Blogs & columns
Blog

Dokters, u heeft een gevaarlijk beroep - Martine Schrage

3 reacties

Een stormachtige wandeling aan de zuidkust van Engeland met mijn zoon van 16, bladeren vegen, nadenken over de toekomst van mijn vereniging, stofzuigen, hoe me te verhouden tot dementie. Dat antwoordden de artsen van het Netwerk Arts en Meditatie (NAM) op de vraag: ‘wat heb je recentelijk met de meeste aandacht gedaan?’

De vraag was een opwarmertje voor de spreekster op deze netwerkavond: professor Anne Speckens, een autoriteit in het onderzoek naar de effecten van mindfulnesstraining, ook bij dokters.
Want ja, dokters hebben een gevaarlijk beroep, vertelt zij: dokters zijn niet gewend goed voor zichzelf te zorgen, dat hebben ze ook niet geleerd, ze hebben weinig zelfzorg en vinden dat ze het werk maar gewoon moeten kunnen.

Waardoor burn-out en uitval (stoppen tijdens de opleiding) veel voorkomt bij alle artsen. Anne Speckens heeft aangetoond dat mindfulness (in de vorm van een achtweekse MBSR-training) een voor de hand liggende interventie is om deze mensen meer vaardigheden in zelfzorg aan te leren.

Anne Speckens en haar promovendi hebben studies gedaan bij coassistenten (verplicht! en 96% van de deelnemers die eraan begonnen maakte de training ook af!), arts-assistenten in opleiding (vrijwillig!), huisartsen en studies naar mindful leidinggeven voor medisch specialisten.

Bij de uitkomstmaten werd het niveau van burn-outklachten gemeten, waarbij bleek dat typische verschijnselen als depersonalisatie afnamen en betrokkenheid toenam.

De artsen scoorden na de training ook beter op werk-privébalans, op empathie, mentaal welbevinden en zowel op zelfcompassie als compassie naar de ander toe. Ze werden er dus betere dokters van. Er werd positiever gerapporteerd op een gevoel van welzijn, op genieten, energie, verwondering, en mensen waren beter in staat om patronen als perfectionisme en controle te herkennen en te veranderen.

Het gekke is dat ondanks de overtuigend aangetoonde positieve effecten, er veel weerstand blijft, maar Nijmegen loopt dus wel flink voorop. Als je door een training van acht weken aan het begin van je coschap meer tevreden over je leven bent en blijft en je gemeten kwaliteit van zorg beter wordt, dan rest er eigenlijk maar één pertinente vraag.

Een netwerkdeelnemer stelde die luid en duidelijk: ‘Hoelang duurt het nog voor mindfulnesstraining een vast onderdeel wordt van het curriculum in de geneeskundeopleiding?’

De stilte was oorverdovend.

Martine Schrage

Blogs burn-out mindfulness
  • Martine Schrage

    Martine Schrage is huisarts. Ze werd in Leuven opgeleid, werkte twintig jaar in Nederland, waarna ze terugkeerde naar haar Vlaamse roots. Toen ze pardoes op straat gezet werd, begon ze aan het vrijbuitersavontuur dat waarnemen heet.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Anne Speckens

    psychiater, Nijmegen

    Naar aanleiding van bovenstaande blog en reactie zou ik graag een aantal zaken over dit onderzoek verhelderen. Aangezien het onderzoek over mindfulness naar co-assistenten, arts-assistenten, huisartsen en medisch specialisten nog niet gepubliceerd is... en deels nog lopende, gaat dit om voorlopige bevindingen.

    Het onderzoek bij co-assistenten is een gerandomiseerde trial waarbij mindfulness alternerend werd aangeboden aan groepen co-assistenten aan het begin van hun co-schappen. Deelname aan het onderzoek was niet verplicht, maar het werd wel als "vanzelfsprekend" gepresenteerd. Van de 232 co-assistenten die in aanmerking kwamen, deden 167(72%) mee. Van de 84 die toegewezen waren aan de mindfulness, maakten 81(96%) de training af. Gedurende de 2 jaar follow-up rapporteerde de interventiegroep een grotere mentale gezondheid en een grotere tevredenheid over hun leven. Co-assistenten die mee wilden doen, hadden significant meer psychische klachten en emotionele uitputting en minder mindfulness vaardigheden dan diegenen die niet meededen.

    Het onderzoek naar arts-assistenten loopt nog. Daar wordt mindfulness niet structureel aangeboden, maar melden mensen zich zelf aan voor het onderzoek. Tot nu toe zijn er 77 arts-assistenten gestart met het onderzoek en zijn 5 deelnemers met de mindfulness training gestopt, meestal omdat ze het te druk hadden.

    Uit het onderzoek bij 43 huisartsen, die deels hun eigen controle waren, bleek mindfulness te resulteren in een vermindering van depresonalisatie en een toename in betrokkenheid en mindfulnessvaardigheden. De andere in de blog aangehaalde bevindingen zijn gebaseerd op kwalitatief onderzoek naar de thema's die gedestilleerd werden uit de mondelinge en schriftelijke evaluaties van huisartsen na de training.

    Ik hoop met bovenstaande een bijdrage te hebben geleverd aan de inhoudelijke kwaliteit van de discussie.

  • J.B.J. Dries

    huisarts, Alkmaar Nederland

    "Mindfull" maakt minder ziek: die conclusie lijkt me een waarheid als een koe. De voorgaande discussie gaat niet alleen om bewezen effectiviteit.
    Dat je zelf zelf echt aandachtig aanwezig kan zijn bij wat je doet: dat lijkt me een ervaring die net zo... belangrijk is als het constateren op snijzaal, dat die organen er echt zijn en waar ze zitten.
    Of een psychiater zonder anatomische kennis kan, wie weet? En toch zit anatomie in het basispakket psychiatrische opleiding.
    Precies zo lijkt een goede basale training in "zelf-aanwezigheid", zoals mindfulness aanleren kan, heel nuttig. Anders zouden we nog gaan vergeten dat een patiënt ook "mindful" is, en niet alleen een fysisch chemische constructie.
    OK, ik ben voor, dus positief.

  • Bart Bruijn

    Huisarts, STREEFKERK Nederland

    OK, ik ben sceptisch, dus kritisch.

    Belangstellende vragen zijn:

    -Waarom bij de verplichte (!) deelname trots 96% vermelden en bij de niet verplichte niet?
    -Wie waren de controlegroep?
    -Hoeveel deden er mee tot het einde bij de niet verplichten?...
    -Kun je daar al die positieve cijfers wellicht ook wijten aan de instelling vooraf, waardoor ze de training ook afmaakten, maar de training zelf niet veel heeft bijgedragen?

    Hoe dan ook, ik zie uit dit verhaal geen enkele reden te concluderen dat 'mindfulness' voor alle dokters goed zou zijn en ze betere dokters zou maken.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.