Blogs & columns
Blog

De voodoo van de steriele operatiekamer

5 reacties

De meeste collega’s herinneren zich nog wel het moment dat ze als coassistent voor het eerst de operatiekamer binnenliepen. Ook vandaag nog zie ik vaak een trillend gespannen koppie, handjes zwevend voor de borst, niet te hoog en niet te laag, hopende het goede te doen. Zodra de co dichter dan 3 meter langs de steriele tafel loopt….paniek! Vijf minuten later loopt de chirurg fluitend maar rakelings langs dezelfde tafel. Geen reactie.

Steriliteit op de ok. Het heeft een hoog voodoogehalte. Sinds in de vorige eeuw het besef doorbrak dat ‘besmettelijke’ ziekten door micro-organismen werden veroorzaakt, leidden initieel hygiënische maatregelen natuurlijk tot een drastische vermindering van morbiditeit zoals wondinfecties en sterfte. Met steriele maatregelen, die tot doel hadden de kans op overdracht van pathogene micro-organismen te verkleinen creëerden we een toestand met een aanvaardbaar laag besmettingsrisico op de operatiekamers.

Door deze overwinning op onze kleine vijanden groeide steriliteit uit tot een kernwaarde van de ok-cultuur, met een strak regime. De bacterie was de vijand: hoe sterieler hoe beter. Om het allemaal nog beter te maken en gedreven door de industrie werden we in het vorig decennium allemaal massaal het moeras van de ‘disposable’ materialen ingelokt. We bedekten elke patiënt nu dagelijks van top tot teen met materialen die maximaal één keer gebruikt konden worden. Dit maakte ons helaas ook tot een van de meest vervuilende industrieën ter wereld. Het motto ‘hoe meer steriliteit hoe beter’ gaat daarom inmiddels niet meer op, want we creëren er ook grote schade mee.

Bovendien, de logica van steriliteit gaat soms je verstand te boven. Waarom bedekken we de patiënt volledig bij een operatie aan de anus? Hoe steriel is een buikoperatie waarbij de pus en poep uit de darm de buik uitloopt of waarbij een stoma ingehecht moet worden? Waarom gebruikt de huisarts voor een kleine ingreep een kleine gatdoek en bedekken we dezelfde patiënt op het grote ok-complex van top tot teen? Waarom dragen ok-verpleegkundigen in Engeland geen mondmaskers en wij in veel centra verplicht baardmutsen? Het antwoord luidt: er is geen evidence, we doen maar wat. Onder het motto van veiligheid worden we het disposable-moeras ingelokt waar we vroeger de meeste producten gewoon veilig hergebruikten. Er is geen artikel dat aantoont dat dit de patiënt iets oplevert.

Veel van deze gewoonten hebben natuurlijk te maken met cultuur, gewoonten en opleidingsdogmata zonder dat de waaromvraag wordt gesteld. Ja, we vinden het gaaf als alles op tafel ligt wat de chirurg misschien nodig gaat hebben. Maar meestal heeft hij of zij het helemaal niet nodig en dan kan alles weer weggegooid. Enkele disposable dieptepunten die ik recentelijk tegenkwam waren een soort disposable robotarm voor laparoscopische chirurgie en de automatische disposable stapler met batterijen. Heel fijn voor de zeer vermoeide chirurg; die hoeft zelf de trekker niet meer over te halen…Ook over robotchirurgie ontstaan steeds meer duurzaamheidsvragen. Kan dit nog wel uit? De operaties duren langer, het produceert veel meer afval en het is een dure machine die veel onderhoud vraagt. Is dit nog wel te verantwoorden alleen om de rug van de chirurg te sparen? En is iets wat het tegengestelde is van duurzaam eigenlijk nog wel innovatief te noemen of toekomstbestendig?

De enige oplossing is dus om de duurzaamheidslat op alle fronten in het ziekenhuis te hanteren. Bij de werknemers, bij de patiënt, de afdeling Inkoop, het restaurant, op de polikliniek (is deze operatie of behandeling wel bijdragend?) en op de operatiekamer als vaste laatste onderdeel van de time-out.

Stelt u vanaf morgen dus de vraag aan het einde van elke time-out: Hebben we deze spullen vandaag echt nodig? Het zal u verbazen wat het oplevert.

Meer van Schelto Kruijff
operatiekamer
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • J.B.E. Hulshof

    GGZ-arts, Wolfheze

    Bestaat het vak van ziekenhuishygiënist nog? Iemand die in de OK en daaromheen plakmonsters en swabs afneemt om te beoordelen of daar pathogene kiemen op te vinden zijn? Alleen op die manier is te beoordelen wat er van de enorme hoop afvalproducten v...oor eenmalig gebruik nog zinvol is om mee door te gaan. Inderdaad: waarschijnlijk maar een fractie van het huidige.

  • M. Holtslag

    oogarts, Groningen

    Mooi verwoord. Een verhelderend betoog, goed om onze werkwijze op de OK te heroverwegen.
    Uiteindelijk is al dit afval op termijn ongezond voor al onze patiënten. Lees de Lancet Countdown die elk jaar gepubliceerd worden sinds het akkoord van Parijs ...in 2015. Daarin wordt het effect van ons medisch handelen op onze gezondheid gepubliceerd.
    Kijk ter illustratie naar de film Loot at me van Maria Koijck op you tube wat het afval is op mijn eigen vakgebied in de Oogheelkunde: https://youtu.be/O1-fQ6xDLNI

  • H. van der Pol

    psychiater, Heerenveen

    En mag dan ook nog even gewezen worden op de onzin van de mondkapjesplicht om coronaverspreiding tegen te gaan? Over gebrek aan 'evidence' gesproken...
    Het was een gehoorzaamheidstraining. Pardon: 'gedragsbeïnvloeding'.

  • W.I.E. Wolfe

    Huisarts, Venhuizen

    Dank voor deze schrikbarende betoog over gebrek aan evidence en de enorme vervuiling van ziekenhuizen met name operaties. De opdracht aan ons beroepsgroepen: Verbied disposibales, terug naar het hergebruik.
    Als huisarts gebruik ik geen gat doek. Oo...k geen steriele handschoenen voor de kleine ingreep en in dertig jaar gemiddeld 1x week een ingreep 1 x een wond infect gezien.

    Malletspalk kan je hergebruiken, scheelt ook kosten voor patiënt. Urine potjes; afwassen en hergebruiken. Specula (metalen) die van mijn voorganger zijn nog uitstekend na 30 jaar steriliseren.
    Ik hoop op verduurzaming van ons beroep.

  • H.M.C. K?rner-de monchy

    Ok assistente/verpleegkundige. Fotograaf, Rotterdam

    Reuze benieuwd naar reacties.!! Als ouwe OK assistente/verpleegkundige zie ik heden ten dage velen malen meer infecties die de OK patiënt oploopt tijdens interventies daar dan vroeger. En dat alles ondanks al die mooie dure disposables. De steriele l...akenpakketten en het begin van de 'Opsite' wondhuid bescherming was de eerste nieuwigheid samen met Vicryl in pakketjes mét naalden. Fantastisch!! De catgutpotten waren toen net naar het museum verhuisd. We hadden eigenlijk nooit infecties.
    Mijn eigen ervaringen tijdens opnames in ziekenhuizen leert dat er te weinig gevoel is voor steriliteit. Zowel op de verpleegafdelingen alsook op de OK. Ik mag altijd meekijken als er gesleuteld wordt. En breek me de bek niet open van wat ik allemaal heb gezien tijdens deze sessies.
    De basis van steriliteit zit niet in het afdekken, al die handige disposable's en snellere oplossingen die zoveel beter zouden zijn, al of niet gebruikt, maar gewoon in de basis van wàt is steriel en waar is de plaats die dat nodig heeft.
    Er is werkelijk geen idee over. Ik denk dat daar een groot manco zit tijdens opleidingen zowel bij snijdende vakken alsook bij assisterend en verplegend personeel.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.