Blogs & columns
Jim Faas
Jim Faas
3 minuten leestijd
Blog

Dweilen met de kraan open

4 reacties

Zijn er strengere regels op komst voor arbeidsongeschiktheid? In de formatie blijft het er akelig stil over. Als we een aantal topambtenaren moeten geloven wél.

Volgens recent onderzoek schuilt er nog heel wat onbenutte arbeidscapaciteit in de WIA. 1 De gebruikelijke beleidsmatige reflex: aanscherpen van de arbeidsongeschiktheidscriteria! Maar aan het alsmaar uitdijend ziektebegrip wordt geen woord vuil gemaakt.2

Dat valt op te tekenen uit de dagelijkse praktijk: ik zie Trudy voor de tweede keer op het spreekuur. Ze is ziekenverzorgster. Loopt tegen de 60. Haar zorginstelling is failliet gegaan. Ze werkt nu op uitzendbasis. Tegen een lager uurloon. Trudy heeft zich ziekgemeld. Het gaat slecht met haar vader. Die is dement. Zij is de belangrijkste mantelzorger. De rest van de familie? Die vindt de afstand te ver. Het kost haar zeeën van tijd. Ze kan het niet meer aan. Piekeren, slecht slapen, niet kunnen concentreren. En moe, moe, moe. Ik noem het maar even ‘overspanning’.

Onzekerheid troef: ‘Hoe moet het verder, dokter? Ik weet het niet meer.’

De vorige keer heb ik het maar even zo gelaten. Moet Trudy een keuze maken? Knap lastig. Op haar vader is geen peil te trekken.

‘Minder uren gaan werken?’ opper ik.

‘Dat trek ik financieel niet’, zegt ze.

Eens kijken in het verzekeringsgeneeskundig handboek. Op zoek naar het hoofdstuk ‘coulance’. Niet te vinden. Een hardheidsclausule misschien? Ook niet. Ik zit ermee. Ik vraag het aan collega’s.

Antwoord: ‘Zorgtaken tellen niet mee in de beoordeling’. ‘Dat zegt de Centrale Raad van Beroep’. Met andere woorden: doe niet zo moeilijk, Jim. Wie zorgt kan immers ook werken. Dat is de redenering. Is het echt zo simpel? Je gumt de vader van Trudy gewoon weg. Je hele leven hard gewerkt? Doet er niet toe. Armoedeval? Niks mee te maken.

Ik sta voor een zaal vol bedrijfsartsen.

‘Hoe doen júllie dat? Houden jullie rekening met de belasting door zorgtaken?

‘Ik geef de ruimte’ roept iemand.

‘Hoeveel ruimte?’

‘Een paar weken’, zegt een collega.

Andere collega, streng: ‘wat er nodig is!’

Van achter uit de zaal: ‘het hangt er helemaal van af; is er ook sprake van ziekte?’

Ah, daar komt de aap uit de mouw: ziekte is wel voorwaarde voor verzuim!

Een nieuw geluid: ‘maar daar hebben we toch zorgverlof voor?’

Boegeroep: ‘… dat stelt helemaal niks voor…’

Iemand fluistert: ‘je kunt toch huishoudelijke hulp aanvragen of een pgb?’

Reactie: ‘moet je nog maar afwachten of je dat krijgt.’

Een goochemerd: ‘wat is de definitie van mantelzorg eigenlijk? telt het aantal uren, of dagen?’

De kwestie ‘belasting door zorgtaken’ blijkt borg te staan voor een gepieker en getob van jewelste tijdens legio spreekuren van bedrijfsartsen en verzekeringsartsen.

Maar wat voor de één geldt, geldt niet voor de ander. Truus mag gelegitimeerd verzuimen want zij heeft een depressie. Jaap ook want die dreigt te decompenseren. Margriet? Die niet, want zij kan het allemaal wel aan. Nog net ja dan. Ingrid kan zich de keuze voor minder uren permitteren, haar man verdient genoeg. Probleem opgelost. Maar Trudy écht niet, zij zal moeten doormodderen. Onvermijdelijk valt zij vroeg of laat om. Met een aanpassingsstoornis of een burn-out zijn we uit de brand, maar zijn die labels nou zo keihard? Eén ding is zeker: het aantal mantelzorgers met psychische problemen is groot.3-5

Medicalisering in de sociale zekerheid. Dagelijkse kost op het spreekuur. Druk je híer (op eender welk maatschappelijk probleem) dan doet het dáár (in de sociale zekerheid) pijn. De dokter zoekt het wel uit. Iedere casus weer opnieuw.

O ja, vervangt u belasting door mantelzorg gerust door: zieke huisgenoten, probleemkinderen, kinderloosheid, sterfgevallen, scheidingsperikelen, torenhoge schulden, keuzestress, teleurstellende carrières, onzeker flexwerk, boventalligheid, dreigend ontslag en niet te vergeten: langdurige werkloosheid. De lijst is eindeloos.6

Klopt en deugt dit systeem nog wel? Of blijven we gewoon dweilen met alle kranen op?

Voetnoten

1. IBO, ‘Geschikt voor de arbeidsmarkt, mogelijkheden om de arbeidsparticipatie in de WIA te verhogen”, interdepartementaal onderzoek, april 2017

2. Zie ook: ‘System meltdown’, column Jim Faas, Medisch Contact 2015 (15), 8 april 2015

3. CBS, ‘Een op de zeven mantelzorgers vindt zichzelf zwaar belast’, 9 november 2016

4. ZonMw, ‘Psychische klachten bij mantelzorgers’, 12 mei 2017

5. SCP, ‘Concurrentie tussen mantelzorg en betaald werk’, maart 2015

6. Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving, ‘Medicalisering van levensfasen’, maart 2017

Blogs
  • Jim Faas

    Jim Faas is verzekeringsarts, jurist, docent en onderzoeker.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Roel Melchers

    bedrijfsarts, Houten

    Ik schaam me voor mijn collega's.

    Uit de reacties uit de zaal met bedrijfsartsen blijkt niet dat ze hun positie beseffen: Ze moeten, in opdracht van de werkgever, bepalen of er een ziekte is die het verzuim verklaart. Deze informatie heeft de werkge...ver nodig. Onder andere om te besluiten over de loonbetaling.

    Met hun wangedrag gaan mijn collega's zitten op de stoel van de werkgever: zij besluiten over de loondoorbetaling. En omdat ze dat niet uit eigen zak hoeven te betalen, ligt het oordeel over een schokschouderende, totaal uitgebluste keurling voor de hand: ziekte verklaart het verzuim.

    Met andere woorden: mijn collega's doen aan claimbeoordeling.
    En dat is in strijd met de NVAB, de bond van bedrijfsartsen. Die stelde in 2006 dat een bedrijfsarts NIET aan claimbeoordeling doet. O ja... de claim van de werknemer luidt: ik wil dat mijn werkgever mijn loon doorbetaalt ook al kom ik mijn arbeidsovereenkomst niet na.

    Het is natuurlijk heel mooi dat mijn collega's zich het lot van de lijdende, afgeknepen, gemangelde... mens aantrekken. Maar ze moeten dit niet verwarren met hun professionaliteit. Doe je dat wel, dan trek je een zweem van onbetrouwbaarheid over je heen.

    Als je het lot van die lijdende, afgeknepen, gemangelde... mens wil verlichten moet je dat op een andere manier doen dan het in een kwaad daglicht stellen van je beroepsgenoten. Wordt lid van een politieke partij... ga in een werkgroep over het basisloon zitten... wordt Kamerlid... schrijf een blog zoals Jim Faas doet...

    Maar verdring de werkgever niet uit zijn stoel. Het al dan niet doorbetalen van loon is aan de werkgever... niet aan zijn bedrijfsarts! Ja, je hebt niet zoveel invloed op die werkgever. Je hebt niets te zeggen over zijn sociale beleid en je kent zijn financiële mogelijkheden niet.

    'In zijn beperkingen herkent men de meester.'
    Hybride bedrijfsartsen die zorg en keuring in zichzelf combineren ondergraven hun meesterschap... en dat van hun collega's.

  • Elianne van Veelen

    zelfstandig bedrijfsarts, Hoogland

    Tja, is het niet met meer ziektes zo dat die door ongezond gedrag ontstaan? Rook jarenlang en de kans op longkanker is groot. Ga 30 dagen lang alleen maar suiker eten en binnen 2 weken heb je beginnende diabetes (lees: http://manuelvenderbos.nl/30-da...gen-suiker/). Slaap 3 dagen en nachten niet en je hebt een grote kans in een psychose terecht te komen. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Wat was er eerst: de ziekte of het (afwijkende) gedrag? Zolang onze maatschappij geen antwoord heeft om ziekmakend gedrag te corrigeren anders dan te medicaliseren als het helemaal mis is gegaan, zullen we dagelijks het dilemma uit deze blog in onze spreekkamers blijven meemaken.

  • Wim van der Pol

    gepensioneerd apotheker, Delft

    sociale zekerheid? Familiaire zekerheid lijkt me aan de orde. Trudy heeft hulp nodig, anders gaat zij er aan onder door. Waar is haar familie? Eventueel haar vriendenkring. waarom terugvallen op de grote Gemeenschap? Die Gemeenschap is enorm solidair..., anoniem en goed gelovig Ik houd van deze blogs altijd een weinig ideëel gevoel aan over, eerder irritatie en weinig doortastendheid. Een beetje zwemelen noemde wij dat vroeger.

  • dolf algra

    arts, MC blogger, commentator zorg en sociale zekerheid, rotterdam

    Aardig inkijkje én overdenking over medicalisering van sociale zekerheid van Jim Faas.
    Is dit inderdaad een 'system melt down' ?

    Moet even denken aan bericht van begin dit jaar uit Trouw: Helft zieke werknemers mankeert medisch niets. 12 maart 201...6 - En/maar wat nu ? Hoe verder ? Dat is de quizvraag voor het weekend.

    https://www.trouw.nl/home/helft-zieke-werknemers-mankeert-medisch-niets~a7d34dc1/

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.