De puberale pikorde

Zaterdagavond. Ik zit in de trein naar Amsterdam. Een hoogbejaard dametje zit tegenover me. Stiltecoupé, lekker lezen.

In Castricum stappen zes jonge mannen in. Zo rond de 25 jaar. Zwaargebouwde types. Een luidruchtige groep. Hun geschreeuw vult de hele coupé. Ze gaan stappen in Amsterdam. Wég is mijn leesgenot.

Voorbij Uitgeest wordt het erger. Een paar praten met dikke tong. Die hebben zich thuis al ingedronken. Ze schreeuwen alsof ze elkaar willen overbluffen. De rook van hun sjekkies vult de coupé. De conducteur is nergens te bekennen. De andere passagiers zitten stokstijf in hun stoelen. Zij houden zich gedeisd.

Het wordt nog erger. De grootste van het stel staat in het gangpad. ‘Moet ik alweer pissen!’ Luid gejoel. De broek gaat omlaag. De genitalia externa komen ongevraagd in beeld. Even later loopt een goudgele urinestroom over de vloer, vlak langs mijn voeten. Enkele passagiers staan op en vluchten de coupé uit. Ik help de bejaarde dame. Dapper stapt zij over het urinebeekje. Wegwezen hier.

Voorbij Amsterdam denk ik na over mijn handelwijze. Nogal laf, vind ik. Ik had die klootzakken moeten aanspreken op hun wangedrag. In plaats daarvan heb ik de benen genomen. Ik had de conducteur kunnen waarschuwen, of 112 bellen, of aan de noodrem trekken. Maar vluchten… dat is een zwaktebod.

Ik praat erover met een bevriende psycholoog. Hij helpt mij van mijn schuldgevoel af. ‘Moet jij die mannen mores leren? Nou, liever niet! Een knal voor je kanis kun je krijgen. Zij zijn de sterkste. Zij bepalen de norm in de coupé. Zij eisen hun recht op. Het recht op hun groepsproces. Daar moet je je gewoon bij neerleggen.’

‘Maar dit is toch je reinste terreur, werp ik tegen. Terreur in de trein. De passagiers waren doodsbang. Dat oude vrouwtje stond te trillen op haar benen!’

‘Ik ben het niet met je eens. Die mannen zijn geen terroristen. Ze willen anderen geen schrik aanjagen. Ze zien die andere passagiers niet eens. Ze zitten vast in hun eigen groepsproces. Zoals je dat bij pubers ook ziet. Lol trappen. Elkaar imponeren. Wie is de sterkste? Wie durft het meeste? Je moet dat boek van H.C. Rümke eens lezen: Levenstijdperken van den man. Die pisser hoort tot het krachtige pubertype. Hij is bezig met een individuatieproces. Hij wil boven zijn groep uitstijgen door iets te doen dat de rest niet doet, zelfs niet durft. Dat verschaft hem aanzien bij anderen. Hij stijgt in de pikorde! Maar ook in zelfwaardering. Wat jij vindt laat hem koud. Jij hoort niet in zijn groep. Hij zal jou niet lastigvallen. Geen enkele reden om bang te zijn!’

‘Jij ziet ze dus voor pubers aan?’ vraag ik.

‘Ik denk dat hun ontwikkeling misschien wat achter ligt op het gemiddelde. Geef ze de tijd om volwassen te worden! Verstoor hun groepsproces niet. Want dan worden ze écht agressief!’

Ik moet erg ongelovig hebben gekeken, want de psycholoog zegt: ‘Ik ben serieus! Groeps- en individuatieprocessen zijn het meest uitgesproken in de puberteit. Maar ze komen op alle leeftijden voor. In alle beroepsgroepen. Vooral bij dokters. Die zitten vaak in een horizontale carrière. En dat stimuleert de behoefte aan individuatie. Kijk maar naar al die advertenties voor cursussen medical leadership. Die spelen in op die vaak latente behoeften. Van dokters die zich willen onderscheiden van hun omgeving. Die boven het maaiveld uit willen steken! Is dat niks voor jou?’

Weer iets geleerd. Volgende keer zal ik pubers aansporen om het treinmeubilair grondig te vernielen. Bij voorkeur in de stiltecoupé. Dat is goed voor hun groepsproces. En ik ga een cursus medical leadership volgen. Dat is goed voor mijn individuatieproces. Alles is beter dan de aanblik van die puberale pikorde.