Die andere patiënt

Enige tijd geleden mocht ik een verhaal delen voor de serie van Ellen Visser in de Volkskrant. ‘Die ene patiënt’. Een geweldige serie, maar wat een onmogelijke opgave om maar één patiënt te hebben die je kijk op het vak veranderd heeft. Er zijn zoveel patiënten die me wat leren en die me bijblijven.

Op mijn eerste werkplek in de ggz was dat Vivianne. Verstandelijk beperkt, getraumatiseerd maar bovenal sociaal-emotioneel niet veel verder ontwikkeld dan een heel jong kind. Lastig, als je met haar over ingewikkelde onderwerpen zoals zwangerschap en anticonceptie moet praten.

Ze is moeder, maar ziet haar kinderen weinig. Ze is in wezen zelf nog een kind en kan met geen mogelijkheid de moederrol voor haar kinderen vervullen. In mijn eerste werkweken bleek dat ze met haar toenmalige behandelaar was overeengekomen dat ze de prikpil mocht stoppen. Waarop mijn taak en doel was om haar toch weer goede conceptie te geven. Dat kostte veel overredingskracht en uitleg. Vanwege moeilijk invoelbare gedachten en ideeën over bijwerkingen, wilde ze die troep niet meer in haar lijf. Veel gesprekken later ging ze akkoord met starten van de ‘gewone’ pil. In het kader van beter iets dan niets startte ik het op. Nog altijd niet helemaal gerustgesteld. Want hoe therapietrouw is deze patiënte?

Daarom kwam ik toch nog met enige regelmaat terug op de beslissing en de opties om te gaan voor de prikpil of ‘zo’n staafje in je bovenarm’. Maar ze bleef voet bij stuk houden. Ze wilde het niet. De redenen die ze daarvoor gaf waren wonderlijk en niet invoelbaar voor mij.

Ik overlegde met mijn supervisor, een andere psychiater dan degene die de anticonceptie gestopt had. Zij vond het ook totaal geen goed idee dat deze vrouw geen absoluut veilige anticonceptie had. En dus hebben we samen met wat meer druk nogmaals het onderwerp besproken.

Uiteindelijk zei Vivianne ‘ja’ tegen de prikpil. Ik beloofde haar dat ik de eerste zou zetten en sprak haar in de ochtend even kort om een tijdstip af te spreken waarop ik zou komen. Ondertussen zat het me totaal niet lekker.

Vivianne heeft haar hele leven geleerd dat haar grenzen er niet toe doen. Veelvuldig zijn haar grenzen totaal niet gerespecteerd door veel belangrijke anderen in haar leven.

Ik overlegde met een collega maar zei niets over het inhoudelijke dilemma. Deze zei alleen maar: ‘Luister naar je onderbuik. Als het niet goed voelt, dan is het misschien niet het goede’. Ik ben haar nog steeds dankbaar voor haar antwoord.

Met dit advies op zak besloot ik naar Vivianne te gaan. Ik zei haar: ‘Ik ga je die prikpil niet geven, want volgens mij wil je het echt niet. En ik vind dat het belangrijk is dat jij iets te zeggen hebt over je eigen lijf.’

Ik wist dat ze op de afdeling trouw haar pil slikte en ze verzekerde me ook continu dat ze dit deed en geen reden had om dit niet te doen. Ik geloofde haar.

Ze keek me aan en ik zag haar gezicht ontspannen. Ze drukte haar sigaret uit in de asbak en zei: ‘mag ik je een knuffel geven?’

Deze getraumatiseerde vrouw, die uit zichzelf nooit lichamelijk contact of aanraking zocht met anderen, vloog me om mijn nek. En daar stonden we. Zij opgelucht en ik intens dankbaar dat ik naar mijn gevoel geluisterd had. Want ik wist nu dat dit op dit moment de beste beslissing was. Bijna had ik bekrachtigd daar haar grenzen niet belangrijk zijn en dat anderen – in dit geval ik – kunnen beslissen wat er met haar lijf gebeurt.