Blogs & columns
Blog

Een klein beetje ongemak

4 reacties

Een paar maanden geleden viel het mijn vrouw op dat een bekend plekje op mijn bovenarm er anders uitzag dan eerder: wat donkerder van kleur, begrenzing wat grilliger. De dokter in mij zei ‘atypische naevus’, de patiënt in mij ‘ik hoop dat het onschuldig is’.

Een paar weken later zat ik bij de dermatoloog. Hij was vriendelijk, duidelijk en doortastend. Hij informeerde niet alleen naar de ontwikkeling van de plek en naar risicofactoren voor melanoom, maar vroeg ook hoe ik me voelde, of ik bang was, of bezorgd. Die betrokkenheid en aandacht voor de mens achter het probleem ervoer ik als heel prettig. Hij was duidelijk in zijn conclusie: een atypische, verdachte naevus. En ook kordaat en helder in zijn advies: excisie van de plek, PA-onderzoek, afhankelijk daarvan verder kijken. Inhoudelijk kon ik me in dat plan goed vinden, dus maakten we een afspraak voor de excisie. Uit de PA kwam een melanoma in situ. Het was dus een goed besluit geweest om het ding te excideren. Ik had er niet veel langer mee rond moeten blijven lopen. Dankbaarheid over de goede afloop en tevredenheid over de vlotte aanpak overheersten daarom.

En toch – ik voelde me een beetje een zeurkous, maar kon het gevoel niet helemaal afschudden – bleef er een klein beetje ongemak bij me achter over de manier waarop we tot het besluit waren gekomen. De rol die ik daarin had gespeeld was het stellen van de vraag: ‘Wil je eens naar dit plekje kijken?’ Had ik die vraag misschien anders moeten stellen? Was ik me wel voldoende bewust van het feit dat ik collega ben, met een lange staat van dienst en een extra titel voor mijn naam, en dat dat invloed heeft op hoe ik benaderd word als patiënt? Of zat het hem er meer in dat de dermatoloog me niet had gevraagd naar mijn verwachting van het consult? Ik wilde vooral gerustgesteld worden. Uit zijn analyse en voorstel maakte ik op dat hij dat niet kon (en daar bleek hij ook gelijk in te hebben). Toch had ik het fijner gevonden als ik eerst had kunnen zeggen wat ik graag wilde, wat voor mij belangrijk was. Dat had ook een prima opstap kunnen zijn naar zijn analyse (te verdacht om af te wachten) en advies (excisie en PA).

Het bevorderen van keuzebewustzijn, zo heet deze eerste stap in het proces van samen beslissen. In onderzoek blijkt deze eerste stap cruciaal te zijn voor het succesvol doorlopen van het proces van samen beslissen. Daarmee draagt het belangrijk bij aan een effectief medisch consult. Toch slaan artsen deze eerste stap vaak over, bijvoorbeeld omdat ze overtuigd zijn van de medische noodzaak van hun beleidskeuze. Vaak is dat inhoudelijk een goed besluit, zoals in het geval van mijn atypische naevus. Een enkele keer kan het ook onbedoeld schade aan de patiënt berokkenen. Zo hoorde ik onlangs het verdrietige verhaal van een vrouw die voor haar borstkanker onder andere met taxol was behandeld en een polyneuropathie als bijwerking had ontwikkeld, waardoor ze niet meer kon vioolspelen. En juist dat vioolspelen was haar grote afleiding en ontspanning in het intensieve behandeltraject. Alleen had niemand haar gevraagd naar wat voor haar belangrijk was bij de behandelkeuze – men had aangenomen dat ze voor maximale overlevingskansen wilde gaan, ze was immers nog jong, en daar hoorde dit behandelschema bij.

Volgens de Federatie Medisch Specialisten is samen beslissen in 2025 de norm in de spreekkamer. Volgens mij kan het behalen van dat doel worden bevorderd als medisch specialisten het belang onderkennen van de eerste stap in het proces van samen beslissen, de zogenaamde team talk, met voorbeeldzinnen als ‘laten we kijken hoe we samen een besluit kunnen nemen dat het beste bij uw situatie past’ of ‘wat is voor u belangrijk, wat wilt u bereiken?’ Probeer het eens uit, zegt zowel de dokter als de patiënt in mij.  

Meer van Paul Brand
  • Paul Brand

    Kinderarts Paul Brand is hoofd medisch opleidingsbeleid van de Isala Academie, programmaleider Professioneel functioneren medische staf Isala en hoogleraar klinisch onderwijs UMCG.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • A.Wilschut-Verhoef

    algemeen arts, homeopathie, barendrecht

    Keuzebewustzijn is natuurlijk goed om mee te werken.
    Maar, even als voorbeeld. Ik begeleidde een persoon bij het uitkiezen van zonwering. Er moest door naar buiten gekeken kunnen worden en het zonlicht tegen houden. Voorbeelden getoond, keuze gemaa...kt. Maar na plaatsing kwam er volgens deze persoon teveel zonlicht door. Het bleek niet mogelijk om uitteleggen , dat de twee eisen elkaar tegen werkten! Zo gaat dat ook bij het uitleggen van de voor- en nadelen bij een medische beslissing. Er moet dan eigenlijk notitie van worden gemaakt en dan nog is het bij deze personen ondoenlijk om inzicht te verwerven.

  • Anita Kaemingk

    psycholoog, docent, patiënt, blogger, Maastricht

    Mooi beschreven waar het wringt, terwijl het gesprek goed gaat, het contact goed is, het beleid goed is, enz. De patiënt loopt standaard een paar stappen achter en moet zich vaak nog van veel zaken bewust worden, incl. zijn (of haar) eigen verwachtin...gen.

  • Ariette Sanders

    huisarts, Driebergen

    Goed om uit de mond van een arts te horen, hoe belangrijk het patientenperspectief is voor de acceptatie door de patiënt van de behandelkeuze, ook als deze keuze vanuit het medische perspectief vanzelfsprekend lijkt.
    Omdat het medische perspectief ...voor artsen vanuit hun beroepskeuze wellicht zo vanzelfsprekend dominant lijkt, blijft het een uitdaging hoe artsen enthousiast te maken voor de 'team talk' van 'samen beslissen' . Vraagt dat niet dat je als arts het niet alleen kunt verdragen maar je ook veilig voelt als de patiënt keuzes maakt ten nadele van het medische perspectief? Bijvoorbeeld als de patiënt gekozen zou hebben voor nog even afwachten bij een plekje dat vanuit de medische visie te verdacht was om af te wachten?

  • S.F.E Paas

    AIOS chirurgie, Deventer

    Goed stuk van Paul Brand over een vaak onderbelicht onderwerp. "Wat is belangrijk voor U" is een belangrijke vraag in de spreekkamer. Het boek "Being Mortal" van Atul Gawande gaat op een toegankelijke en persoonlijke manier in op het voorbeeld van co...llage Brand. Een aanrader.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.