Een consult om niet snel te vergeten

Wij kennen elkaar nog niet als ik, inmiddels drie maanden geleden, je naam roep en je opstaat uit de wachtkamer. Een 66-jarige man, medisch geen bijzonderheden. Hoewel je brede postuur en leren jack een bijna intimiderende eerste indruk maken, zie ik dat je erg zenuwachtig bent.

Je hebt last van vergeetachtigheid. De boodschappen lukken niet meer zonder lijstje en je vergeet regelmatig waar spullen in huis liggen of hoe bijvoorbeeld de hond van de buren heet. Dement worden is je grootste angst. Je bent een doorpakker; na het googelen van je symptomen heb je je eigen diagnose gesteld. Op internet heb je al gekeken naar verpleeghuizen in de regio en je vraagt je af wat nu de vervolgstappen zijn.

Je standvastigheid overvalt me. Je loopt zo hard van stapel dat ik mezelf erop betrap dat ik het allemaal wat theatraal en overdreven vind. Ik onderdruk mijn primaire neiging om te roepen dat het allemaal wel mee zal vallen, omdat je anders wellicht het gevoel zou krijgen dat ik je klachten niet serieus neem. Ik stel wat vragen omtrent overige symptomen en je geeft geruststellende antwoorden. Medisch gezien geen reden tot ongerustheid. Maar hoe krijg ik dat overgebracht op jou?

Ik neem de MMSE-vragenlijst af, een screenende tool voor cognitieve stoornissen. Voor mezelf ter bevestiging, maar eigenlijk vooral voor jou. De score is bijna perfect. Ik kan je geruststellen ten aanzien van de diagnose dementie en zie enige opluchting. Toch kijk je me nog wat wantrouwend aan, want waar komen je klachten dan wél vandaan?

Een cruciaal moment in het consult is aangebroken. Jouw twijfel negeren door het gesprek nu af te ronden voelt niet goed. Ik schat in dat jij een andere verklaring dan dementie nodig hebt, pas dan zul je mijn geruststelling accepteren. We praten door over je thuissituatie en het afgelopen coronajaar. Je bent met pensioen gegaan, maar eigenlijk wilde je nog niet. Je hebt een kleine sociale kring, geen partner en geen hobby’s. Je hebt je alleen gevoeld en bent bang covid te krijgen.

Ik geef uitleg over hoe complex de hersenen werken. Je valt me bij door aan te geven dat door weinig stimulering het afgelopen jaar bepaalde gebieden in je hersenen mogelijk ‘onderprikkeld’ zijn geraakt. Ik vraag je na te denken over hoe je dit weer kan gaan trainen en we spreken af dat je over drie maanden terugkomt om de MMSE-test te herhalen en te kijken hoe het gaat.

Drie maanden later, ik roep je naam en je veert op uit de stoel in de wachtkamer. Het was confronterend voor je om te horen dat je hersenen lui geworden waren en standvastig als je bent gooide je het roer om. Je bent bij een bootcampgroepje gegaan en lid geworden van de bibliotheek waar je als vrijwilliger meehelpt. Je hebt weer regelmatig contact met je broer en ook ben je fanatiek Japans puzzelaar geworden. Je hebt je voorbereid op de MMSE, weet eigenlijk al precies wat er gaat komen en haalt een maximale score. Je bent zichtbaar trots op jezelf, en dat werkt aanstekelijk. Vol zelfvertrouwen nemen we afscheid. Die diagnose dementie? We hebben het er niet meer over gehad.

Deze casus laat voor mij perfect zien waarom het huisartsenvak zo mooi is. Het combineren van het medisch-inhoudelijke met het menselijke. Wat kan ongerustheid toch moeilijk invoelbaar zijn als je het (nog) niet begrijpt. De weerstand die dit oproept herkennen, opzij zetten en vervolgens de tijd durven nemen me te verdiepen in de patiënt, heb ik tijdens mijn huisartsopleiding geleerd. Het is het kunnen geruststellen, spiegelen en activeren van je patiënt waar de voldoening in zit, nog meer dan het stellen van een juiste diagnose. Bedankt dat je mij hieraan herinnert, dit zullen we allebei niet snel vergeten!