Een bonus voor ziek doorwerken

Shopt u wel eens bij Amazon? Bij het grote Duitse webwarenhuis Amazon.de? Grote kans dat er aan de andere kant van uw scherm een minder fitte medewerker zit. Die alleen naar zijn werk gaat om zijn bonus niet te verliezen. Hij heeft zijn hoofd maar half bij uw bestelling. Opletten dus dat u het goede product krijgt toegestuurd!

Voel je je niet lekker? Als medewerker van een Amazon-distributiecentrum kun je beter toch maar even doorbijten. Dat schrijft Jochem van Staalduine in De Volkskrant van 20 april.

Amazon is al langer creatief bezig met de arbeidsvoorwaarden. Het bedrijf heeft nu een regel ingevoerd om het ziekteverzuim terug te dringen. Werknemers die weinig ziek zijn, krijgen een bonus van maximaal 10 procent bovenop hun maandsalaris. Dat is al eerder vertoond, ook in Nederland, maar de webwinkel gaat nu een stap verder. De hoogte van de bonus hangt mede af van het verzuim van de collega’s. Melden zij zich ziek, dan ontvangt het hele team minder bonus. Zieke medewerkers benadelen zo niet alleen zichzelf, maar hun hele team. De maximale bonus van 10 procent is alleen haalbaar als alle werknemers binnen een team de hele maand fit blijven. Maar de ketting is net zo sterk als de zwakste schakel!

Amazon verdedigt zich met de stelling dat werknemers zich vanwege het bonussysteem gaan bekommeren om elkaars gezondheid. Dat ze samen na werktijd naar de fitness gaan, denk ik dan, of elkaar aanspreken op ongezond gedrag. Als een collega naar buiten loopt roep je hem toe: ‘Hé, wat hadden we afgesproken, je zou toch stoppen met roken?’ ‘Ja natuurlijk, wat stom van me, ik was het even vergeten.’ De vakbond hoont die opvatting van ‘elkaars gezondheid bewaken’ weg. Mensen worden juist tegen elkaar opgezet, denkt men daar. Dat denk ik ook. Het bonussysteem leidt tot pestgedrag op de werkvloer. Die één of twee uitvallers die het voor de rest verpesten moeten het bezuren.

Er is nog een tegenargument. Dokters roepen dat chronisch zieken in dit systeem in het nadeel zijn. Er is sprake van rechtsongelijkheid. Mensen met diabetes, reuma, een depressie, een chronische darmontsteking of een lopende behandeling voor kanker hebben niet om hun ziekte gevraagd. Maar ze zitten wel opgescheept met een hoger verzuimrisico. De meeste werkgevers doen daar gelukkig niet moeilijk over. Maar Amazon straft ook dit verzuim af. Individueel en collectief.

Ik zie nog een derde nadeel van het Amazon-bonussysteem. Voor de klanten die in de webwinkel hun slag willen slaan. Medewerkers moeten aanwezig zijn om hun bonus in de wacht te slepen. Hoeveel werk ze verzetten is niet van belang. Het gaat om de lijfelijke aanwezigheid. Net als bij sommige nascholingen voor dokters, waar je kunt zitten slapen en toch je punten krijgt. De Amazon-medewerker zit met menstruatiepijn of griep achter zijn beeldscherm en staart voor zich uit. Zij of hij telt de uren, de minuten die de werkdag nog duurt. Een klant is daarbij een storend element. Die komt er dan ook bekaaid van af. Vooral aan het eind van de maand komt dit voor. Want dan is één verzuimdag genoeg om de bonus voor het hele team in gevaar te brengen.

We hebben hier een mooi woord voor: presenteeism. Aanwezig op het werk, maar niet lekker in je vel. De tegenhanger van absenteeism: afwezig van het werk, maar misschien wel fit genoeg om te werken. Beide fenomenen zijn een probleem voor de werkgever. Beide gaan gepaard met verminderde productiviteit. Presenteeism kan besmettelijk zijn: denk aan griep en verkoudheid. Laat mensen zelf de keuze. Ga daar als werkgever niet tussen zitten. Als ik als minder fitte werknemer van Amazon kon kiezen? Dan zou ik thuis blijven. En mijn collega’s aansporen om ook thuis te blijven. Allemaal. Een collectieve ziekmelding. Dan maar geen 110 procent salaris. Maar toch altijd nog 100 procent. Die bonus weegt niet op tegen alle ellende die presenteeism met zich meebrengt. Voor werkgever en werknemer.