog op FD naar 3 dossiers. Het is maar de vraag of de genoemde onderzoeken toe te passen zijn op hetgeen de heer Canoy... in zijn blog beschrijft. Van het RAND onderzoek is maar één zaak redelijk overeind gebleven maar dit onderzoek betrof een heel andere periode en populatie(USA) en het lijkt me meer dan triviaal dat men de conclusies mag doortrekken/toepassen naar Nederlandse situatie met haar eigen geschiedenis tav zorgfinanciering(zie KP Companje). De studie concludeerde dat “co-pays reduced "inappropriate or unnecessary" medical care, but also reduced "appropriate or needed" medical care. Onafhankelijk van wat men moeten bijbetalen komen patiënten als ze denken dat ze hulp nodig hebben. Moeten ze dan ook nog denken of ze zich kunnen veroorloven om gezien te worden? Ondanks alle informatie heden ten dage is het nog steeds voor miljoenen Nederlanders een opgave om te weten of zorg wel nodig is.
    Vervolgens verwijst Canoy naar onderzoek over zorgmijding van Nivel dat zelf feitelijk nietszeggend is, zie dan ook de disclaimer. “Die beperkingen zijn relevant voor de interpretatie van de resultaten en noemen we daarom meteen. Verder: “Het is daarmee niet bekend wat het effect van de stijging van het eigen risico na 2013 is geweest” Wat is dan “relevant”? Een onderzoeker zou zijn rapport moeten intrekken als deze tot de ontdekking komt dat de data die zijn verzameld niet relevant zijn om de vraagstelling relevant te kunnen beantwoorden.
    Canoy reageert verder met een bekende disclaimer: “Gevolg is dat het afschaffen van ER/EB duur is. Hoe duur precies weten we niet”. Tja, hoe relevant is dan nog Canoys verhaal?

  • Emile keuter

    Neuroloog, Meppel

    Er is natuurlijk een plafond aan wat je van mensen kan vragen. Ik kan me ook voorstellen dat je stelt dat tot 2000 euro maximaal 90 % verzekerd kan worden en tot 20.000 maximaal 99%. Daarboven 100%. Zoiets. Het eigen risico zoals het nu is geregeld i...s onrechtvaardig. Het benadeelt chronisch zieken. Bovendien blijven we zolang de verzekeraars moeten beslissen over de kwaliteit van de zorg, zitten met hun ondeskundigheid in dezen. Laat ze hun eigen werk doen.

  • marcel canoy

    zorgeconoom, SANTPOORT ZUID

    ik snap emile wel (er zijn libertariers die er ook zo over denken), maar ik vind zijn oplossing (10% van elk rekening) kort door de bocht. Hoe gaat dat dan als de rekening €100.000 is? of € 10.000 voor iemand met weinig geld? Het zal een enorme omwe...nteling betekenen en een hele poespas van compensaties. Ik blijf liever iets dichter bij huidige realiteiten.

  • Keuter

    Neuroloog, Meppel

    Het bevreemdt mij zo dat jullie net doen alsof ik mijn stukjes over de marktwerking en het eigen risico niet heb geschreven. de discussie hieronder vraagt toch om integratie van mijn idee met jullie ideeën? Ik vermoed dat veel lezers wel weten hoe he...t beter kan. Emile

  • Menno Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Volgens mij ontken ik niet dat afschaffen ER tot meerconsumptie zal leiden waarvan een deel onnodige zorg. Sterker nog. Er is nu ook nog onnodige zorg.
    Als je ER wilt gebruiken doe het dan geleidelijk oplopend ipv de eerste 385 euro. Dan is het geen... rem, maar een drempel. Dat zijn we met elkaar eens.

    Ik vind alleen de nadelen van deze drempelwerking en de eenzijdige belasting van mensen die ziek zijn groter dan ik de nadelen vind van een toename van de onnodige kosten. Ik weet niet of dat nu wel zoveel is. Marcel geeft ook aan dat niemand weet hoeveel. Laten we dat eens een jaar bekijken, zou ik zeggen. En als we het overstapcircus nu afschaffen dan kunnen we dat geld gebruiken om de zorgtoename mee te betalen.

    Verder zou ik me kunnen voorstellen dat de poortwachtersfunctie van de huisarts in deze wellicht beter benut kan worden of dat ziekenhuizen worden beloond om sneller weer terug te verwijzen naar de eerste lijn.
    Het is een terechte opmerking dat ik niet onvermeld moet laten dat voor minima wel enige compensatie is voor het eigen risico, hoewel dat toch veel mensen niet bereikt en dus alleen geldt voor minima.
    Kortom: we zijn het volgens mij over veel dingen wel eens, maar verschillen van mening over wat de beste manier is om verbeteringen te bereiken.

    Wat betreft de directe kosten voor de schatkist van 3,7 miljard ( of 3,2 of 2,7 volgens Oomen) betreft: Dat klopt als het afschaffen van het ER niet wordt opgevangen door een premieverhoging. Maar ik stelde dat wel voor. In dat opzicht volg ik niet meteen Groen Links en ook niet het Nationale Zorgfonds.
    Ik heb het over een eerlijkere verdeling van de kosten. Niet om het privaat opgebrachte deel nu meteen door de overheid te laten ophoesten.

  • marcel canoy

    zorgeconoom, SANTPOORT ZUID

    Oosterhoff en ik zijn het eens over: a) Huidige systeem is niet goed/niet eerlijk) b) Kosten die ermee gepaard gaan zijn onduidelijk (uit onderzoek blijkt niet hoe groot het probleem van zorgmijden is en wat het kost). Wat mensen die het ER willen af...schaffen niet lijken te accepteren (maar juist daarover is veel overtuigend onderzoek) is dat systeem zonder ER/EB leidt tot overproductie en onnodige zorg. Dit kun je niet hard kwantificeren eenvoudigweg omdat dat niet kan (we hebben geen goed natuurlijk experiment). Er zijn wel bijzonder veel aanwijzingen in binnen- en buitenland dat de tendens tot overproductie bestaat. Dan gaat het niet over coloscopie, maar bijv. over onnodige diagnostiek of het rekken van behandelingen. Vandaar dat NERGENS in de wereld een systeem bestaat zonder ER/EB en wij zelfs het laagste in de OESO hebben met FR (OESO, 7%). Dit ontkennen of niet noemen, is je kop in het zand steken.

    Gevolg is dat het afschaffen van ER/EB duur is. Hoe duur precies weten we niet. Ik noem 4 miljard want dat zijn de directe kosten voor de schatkist (3.7 miljard) plus extra voor overproductie, volgens GroenLinks zelf. De indirecte effecten zowel min als plus zijn niet bekend en voer voor speculatie. Dus die 4 miljard moet niet te letterlijk worden opgevat. Tot slot, er wordt (terecht) veel gesproken over minima en chronisch zieken. Nu wil het geval dat veel gemeenten daar regelingen voor hebben. Amsterdam betaalt het ER van minima. Enschede heeft speciale verzekering met Menzis afgesloten voor chronisch zieken en gehandicapten zonder ER. Vrijwel iedere gemeente doet iets voor deze doelgroepen. Men mag vinden dat dit meer of beter moet, maar om het onvermeld te laten is een enorm zwaktebod.

    Net als zorgverzekeraars niet geliefd zijn bij zorgaanbieders, geldt dat voor EB/ER. We weten dat het imperfect werkt maar afschaffen leidt tot goed gedocumenteerde andere problemen. Vandaar dat ik probeer systeem te veranderen ipv af te schaffen.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, Groningen

    Marcel Canoy zegt dat ik het niet begrijp. Dat klopt. Nog steeds niet. 4 miljard en je hebt niks?
    Ik heb niet voorgesteld de 3,2 miljard eigen risico naar de begroting over te hevelen. Ik heb alleen voorgesteld het door alle mensen samen op te laste...n brengen ipv door de zieken alleen. Dat levert zelfs meer op als de korting van het vrijwillig verhoogd eigen risico ook vervalt. Dus je hebt heel veel meer sociale rechtvaardigheid.
    Dhr. Oomen zegt overigens dat de kosten "maar" 2,6 miljard bedragen.
    Dat er meer zorgconsumptie komt bestrijd ik niet. Of dat 800 miljoen is betwijfel ik. Ik heb nergens een onderbouwing daarvan kunnen vinden. Dit rapport https://www.cpb.nl/sites/default/files/publicaties/bijlagen/bijlage-4-toelichting-op-de-effecten-van-eigen-betalingen-de-zorg.pdf maant ook tot voorzichtigheid in uitspraken daarover. Een deel van die meerconsumptie is overigens zorg die wel nodig is maar nu gemeden wordt en mogelijk op termijn extra kosten geeft.
    En wat de onnodige zorg betreft: Wie zou die gaan consumeren? Niet de 5 miljoen mensen die nu al het volledige ER betalen. De mensen die een gedeelte van het ER betalen dan? Of de mensen die nu helemaal geen zorg gebruiken? Zo fijn is een coloscopie nou ook weer niet. Ik moet het nog zien of de meerkosten zo hoog liggen en ook of er geen andere remmende maatregelen te bedenken zijn.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.