Een postume oproep
7 reactiesStrijdbaar was ze zeker, Agnes, die me een paar maanden geleden benaderde. Ze wilde de hele politiek en de Nederlandse staat aanklagen voor het feit dat de wachtlijst voor euthanasie bij mensen met een psychische aandoening zo onmenselijk lang is. Ze stuurde me allerlei mails die ze al aan anderen had verstuurd, en vroeg mijn steun. Ik waarschuwde dat ik geen onafhankelijke second opinion meer zou kunnen doen als ik haar nu hiermee zou helpen.
Gezien de aard van haar problematiek was het zeer denkbaar dat ik daarvoor te zijner tijd zou worden gevraagd. Als ik het niet zou kunnen doen, zouden ze iemand anders moeten vinden, maar dat gaat niet altijd makkelijk. Dan zou de procedure nog weer weken langer duren. Ze besloot dat ze me er dan beter niet bij kon betrekken. Daarna hoorde ik niks meer van haar tot afgelopen week. Toen stuurde ze me dit:
Precies twee jaar (!) nadat ik via de huisarts euthanasie had gevraagd, kon ik begin december eindelijk beginnen aan het euthanasietraject. Dat traject heb ik nu doorlopen met een team van het Expertisecentrum Euthanasie, en de datum voor de euthanasie is inmiddels definitief.
Op mijn rouwkaart en in de rouwadvertentie in de krant komt onderaan de volgende tekst te staan:
Na een 44 jaar durende worsteling met ondraaglijk psychisch lijden
– met dank aan De Psychiatrie, waar je nooit bent uitbehandeld –
heeft Agnes eindelijk-eindelijk-eindelijk alles los mogen laten.
Met dank aan het team van het Expertisecentrum Euthanasie.
Want wat mij betreft, mag en moet de hele wereld weten dat ik euthanasie heb gekregen in verband met ondraaglijk psychisch lijden. Want ik hoef me nergens voor te schamen, en dat doe ik ook niet.
En ook stel ik nog even – heel kort, maar wel krachtig en niet-mis-te-verstaan – aan de orde hoe kwalijk het is dat de psychiatrie nooit wil erkennen, dat ze je niet verder kunnen helpen.
Ik hoop dat het draagvlak voor euthanasie voor psychiatrisch patiënten hierdoor misschien iets groter wordt. Ook hoop ik dat iemand mijn boodschap oppikt en er misschien iets mee doet richting de media.
En hiermee lever ik postuum een laatste bijdrage aan mijn strijd voor een humaner euthanasiebeleid voor psychiatrische patiënten!
Ik hoop dat u op de een of andere manier aandacht kunt vragen:
· voor de extreem lange wachtlijst voor euthanasie vragende psychiatrische patiënten. En ook
· voor ´het spook van het verschijnsel dat je nooit bent uitbehandeld in de psychiatrie`.
Eindelijk-eindelijk-eindelijk rust. Ik gun het Agnes van harte en ik hoop dat haar oproep eraan bijdraagt dat er iets verandert aan de onmenselijk lange wachttijd. In 2018 verscheen de richtlijn Levensbeëindiging op verzoek voor mensen met een psychische stoornis. Daar zat een prachtig plan bij over de invoering ervan in de klinische praktijk. Want het is niet de bedoeling dat het zo blijft, dat het merendeel van de verzoeken bij het Expertisecentrum Euthanasie terechtkomt. Helaas komt de uitvoering van dat plan maar langzaam op gang. Dat moeten we ons als ggz aantrekken. We moeten nu eindelijk erkennen dat ook psychische aandoeningen ondraaglijk en uitzichtloos lijden kunnen geven waaraan alleen de dood een eind kan maken. Of het mag dat je iemand daarbij niet of wel helpt, moet je geweten je vertellen. Maar we moeten het wel onder ogen zien. We mogen de patiënten die het aangaat daarin niet langer alleen laten staan. Dit vraagt zo’n forse omschakeling van onze houding, dat het logisch is, dat dat tijd kost. Maar de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek is nu 20 jaar oud. Met 20 ben je volwassen en komt de tijd dat we onze verantwoordelijkheid nemen. Voor Agnes zal dat te laat zijn. Ik hoop dat haar laatste oproep eraan bijdraagt dat dat voor steeds minder anderen zal gelden.
Agnes heeft deze blog nog gelezen en wilde heel graag dat hij geplaatst werd.
Lees ook-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
M.M.M.G. Debije
Psychiater, Heerlen
Het is een grote verworvenheid, dat ook patienten met een psychiatrische stoornis in aanmerking kunnen komen voor euthanasie. De vragen of iemand is uitbehandeld en of er sprake is van ondraaglijk, onmenselijk en uitzichtsloos lijden zijn niet altijd... envoudig te beantwoorden. Intercollegiaal overleg met psychiaters en huisartsen, een second of third opinion en een scen-arts resp -psychiater kunnen daarbij een cruciale rol spelen. De realiteit is dat we niet alle patienten een draaglijk leven kunnen bieden. De uiterste consequentie is: euthanasie.
Zelf heb ik samen met een patient een traject van 4 jaar doorlopen: toen waren alle behandelopties, ook off-label, uitgeput. Patient wilde orgaandonor zijn. Het transplantatie-team en de huisarts zijn voor patient, de familie en mij een belangrijke steun geweest. In het ziekenhuis heb ik de euthanasie zelf uitgevoerd, na een lange periode van wikken en wegen. Dat was een bijzondere, dankbare ervaring: dat was het laatste wat ik voor die patient kon doen. Het was ook fijn om in het uitvoerige rapport van de Regionale Toetsingscommissie te lezen, dat alle zorgvuldigheid in acht was genomen.
M.D. Oosterhoff
psychiater, THESINGE
Dank je voor het delen. En fijn dat je er voor je patiënt bent gebleven tot het uiterste.
Het is een zegen, dat die mogelijkheid er in Nederland is
M.D. Oosterhoff
psychiater, THESINGE
Ik was vergeten te zeggen
Denk je aan zelfmoord Bel 0800-113 of chat op https://www.113.nl/chatten
G.J. Bos
revalidatiearts
En hiermee slaat Agnes de spijker op z'n kop. Wat een spiegel die ze voorhoudt. Indrukwekkend. Mijn gedachten dwarrelen rond. Dan is het vandaag haar dag.
Als revalidatiearts krijg ik nauwelijks tot nooit een verzoek om euthanasie. En daar ben ik ...blij om . Want eerlijk:
euthanasie verlenen vraagt moed. En ik weet niet of ik die moed heb ...
J.B.E. Hulshof
GGZ-arts, wolfheze
Zeer herkenbaar helaas, de ervaringen die Agnes heeft moeten meemaken om haar vurig gewenste euthanasie te realiseren. Binnen de psychiatrie moeten we er voor waken dat we niet het belang van onze patiënten (hun recht op euthanasie, mits goed en zorg...vuldig getoetst) opofferen aan onze persoonlijke normen en waarden. Wellicht is er een collega te vinden die andere normen en waarden heeft en voor wie het gemakkelijker is om euthanasie met je patiënt te bespreken. We moeten voor mensen met een ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden niet wezenlijk andere maatstaven toepassen dan voor mensen met een ondraaglijk en uitzichtloos somatisch lijden. We moeten niet eindeloos de ene psychiatrische behandeling op de andere stapelen, als niet duidelijk een aanzienlijke verbetering door weer een nieuwe behandeling te verwachten is en daarbij moeten we toch minstens met de patiënt in kwestie afspreken hoe lang we dan die nieuwe behandeling voortzetten, om niet eindeloos te wachten op een resultaat dat toch niet komt. Een nieuwe behandeling van een ernstig en langer bestaand psychiatrisch probleem neemt doorgaans veel tijd in beslag en het resultaat valt vaak tegen.
Ook moeten we ons realiseren dat een patiënt in principe het recht heeft om een behandeling te weigeren als hij/zij of de hulpverlener er eigenlijk weinig meerwaarde in ziet. We zetten b.v. ook geen oncologische patiënten onder druk om de zoveelste chemokuur te nemen als daar op langere termijn niet echt winst mee is te behalen. En tenslotte: als je niet echt de dialoog met je psychiatrische patiënt durft aan te gaan over euthanasie, dan loop je een verhoogde kans om die patiënt door suïcide te verliezen, als triest gevolg er van dat je die patiënt eigenlijk in de kou hebt laten staan.
M.D. Oosterhoff
psychiater, THESINGE
Agnes wilde zelf nog reageren, maar kan niet zelf iets plaatsen. Dus vroeg ze mij dat te doen. Bij deze ( Ik zei al, dat ze strijdbaar was. ):
Op de drempel van ´een niet-leefbaar leven´ naar ´een goede dood´ (letterlijke betekenis van euthanasi...e), wil ik graag nog even reageren
´Of het mag dat je iemand daarbij niet of wel helpt, moet je geweten je vertellen´.
Daarmee snijdt Menno – tussen neus en lippen door – een heel belangrijk punt aan.
Want als het om euthanasie voor (psychiatrisch) patiënten gaat, dan wordt vrijwel altijd alleen maar de gewetensvraag gesteld of een arts een uitzichtloos ondraaglijk lijdende patiënt mag doden dmv euthanasie.
De gewetensvraag of een arts een uitzichtloos ondraaglijk lijdende (psychiatrisch) patiënt euthanasie mag onthouden, wordt vrijwel nooit gesteld.
Omdat artsen sowieso niet wettelijk verplicht zijn om euthanasie te verlenen.
Maar ook omdat sommige artsen principieel tegen euthanasie zijn – iets waar heel erg omzichtig mee wordt omgegaan.
En iedereen heeft het recht om principieel tegen euthanasie te zijn. Maar dan heb ik ook het recht om daar iets van te vinden.
Want de in gewetensnood verkerende artsen zeggen dan eigenlijk, dat een uitzichtloos ondraaglijk lijdende (psychiatrisch) patiënt, wat hem of haar betreft, nog een onbekend aantal dagen – weken – maanden – jaren mag creperen! Totdat ze op enig moment in de toekomst een natuurlijke dood sterven.
Hun principe is dan kennelijk belangrijker dan het welzijn van hun patiënt!
Volgens sommige mensen (waaronder artsen/psychiaters), is het verlenen van euthanasie in strijd met de door artsen afgelegde eed. En dus een ´medisch misdrijf´.
Als dat zo is, dan is die ongetwijfeld al honderden jaren oude eed inmiddels behoorlijk achterhaald door de tijdsgeest.
Want steeds meer mensen vinden ´kwaliteit van leven´ inmiddels belangrijker dan ´kwantiteit van leven´.
En in het verlengde daarvan vinden steeds meer mensen, dat een arts een uitzichtloos ondraaglijk lijdende (psychiatrisch) patiënt mag doden dmv euthanasie.
Bovendien heeft elke arts in diezelfde eed beloofd om (mogelijk vrij vertaald) ´te allen tijde goede zorg´ te verlenen aan zijn of haar patiënten.
Een uitzichtloos ondraaglijk lijdende (psychiatrisch) patiënt euthanasie onthouden, is géén ´goede zorg´.
En daarmee volgens steeds meer mensen óók in strijd met de door artsen afgelegde eed. En dus óók een ´medisch misdrijf´.
Of dit dan feitelijk óók van toepassing is op principiële weigeraars, moet hun geweten hun vertellen!
En dan zijn er nog de Mensenrechten.
Doordat psychiaters om verschillende redenen collectief weigeren om euthanasie te verlenen, moeten verreweg de meeste euthanasie vragende psychiatrisch patiënten inmiddels 2 jaar wachten, voordat zij überhaupt kunnen beginnen aan het euthanasietraject.
Als euthanasie vragend psychiatrisch patiënt jarenlang moeten wachten op euthanasie – dat is (naast een heleboel andere dingen) een schending van de Mensenrechten. Want een schending van het recht op vrijwaring van ´onmenselijke behandeling´. Waarbij ´onmenselijke behandeling´ hier moet worden geïnterpreteerd als ´het nog jarenlang psychisch ondraaglijk moeten lijden´.
====================
Woensdag 2 februari mag ik eindelijk-eindelijk-eindelijk alles loslaten …
M.D. Oosterhoff
psychiater, THESINGE
De redactie heeft de kop veranderd in de kop, die ik eerst had. Ik ging er toen vanuit dat het blog geplaatst zou worden nadat Agnes euthanasie had gekregen, maar zij vond het fijn om het zelf nog te zien. Dus had ik de titel veranderd in een laatste... oproep, maar dat is dus even mis gegaan. Het doet aan de strekking van het blog niks af, maar ik vond het wel netjes tov Agnes en familie dit even te noemen.