De onzekerheid bij het beoordelen van uitzichtloosheid
4 reactiesHet voordeel van het hebben van een dwangstoornis is dat je verstandelijk heel goed weet hoe je om moet gaan met onzekerheid. Het nadeel is dat je het gevoelsmatig niet kunt, maar daar gaat het nu even niet over. Waar het wél over gaat is hoe je bij psychische aandoeningen van uitzichtloosheid kunt spreken, terwijl het beloop moeilijk te voorspellen is. Euthanasie kan immers alleen als het lijden uitzichtloos is.
Dat het beloop moeilijk is te voorspellen is ontegenzeggelijk waar. Dit heeft meerdere oorzaken. Het beloop is vaak grillig, we kunnen het ziekteproces niet zichtbaar maken en meten, de interrater-betrouwbaarheid is slecht, een classificatie zegt weinig over de ernst en de ziekteverschijnselen beperken zich niet tot één classificatie (comorbiditeit).
Er zijn wel veel studies over het beloop op langere termijn, maar dat gaat altijd over heterogene groepen, niet over een individu.
Er zijn zeker indicatoren, die een ongunstig beloop voorspellen, zoals wanneer iemand zonder effect het hele behandelprotocol doorlopen heeft. Maar ook dan is het niet absoluut zeker. Wonderbaarlijke genezingen komen weliswaar niet zoveel voor, maar ze komen voor. Op enig moment het lijden als ondraaglijk ervaren en geen hoop meer hebben sluit niet met zekerheid uit dat daar op een later moment anders over wordt gedacht.
Moeten we bij gebrek aan zekerheid dan maar afzien van euthanasie bij psychische aandoeningen? Dat is geen oplossing. Daarmee voorkom je weliswaar dat je iemand euthanasie verleent die op een later moment toch wel had willen blijven leven (foutpositief oordeel), maar je wijst dan ook mensen af die eindeloos ondraaglijk blijven lijden of zelf een eind aan hun leven maken (foutnegatief oordeel). Suïcide is bij 1 procent van alle mensen de doodsoorzaak. 80-90 procent van hen heeft een psychische aandoening. De kans op suïcide bij ernstige psychische aandoeningen kan wel 10 procent of hoger zijn. Een jaar na het afwijzen van een euthanasieverzoek na een wat langer traject hebben verreweg de meeste mensen nog steeds een doodswens. Van de mensen die overgaan tot bewust stoppen met eten en drinken is bij de helft sprake van een afgewezen euthanasieverzoek.
De wet vraagt geen absolute zekerheid. De wet vraagt dat de arts tot de overtuiging is gekomen dat het uitzichtloos is. Tot dat oordeel komt hij op basis van zijn onderzoek, zijn kennis van het ziektebeeld en de behandeling ervan, zijn ervaring en de behandelvoorgeschiedenis en het effect daarvan. Ook wordt meegenomen wat de patiënt nog kan opbrengen en of hij nog iets van een behandeling verwacht. Antibiotica werken ook als je je er niet voor inzet of er niet in gelooft. Maar zo werkt het niet bij veel behandelingen van psychische aandoeningen. Daarvoor is vaak grote eigen inzet nodig. Voor inzet is motivatie belangrijk en voor motivatie geloof in resultaat van de behandeling. Zeggen dat een patiënt nog jaren moet wachten op de mógelijkheid van een verbetering gaat volledig voorbij aan de vraag of iemand dat nog kan opbrengen.
Uiteindelijk gaat het erom te bepalen hoe realistisch je de kans acht dat het lijden nog draaglijk kan worden door behandeling en palliatie.
Dat oordeel kan per arts verschillen en is dus niet per se feilloos. Maar je ontkomt niet aan een beslissing. Een beetje euthanasie bestaat niet. En welke beslissing je ook neemt: beide hebben verregaande gevolgen. Je wilt niet te snel opgeven. Je wilt ook niet dat je therapeutische vasthoudendheid overgaat in hardnekkigheid, die niet meer in het belang van de patiënt is. En absolute zekerheid heb je niet, maar je ontkomt niet aan een keuze.
Hoe kan kennis over de dwangstoornis hier nu bij helpen? Daarbij weten we dat streven naar absolute zekerheid niks oplost. Je moet onzekerheid verdragen en vertrouwen oefenen. Dat doe je door naar eer en geweten te kiezen. Wat daarbij erg helpt is zo goed als mogelijk de keus niet te maken óver de patiënt maar mét de patiënt.
Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Erover praten helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.
Lees ook
L. Vermeulen
Huisarts, Amsterdam
Beste Menno,
Ik weet het niet. Je zegt dat het niet waar is wat in de reactie op je blog wordt gesteld, maar het NRC heeft vastgesteld dat je 12 keer euthanasie heb verricht in 11 maanden, afgewisseld met talkshows en interviews in landelijke krante...n. In mijn huisartsenpraktijk zie ik ondertussen steeds meer jonge vrouwen die vragen om euthanasie naar aanleiding van romantiserende verslaggeving in Linda, Trouw, Volkskrant en praatprogramma’s op TV. De medialogica documentaire laat zien dat je als gepensioneerde psychiater thuis wordt opgebeld door wanhopige jonge mensen die euthanasie van je willen. En dat je dan besluit wat je er mee gaat doen. Waar is de supervisie/intervisie van al deze activiteiten? En ik vind het fantastisch dat je open bent over je eigen psychische kwetsbaarheid, maar met wie praat je over de interactie tussen je eigen kwetsbaarheid en de doodswens van jonge vrouwen? Is dit een veilige situatie, gegeven dat het over leven en dood gaat?
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Beste Het is niet waar dat ik 12 keer euthanasie verleende aan mensen onder de 30. Wel twaalf keer in totaal. Dat klopt. Dat is veel. Ik word nog veel en veel vaker gebeld. Mensen kunnen vaak nergens terecht. Ik ben twee keer mee geweest in een talks...how op verzoek van de patiënt en van ouders. Interviews in een landelijke krant volgens mij 2 of 3 keer. Het is een misverstand dat alle publiciteit van mij komt. Dat de euthanasiewet ook voor mensen met een psychische aandoening geldt begint nu door te dringen en dat heeft gevolgen. Waar dat eindigt weet ik niet. Wat ik wel weet is dat het aantal suïcides nog steeds vele malen hoger ligt. Ik heb er soms wel moeite mee, dat het afwijzen van een euthanasieverzoek , wat ook verregaande consequenties kan hebben totaal niet wordt getoetst. Kunnen praten over de mogelijkheid van euthanasie kan er ook vaak toe leiden dat mensen de weg naar het leven weer vinden. Ik heb dat meerdere keren mogen ervaren.
Wat betreft mijn intervisie/supervisie: daar is in voorzien. Ik heb daarnaast natuurlijk altijd een second opinion maar ook wel een moreel beraad en overleg met vorige en huidige behandelaars. Wat betreft reflectie op in hoeverre mijn dwangstoornis mijn handelen beïnvloed. Ook daar praat ik met meerdere mensen over, ook professionals. Het is zeker van invloed, maar niet in de zin dat ik te snel over ga tot euthanasie. Wel in de zin dat ik het moeilijk vind me te begrenzen en het afgelopen jaar ontzettend veel heb gewerkt. Maar nee zeggen tegen een wanhopig iemand, die zegt dat je zijn laatste hoop bent om zijn euthanasieverzoek te kunnen bespreken is ook voor iemand zonder OCD niet makkelijk. Ik ben bovendien makkelijk te vinden omdat ik vanuit betrokkenheid graag laagdrempelig beschikbaar wilde zijn voor mensen met vragen over OCD. De dwangstoornis zorgt er ook voor dat ik juist heel zorgvuldig ben en beslist alles uitzoek of er echt geen andere mogelijkheid is. Ik begrijp je zorg en waardeer het dat je die deelt. Ik kan alleen maar zeggen dat ik naar eer en geweten en met grote zorgvuldigheid handel. Wat ook nog getoetst wordt door de RTE. Ik meen oprecht dat wat ik doe medisch uiterst zorgvuldig handelen is.
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Ik neem aan, dat deze uitspraak van mevr. Klopman komt. Het is niet waar. Zij doet er alles aan om mij te belasteren. Ze beweert bijvoorbeeld ook, dat ik euthanasie aanbiedt als menen hun organen wil doneren. en nog veel meer vreselijke dingen. Zij h...eeft eerder andere mensen op de korrel gehad en nu valt mij die eer ten deel. In de brief aan het OM steunden de ondertekenaars háár suggestie van een strafrechtelijk onderzoek in hoeverre de ouders van Milou haar met mijn hulp richting euthanasie zouden hebben gepraat. Aanvankelijk werd ze door de briefschrijvers gerepost, maar volgens mij nemen ze nu meer afstand van haar. Ik heb haar liever als vijand dan als vriend. Maar leuk is het niet.
Er wordt mij zoveel verweten. Ik weet soms niet meer of ik er nog tegenin moet gaan of dat ik het maar moet laten
J.M. Keppel Hesselink
pijnarts np, Bosch en Duin
Ha Menno, op Linked-in is een post die aldus luidt: "Ben echt geschokt na de uitzending van nieuwsuur het blijkt nu dat Menno Oosterhof 12 van de 22 jongeren die afgelopen jaar euthanasie hebben gekregen heeft voltrokken. Daarnaast blijkt dat hij dat... vaak doet achter de rug om van de psychiater waar deze mensen in behandeling zijn. Daarnaast beweert hij nu omdat hij zelf een dwangstoornis heeft hij mensen beter kan helpen, maar dat lijkt mij juist een minpunt omdat je dan je eigen lijden op andere gaat projecteren . De vraag hoelang nog voor de inspectie gaat ingrijpen ?"
Er zijn ook posts die stellen dat: "op een haast dwangmatige manier houdt hij zich bezig met het promoten van euthanasie in de psychiatrie. "
Ik geef het alleen maar aan, dat de discussie vermoedelijk erg lastig gaat worden, met deze contexten.
Wil je er iets over zeggen?