De overeenkomst tussen minister Schippers en Pokémon Go

Zeg eens eerlijk. Heb jij Pokémon Go op je mobieltje? (Voor je kinderen, niet voor jezelf natuurlijk.) Dan weet je vast nog wel dat je, toen je het downloadde, toegang moest geven tot je Google-account.

En dus kunnen allerlei bedrijven, via Pokémon Go, in je zoekopdrachten neuzen, en zelfs in je Gmail.

Minister Schippers doet net zoiets met haar nieuwe wet, die zorgverzekeraars toegang geeft tot de medische dossiers. Zonder dat zij daarvoor iemand om toestemming vraagt. En het vervelende is dat hij eigenlijk al rond is, die wet ‘Wijziging van de wet marktordening gezondheidszorg’. Ze won 14 november een ‘Big brother award’. Hoeven we er ons dus niet meer druk om te maken?

Nee hoor, maak je geen zorgen, zegt de Tweede Kamer, die de wet op 1 september goedkeurde: de medisch adviseur van de zorgverzekeraar bewaakt het medisch beroepsgeheim.

Wie is die medisch adviseur van de zorgverzekeraar? Een medisch adviseur is in dienst van de zorgverzekeraar en heeft een BIG-registratie. Dus een verloskundige kan een medisch adviseur zijn. Hij mag ook mensen voor zich laten werken, en die hoeven zelf geen BIG-registratie te hebben. Sterker nog, zelfs ‘derde partijen’, zoals een commercieel assurantiekantoor, mogen het dossier inzien namens de zorgverzekeraar.

Heeft de Tweede Kamer dus gelijk?

Medisch beroepsgeheim is de plicht om informatie te beschermen die je patiënt aan jou toevertrouwt. Dat medisch beroepsgeheim is een groot goed. Het gaat verder dan het individuele belang van de patiënt: het zorgt ervoor dat niemand medische zorg hoeft te mijden uit angst dat zijn gegevens buiten de spreekkamer terechtkomen.

Je mag alleen informatie delen met een andere arts als die ook een behandelrelatie heeft met de patiënt. Zorgverzekeraars hebben geen behandelrelatie met de patiënt.

Als we in Nederland justitie geen inzage geven in patiëntgegevens, waarom geven we die dan wel aan een private marktpartij – de zorgverzekeraar?

De NZa, de belangrijkste toezichthouder, vindt het geen probleem. Maar ze heeft zich alleen laten informeren door de zorgverzekeraars zelf. Ze heeft niets gevraagd aan patiënten, zorgverleners, of ziekenhuizen. Ze heeft niet onderzocht of er een betere methode is om de rekening van de behandelaars te controleren.

De zorgverzekeraar mag van de Tweede Kamer dus zijn gang gaan. Ondertussen vertellen huisartsen hoe intimiderend controles in hun medische dossiers verlopen (materiële controles) en hoe weinig ze daartegen kunnen doen.

Martin Buijsen, hoogleraar gezondheidsrecht aan het Erasmus MC, zegt: ‘Het is een legitieme vraag of de regels die wij op dit moment hebben met betrekking tot het medisch beroepsgeheim en de medische privacy, voldoende weerstand bieden aan verleidingen die er op dit vlak bij overheid en bedrijven bestaan.’1

Deze wet is tegen het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Dat stelt Spong advocaten na een onderzoek in opdracht van de VvAA. De minister holt het medisch beroepsgeheim onnodig uit en de dossierinzage is onnodig en onwettig. In een enquête geeft bovendien meer dan 90 procent van de zorgverleners aan tegen deze wet te zijn.

Waarom bieden zorgverleners dan zo weinig weerstand? In de medische wereld is het een publiek geheim dat zorgverzekeraars dankzij de materiële controles al jaren in medische dossiers kunnen neuzen. Veel zorgverleners denken: het is al staande praktijk, dus het is al een gepasseerd station. Een slechte reden.

Wat kunnen we nu nog doen om het medisch beroepsgeheim te beschermen? De wet moet nog door de Eerste Kamer. Voormalig senator Marijke Linthorst (PvdA) roept haar collega’s op om hem af te keuren. Teken de petitie en stuur een e-mail naar Eerste Kamerleden.

De Eerste Kamer kan op zijn minst de volgende verbeteringen vragen:

- Dat een onafhankelijke overheidspartij in plaats van de zorgverzekeraar het medisch dossier inkijkt.

Er is met het OM afgesproken om een externe arts in te schakelen bij hun strafrechtelijke onderzoeken.

- Dat patiënten vooraf geïnformeerd worden.

- Dat de wet mensenrechtenproof gemaakt wordt.

We kunnen koepelorganisaties zoals de Federatie van Medisch Specialisten of de KNMG oproepen om zich sterker te maken voor het medisch beroepsgeheim.

Elke arts kan zijn eigen patiënten, zowel binnen de ggz als in de medisch specialistische zorg, een privacyverklaring adviseren. Daarmee blokkeert de patiënt dat de zorgverzekeraar diagnosegegevens kan bekijken.

Maar vooral: laten we stoppen met naïef zijn over het gebruik van data en de bescherming van de privacy van patiënten in de gezondheidszorg.

voetnoot

1. Privacy in de zorg, auteur Ronald Huissen, ISBN 9789088505751