Een medische afzakker

Wat is een medische afzakker? Ik leg de vraag voor aan een aantal collega's. De antwoorden lopen nogal uiteen. Een neurochirurg die wil omscholen tot verzekeringsarts. Een coschap ‘down under’ in Sydney. De vrijdagmiddagborrel van de medische staf. Medisch nieuws waar je broek van afzakt.

Ik hou het even op het laatste. Deze week hoorden we dat de Alliantie Nederland Rookvrij het longartsenduo Wanda de Kanter en Pauline Dekker uit de koepel heeft gezet. Daar zakte mij de broek van af. De twee zouden ‘te activistisch en confronterend’ opereren. Wanda en Pauline zetten vijf jaar geleden TabakNee.nl op. Op die site geven ze de tabakslobby er flink van langs. En terecht, want dat zijn geen lieverdjes. We mogen trots zijn op deze twee zeer bevlogen en strijdbare dokters. Zij zwichten niet voor Big Tobacco. Zij gaan door met hun strijd tegen de tabakslobby. Maar niet meer met dat poldermodel van de Alliantie. Dat is misschien de medische opsteker van de week. En ook dat de funeste gevolgen van de tabaksverslaving weer eens volop in de publieke belangstelling staan.

 Een tijd geleden las ik het boek Doubt is their Product. How Industry's Assault on Science Threatens Your Health. Auteur is David Michaels, staatssecretaris voor veilig en gezond werken onder Barack Obama. Wat daarin staat over de tabakslobby, daar zakt echt je broek vanaf. Des te meer bewondering krijg je voor Wanda en Pauline.

 Meer dan een halve eeuw lang heeft de tabaksindustrie wetenschappers ingehuurd. Eerst om (soms onder ede) te ontkennen dat rokers een grotere kans hadden om aan longkanker of hartziekte te sterven. Later om het bewijs te weerleggen dat 'tweedehandsrook' (passief roken) het risico bij niet-rokers vergroot. De wetenschappers produceerden onzekerheid door elk onderzoek in twijfel te trekken. Maar waar ze niet omheen konden waren de enorme aantallen slachtoffers. De duizenden rokers die elke dag sterven aan een ziekte die direct verband houdt met hun rookgewoonte. Maar ook daar gaat Big Tobacco 'creatief' mee om. Ondanks de overweldigende hoeveelheid wetenschappelijk bewijs heeft de tabaksindustrie een campagne gelanceerd die de regulering en schadeloosstelling van slachtoffers decennialang heeft vertraagd.

De industrie weet dat het grote publiek absoluut niet in staat is om goede van slechte wetenschap te onderscheiden. Daar maken ze handig gebruik van. Schep twijfel, onzekerheid, verwarring, is het devies. Rek tijd, veel tijd. De 40 miljoen pagina's interne documenten en onderzoeken van Big Tobacco die in de openbaarheid zijn gekomen als resultaat van gerechtelijke procedures laten zien dat de industrie decennialang onvermoeibaar bezig was om alleen dat onderzoek te promoten dat hun vooraf bepaalde conclusies steunde.

De auteur van Doubt is their product citeert vele belastende documenten. Zijn favoriet binnen die massa van 40 miljoen pagina's is een memo waarin een staffunctionaris zich verkneukelt: ‘Twijfel is ons product want het is de beste manier om te concurreren met de “feiten” die het grote publiek in het hoofd heeft. Twijfel is dé manier om verdeeldheid te zaaien.’

Daar heb je het geheime recept van Big Tobacco te pakken. Zaai twijfel over de gezondheidseffecten zonder die feitelijk te ontkennen. Dat is de truc. Dezelfde strategie zagen we ook bij het asbestprobleem. Mijn broek is nu helemaal afgezakt en ligt op mijn schoenen.

Maar wat is een medische afzakker nu écht? Ik houd u niet langer in spanning. Als een werknemer in het verleden om gezondheidsredenen minder is gaan werken of ander werk is gaan doen, en daar is een 'objectief medische' noodzaak voor, en die werknemer heeft zich toen niet ziekgemeld, dan is zo'n werknemer een medische afzakker. Je mag dan de eerste ziektedag verder in het verleden leggen. Die datum zakt zogezegd af, terug in de tijd. Dat kan voor werknemer en werkgever voordelig zijn. Zo'n medische afzakker kan een medische opsteker worden! Net als bij Wanda en Pauline. Buiten de Alliantie, met volle kracht vooruit!