De taal van de GGD-dokter

Tja, waarom zou je de naam Tata Steel uit een rapport over de gezondheid van bewoners van de IJmond willen halen? Er moet natuurlijk genoeg causaal verband bestaan tussen een vervuiler en het hogere aantal gevallen van longkanker. Ontbreekt dat? Dan was het onderzoek misschien niet grondig of volledig genoeg.

Waarom publiceer je het dan? En als het wel een goed onderzoek was, met voldoende grond voor het duiden van oorzaken, waarom zou je het beestje dan niet bij de naam noemen? Dat is toch in het belang van iedereen? Tata zelf heeft neem ik aan ook wakkere bedrijfsartsen rondlopen die met deze informatie prima het management kunnen bewegen om schoner te werken. En werknemers van Tata zijn productiever als ze gezond zijn en weinig verzuimen.

Eigenlijk een klassieke discussie in de gezondheidszorg en zeker in de publieke gezondheidszorg: medische inhoud versus de rest (geld, politiek, juristerij, enz.). In GGD-land kies je er als arts in wezen ook voor om voortdurend dit soort discussies te voeren. Waarbij het je plicht is om het belang van gezondheidszorg voorop te stellen. En om geduldig te blijven uitleggen dat zorg geld kost, de kost voor de baat uit gaat (preventie), en zo voort en zo verder. Over de taal van de dokter gesproken. Dat kan best lastig zijn, omdat je als GGD – formeel een zorginstelling – tegenwoordig onderdeel bent van een gemeente. Ja foutje, die fusies, want ze hebben geen goede invloed gehad op de zelfstandige positie en slagvaardigheid van GGD’s. Maar we zitten er nu wel mee. En dan gaat men er gemakkelijker van uit dat de belangen van verschillende gemeentelijke onderdelen hetzelfde worden gewogen. Wat natuurlijk niet zo is, zeg ik als arts. In het gesprek met gemeentelijke collega’s (juristen, bestuurskundigen, financials enz.) moet ik bijvoorbeeld de laatste jaren tot bijna wederzijdse verveling toe herhalen dat gezondheid nu eenmaal belangrijker is dan straatverlichting, kademuren of incidentele rode cijfers. Maar je legt het steeds makkelijker af tegen andere bestuurlijke, politieke of financiële belangen. Dat geldt ook voor andere zorginstellingen, zoals ziekenhuizen, de ggz en verpleeghuizen, begrijp ik. In dat opzicht is de coronapandemie misschien wel een steun in de rug, vanwege de zichtbaarheid en (hopelijk) hernieuwde prioritering van ons werk.

Dus ik kan me de dilemma’s van zo’n GGD-directeur in Kennemerland wel voorstellen: wat moet je zeggen, hoeveel, hoe en tegen wie? Maar als het onderzoek richting Tata wijst: gewoon melden. Blijven aandringen, blijven herhalen, blijven uitleggen. Het is nu eenmaal je taak als onafhankelijke GGD. En als Tata ‘oldskool’ reageert (ontkennen, dreigen met juridische stappen, dat werk) dan zet je aanvullend, nóg uitgebreider populatieonderzoek in. Sowieso een goed idee. Maar wie weet zijn ze daar slimmer en – gratis tip voor Tata – gaan ze zelf meedoen aan verder onderzoek. Daar zijn ze op de lange termijn zelf ook het meest bij gebaat.