De les van de geschiedenis

Er is, sinds ik zo’n dertien jaar geleden als coassistent voor het eerst de artsenwereld van de zorg betrad, veel veranderd. Het krijgen van de best beschikbare zorg is geen vanzelfsprekendheid meer. Er valt meer dan ooit wat te kiezen als het gaat om zorgverzekeringen en de autonomie van de arts staat steeds meer onder druk.

Ook de reumatologie is meer dan ooit veranderd in de afgelopen decennia. Voornamelijk waar het de inflammatoire gewrichtsaandoeningen betreft. Gemakshalve noem ik in het vervolg reumatoïde artritis (RA) als voorbeeld van deze groep. We hoeven niet meer dan 37 jaar terug in de tijd. De drie grote pijlers van primaire behandeling toen waren rust, fysiotherapie/revalidatie en medicatie. Waarbij deze laatste vrij beperkt was. Bij te ernstige deformaties werd er chirurgisch ingegrepen door een orthopeed gespecialiseerd in de reumachirurgie. Behalve de gewrichtsschade waren neurologische en cardiale complicaties aan de orde van de dag. In de huidige praktijk zijn het voornamelijk de oudere patiënten met lang bestaande RA, die nog herinneren aan wat deze ziekte kan aanrichten.

Dankzij de komst van, in eerste instantie methotrexaat en later de biologicals zijn de patiënten met RA meer dan ooit mobiel en kunnen zij relatief normaal functioneren. Er is een enorme afname van ziektegerelateerde complicaties. Reumachirurgie is een uitstervend vak en al in 1997 sloot de reumakliniek Sole Mio in Noordwijk aan Zee haar deuren wegens de sterk afgenomen vraag voor opname en revalidatie. Het kostenvoordeel hiervan wordt deels teniet gedaan door de hogere medicatiekosten, maar behalve zorgkosten is de winst voor de maatschappij ook een veel groter arbeidspotentieel. En voor de individuele patiënt betekent dit alles uiteraard een sterk toegenomen kwaliteit van leven.

Het succes is zo groot dat ‘men’ vergeten lijkt te zijn waar de ziekte toe in staat is. De van oudsher andere belangrijke peilers van de behandeling, namelijk fysiotherapie en rust, staan meer en meer onder druk. Een reumatische diagnose is geen reden meer voor chronische fysiotherapie; het wordt slechts bij aanvullende verzekering gedeeltelijk vergoed. Ook de ruimte die gegeven wordt voor rust en herstel is vaak niet vanzelfsprekend. Regelmatig worden patiënten onvoldoende serieus genomen door werknemers, bedrijfsartsen en verzekeringsartsen. En dit alles leidt in mijn spreekkamer wekelijks tot uitroepen van ongeloof, wanhoop en verdriet door patiënten. Ze voelen zich niet serieus genomen, niet gehoord en gezien.

Het is daarom mijns inziens hoog tijd om de recente geschiedenis van de reumatologie weer even onder de aandacht te brengen. Temeer daar ook de derde poot van de behandeling, namelijk de medicatie, continu onderwerp is van een felle kostendiscussie. Uiteraard zijn er grenzen aan de mogelijkheden van de zorg en mag/moet er kritisch naar uitgaven gekeken worden. Maar mensen, laten we de geschiedenis niet uit het oog verliezen. Het is namelijk de geschiedenis waarvan veel te leren valt.