De optimale drinker

Bij veel geneugten des levens is het zaak maat te houden. In het huidige leefstijltijdperk worden we bestookt met goede raad. Alles met mate. De raadgevers spreken elkaar soms tegen. Want wat is ‘met mate’? De kernvraag luidt: waar ligt het optimum?

Iedereen is bewust of onbewust op zoek naar een optimum. We willen het beste voor onszelf. Of het nu om voedingsmiddelen, genotmiddelen, drugs, sport, nachtrust of ontspanning gaat. Het hoort bij onze welvaartsstaat. Veel vragen voor de welvaartsdokter. Die vindt zijn oervoorbeeld in Paracelsus: sola dosis facit venenum. Vrij vertaald: alles is vergif, maar als je de juiste dosis neemt, kun je er toch baat of genot van hebben. Zonder dat het je schaadt.

Maar wat is nu die juiste hoeveelheid? Bij roken is het duidelijk: ons lichaam eist zero tolerance. Roken is nergens goed voor. Rookgenot kent een hoge prijs ook al is het maar één sigaret per dag. Gelukkig is er veel te genieten buiten het roken. Wat mag wél? En wat is de optimale dosis?

In onze zoektocht naar dat optimum zijn we gebaat bij een U-vormig verband. Op de X-as staat de dosis, op de Y-as staan ziekte of sterfte. Bij het kuiltje van de U ligt het optimum. Dáár moet je op mikken. Bij leefstijlparameters zie je die U-vormen nogal eens. Ik vond ze bij gewicht, cholesterol, slaaptijd en koffiegebruik. Kijkt u even mee?

Psychische problemen (vooral depressieve klachten) komen vooral voor bij volwassenen met obesitas én met ondergewicht *** Een Amerikaanse studie toont een U-vormig verband tussen HDL-cholesterol en sterftekans *** Zowel kort- als langslapers hebben meer kans op obesitas *** Slaapduur afgezet tegenover de body-mass index laat een U-vorm zien *** Zowel kort- als langslapers hebben vaker een angststoornis *** Een U-vormig verband werd gevonden tussen koffieconsumptie en de ziekte van Parkinson: een matige koffieconsumptie beschermt!

Maar what about alcohol? Het stofje dat 80 procent van alle Nederlanders boven de 15 tot zich neemt? Daar hebben we toch ook een optimum? Twee glazen rode wijn per dag beschermt toch tegen hart- en vaatziekten?

Inderdaad was dit een eerder advies van de Gezondheidsraad. Gebaseerd op een bijzonder U-vormig, of beter gezegd J-vormig verband: de hockeystick. Als je die schuin neerzet, zie je de vorm van de grafiek:

Op de X-as de dagelijkse intake, op de Y-as de sterfte. Het laagste punt (twee eenheden per dag) raakt bijna de X-as: als dat geen optimum is!

Tja, dat dachten we! René Kahn heeft aan dit sprookje een eind gemaakt. Het was te mooi om waar te zijn. Kahn heeft de hockeystick ontkruld in zijn boekje Op je gezondheid? Over de effecten van alcohol. Dat is vorig jaar gepubliceerd. Een aanrader! Maar nog te weinig bekend bij dokters. Dat viel me vorige week op toen ik een lezing hield over alcohol en werk.

De hockeystick is een typisch geval van selectiebias. In veel mortaliteitsstudies heeft men die over het hoofd gezien. De geheelonthouders in die studies blijken niet zo gezond. Er zitten veel ex-drinkers en chronisch zieken tussen. Dat geeft verhoging van de sterfte. Als je deze geheelonthouders vervangt door mensen die nooit gedronken hebben krijg je een rechte lijn door de oorsprong. Een lineair verband. Hier geen U voor u! Voor alcohol geldt, net als voor roken: zero tolerance. Elke alcoholconsumptie doodt een aantal neuronen in uw hippocampus. Vermindert uw geheugen, uw aandacht, uw reactiesnelheid. Vergroot uw kans op borst- en darmkanker. En nog veel meer. Lees Kahn.

De optimale drinker is de geheelonthouder. Leuker kunnen we het niet maken.