Een zwarte lijst voor witte jassen

‘Longarts Tergooi krijgt waarschuwing’ kopte Medisch Contact vorige week. Ook in de dagbladen, op internet en op Teletekst stond deze kop. Even dacht ik dat de gewaarschuwde collega Tergooi heette. Al snel werd me duidelijk dat het om het Tergooi Ziekenhuis gaat. Toch is de naam van de longarts gemakkelijk te achterhalen. Kan dat zomaar, mag dat zomaar?

Ja, dat mag allemaal. De tuchtrechtspraak in Nederland is openbaar. Iedereen mag de zittingen van een tuchtcollege bijwonen. Op de publieke tribune vind je collega’s van de aangeklaagde arts, familieleden van de klager, maar ook studenten geneeskunde of gezondheidswetenschappen. Soms is de pers aanwezig. Een enkele keer is er zelfs een televisieploeg. Op een zitting worden de medische ins en outs van de klager tot in de details besproken. Natuurlijk voor zover dat nodig is om de klacht te kunnen begrijpen en beoordelen. Alle aanwezigen nemen er kennis van. De aangeklaagde arts mag zich op zijn beroepsgeheim beroepen, maar de tuchtrechter kan hem daarvan ontslaan. De arts moet zich immers kunnen verantwoorden voor zijn handelen. Kortom: alles ligt op straat.

Na de zitting gaat het college zich beraden. Dat gebeurt achter gesloten deuren. De inhoud van dat beraad is en blijft geheim. Het beraad leidt tot een beslissing met een onderbouwing waarin het college zijn overwegingen formuleert. Acht weken later is de uitspraak. Beslissing en onderbouwing worden publiek bekendgemaakt. Alle aanwezigen in de rechtszaal vernemen of de klacht tegen de met naam en toenaam genoemde dokter gegrond is of niet. En wat de overwegingen van het college daarbij zijn. En of de aangeklaagde arts een maatregel krijgt opgelegd.

En na de uitspraak? Dan komt de beslissing (met onderbouwing) op tuchtrecht.nl, maar nu volledig geanonimiseerd. Namen van klager en verweerder, maar ook van zorginstelling en ‘derden’ worden weggelaten. U weet wel, dokter A wonende te B, werkzaam in ziekenhuis C te D. Iedereen kan kennisnemen van de beslissing en de afwegingen van het college. Iedereen kan verwijzen naar tuchtrecht.nl. Iedereen kan eruit citeren. Dat wordt veel gedaan voor onderwijsdoeleinden. Vaak wordt in publicaties naar tuchtzaken verwezen. Dat doe ik zelf ook. Sommige beslissingen worden aangeboden aan Medisch Contact. Het is een goed gelezen rubriek. Soms zijn het spannende verhalen, ‘tot leringh ende vermaeck’. Mooi toch, als je van de fouten van je collega’s kunt leren? Zeker als die zelf anoniem blijven.

Maar is dat wel zo? Is de openbaarheid na de uitspraak echt voorbij? Was dat maar waar! De longarts van Tergooi kreeg een waarschuwing, lazen we in de media. Weliswaar betrof het hier de lichtste maatregel, maar het kan toch voelen alsof je aan de schandpaal wordt genageld. Bij een berisping of een zwaardere maatregel mag de streekpers de uitspraak publiceren. Met naam en toenaam. Dat is zo afgesproken als alternatief voor de ‘zwarte lijst’ van falende artsen waarvoor de Tweede Kamer jaren geleden had gepleit. De overheid zag daar uiteindelijk vanaf. Toch kwam er in 2009 wel zo’n lijst, op initiatief van SIN-NL (Slachtoffers Iatrogene Nalatigheid Nederland). Kijk maar eens op zwartelijstartsen.nl, en verbaas u! SIN-NL houdt een heuse schandpaal in de lucht. Daaraan worden niet alleen artsen, verpleegkundigen en andere BIG-beroepen, maar ook tuchtrechters en inspecteurs van IGZ genageld. Met naam en toenaam. Met foto. Met commentaar. Artsen als wittejassencriminelen. Ook hier vinden we ‘longarts Tergooi’, hoewel het slechts om een waarschuwing gaat. Schiet SIN-NL zijn doel, het opkomen voor slachtoffers, niet voorbij? Draagt dit zwartmaken van zorgverleners bij aan het verzachten van het leed van de slachtoffers? Ik betwijfel het. Toch heeft de rechter deze zwarte lijst niet verboden. Er kan veel in Nederland. Té veel, vind ik.